Terwijl er aan de zuidgrens van Libanon confrontaties aan de gang zijn tussen het Israëlische leger en de sjiitische Hezbollah-militie, stelt de Libanese regering een noodplan op voor in het geval van een invasie. De bevolking bereidt zich voor op het ergste. 

“En wat is jouw plan B?” Deze zin ligt op de lippen van alle Libanezen die in het land zijn gebleven na de emigratiegolf die volgde op de economische crisis van 2019. Deze keer is het te veel voor Maya, waar ik telefonisch contact mee heb, terwijl ze zich op de luchthaven van Beiroet bevindt. De oorlog in Israël, veroorzaakt door de Hamas-aanvallen op 7 oktober, deed haar besluiten te vluchten. Dinsdag 23 oktober neemt ze een enkele vlucht naar Athene, met haar twee dochters van 3 en 5 jaar oud. 

“Hartverscheurend”, maar het was voor haar uitgesloten om in een omgeving te blijven waarin “iedereen wacht op de melding op zijn telefoon waarin het begin van de oorlog wordt aangekondigd”. Maya weet niet wanneer ze terugkomt. Als de situatie in januari niet is gekalmeerd, stuurt ze haar kinderen naar de Franse school in Athene. Sinds de Hamas-aanval is de zuidelijke grens van Libanon het toneel geweest van sporadische botsingen tussen Israëlische soldaten en Hezbollah. Deze politieke partij, gefinancierd door Iran, is met haar Libanese sjiitische militie een bondgenoot van de Palestijnse islamistische beweging. Hezbollah is machtiger dan het Libanese leger en controleert een deel van Libanon.

Afgelopen weekend werden de Israëlische aanvallen opgevoerd en drongen ze door tot vijf kilometer over de grens. De afgelopen twee weken zijn aan Libanese zijde 36 mensen omgekomen, waaronder 24 Hezbollah-strijders en burgers, onder wie een journalist van Reuters. Het Israëlisch leger maakte op zijn beurt melding van vier doden, drie soldaten en één burger.

Op 12 juli 2006 leidde een raketaanval van Hezbollah op Israël tot een conflict dat een maand duurde, waarbij 1.500 doden vielen aan Libanese kant, waaronder 1.000 burgers (150 aan de Israëlische zijde, waaronder 120 soldaten). Zeventien jaar na de ‘drieëndertig dagen durende oorlog’ wordt het Israëlisch-Libanese front nieuw leven ingeblazen. In tegenstelling tot de plotselinge invasie van 2006 wachten de Libanezen nu op een potentieel conflict. De afgelopen dagen zijn sommigen zich dus gaan voorbereiden op het ergste. 

Gilles Khoury is journalist voor het Franstalige dagblad ‘L’Orient-Le Jour’. Vluchteling in Frankrijk na de explosie in de haven van Beiroet op 4 augustus 2020, werkt hij nu vanuit Parijs. Maandag schreef hij in het Libanese dagblad een huiveringwekkende column met als titel: ‘En als het morgen in Libanon onze beurt is?’. Khoury zou eind deze maand naar Libanon gaan, maar hij annuleerde zijn reis. “Ik kan die atmosfeer niet herbeleven waarin je niet weet of je de volgende dag nog leeft”, legt hij uit. Al zijn familieleden die daar zijn achterbleven, organiseren zich. De rijksten rversterken hun huizen in de bergen en slaan voedsel, brandstof of medicijnen in: “Ze heropenen de schuilplaatsen waarvan ze hadden beloofd er geen voet meer in te zetten”. 

Noodplan 

Zoals velen zegt Gilles Khoury: “Als Libanon oorlog voert, is het zelfmoord.” In tegenstelling tot de oorlog van 2006 zullen de Libanezen hun toevlucht deze keer niet kunnen zoeken in Syrië. De economische en militaire situatie maakt het daar onmogelijk om vluchtelingen te verwelkomen. Bovendien is het niet zeker hoe lang de luchthaven van Beiroet openblijft. Dit is de belangrijkste reden waarom Maya “voor alle anderen” vertrok. Op de dag van haar vertrek, wordt haar vlucht drie keer op rij uitgesteld. ‘Middle East’ (de Libanese nationale luchtvaartmaatschappij) is begonnen met het herzien van de dienstregelingen, tientallen vluchten voor dit weekend werden geannuleerd. 

De Libanese regering van haar kant besprak afgelopen donderdag in de Raad van Ministers een noodplan gebaseerd op het model van de laatste invasie van Libanon door Israël in 2006, aldus de aftredende minister van Milieu, Nasser Yassine. Het plan beoordeelt met name welke gebieden door de Israëli's kunnen worden gebombardeerd en voorziet in de inzet van NGO's zoals het Rode Kruis om de ontheemde bevolking te hulp te komen.

Volgens een rapport van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) van de Verenigde Naties zijn er tijdens de afgelopen twee weken al ongeveer 19.000 mensen intern ontheemd, “in het zuiden van het land en elders”. Veel inwoners van Zuid-Libanon zochten hun toevlucht in scholen, vooral in Tyrus, om aan de bombardementen aan de grens te ontsnappen. Hun aantal zal naar verwachting stijgen “naarmate de grensoverschrijdende spanningen aanhouden”, aldus een woordvoerder van de Verenigde Naties, aangehaald door AFP. Sinds de financiële en politieke crisis die Libanon sinds 2019 teistert, leeft bijna 80% van de Libanese bevolking onder de armoedegrens. Deze Libanezen zitten vast in een land “dat al drie jaar geen moment van rust heeft gehad”, legt Gilles Khoudry uit.

Dit is ook de situatie voor Magida. Deze 29-jarige inwoner van Beiroet woont met haar twee kinderen in een sjiitische wijk. Sinds een aantal dagen hamstert ze rijst, brood en vlees. Haar twee kinderen van zes en negen jaar gaan naar school in de buurt. “Op school wordt er over Gaza en de vermoorde kinderen gesproken, maar ik praat er liever niet over met hen”, zegt ze. “Ook al ben ik bang, ik doe alsof alles normaal is. Veel ouders maken deze keuze ook, onze kinderen zijn te jong om zich daar zorgen over te maken”. Magida gaat ondertussen niet meer naar Zuid-Libanon, zoals ze vroeger regelmatig deed: “Daar zijn we niet meer veilig”.

Hetzelfde geldt voor Ghada. Deze dertigjarige woont alleen in Achrafieh, een christelijke wijk in het oosten van Beiroet. Als serveerster in een restaurant kan ze het zich niet veroorloven haar verlopen paspoort te verlengen. Het is voor haar dan ook onmogelijk om het land te verlaten, in tegenstelling tot buitenlanders die door hun ambassades teruggeroepen worden. “Vanaf nu blijven we alleen over”, verzucht ze. Terwijl de VS-regering haar onderdanen opriep het land te verlaten, adviseerde het Franse consulaat de Franse inwoners van Libanon alleen om "goede reflexen te hebben in een verslechterde situatie", bijvoorbeeld om in hun huizen te blijven of voedsel in te slaan. 

Afhankelijk van Hezbollah

Ghada is erg bang. Ze herinnert zich de “verschrikkelijke” beelden van de oorlog van 2006, die ze vanuit Koeweit volgde. Maar het ergste voor haar is de onzekerheid over het lot van degenen die achterblijven: “Iedereen heeft het erover. We vragen ons af wat Hezbollah gaat doen”. Ondertussen leeft ze van dag tot dag, bij gebrek aan middelen. Elke nacht heeft ze nachtmerries over de “dode kinderen van Gaza” die ze op Instagram ziet. 

Volgens Gilles Khoury zijn de Libanezen zo getroffen door de situatie in Gaza “omdat ook wij bloed en stof kennen. We zijn ook bang dat het onze beurt zal zijn”. Tijdens de begrafenis van een Hezbollah-strijder op zaterdag 21 oktober waarschuwde sjeik Naïm Qassem, de nummer twee van de beweging: “Als er zich een gebeurtenis voordoet die een verhoogde interventie van onze kant vereist, zal deze plaatsvinden”. De volgende dag waarschuwde de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Israël en de Verenigde Staten dat de situatie in het Midden-Oosten “uit de hand loopt” als deze twee landen niet “onmiddellijk een einde maken aan de misdaden tegen de menselijkheid en de genocide in Gaza”.

Het Libanese volk is nu afhankelijk van het eventuele besluit van de sjiitische partij om de aanvallen op Israël te intensiveren. Tijdens een bezoek aan Noord-Israël op zondag waarschuwde de Israëlische premier Benjamin Netanyahu Hezbollah dat het “de fout van zijn leven zou maken” als het zou besluiten oorlog te gaan voeren tegen de Joodse staat. “Het zal hen spijt geven van de Tweede Libanonoorlog” en de reactie zal “verwoestend” zijn, zei hij.

Na zijn ontmoeting met de Israëlische premier dinsdag verwittigde Emmanuel Macron, Hezbollah en Iran ook om aan de verleiding te weerstaan om nieuwe fronten te openen in dit conflict. “Dit zou de deur openzetten voor een regionale brand waarbij iedereen zou verliezen”, waarschuwde de Franse president.

Dit vertaalde artikel verscheen eerder op Mediapart.

Bekijk hier onze solidariteitscampagne met de Palestijnen.