Open brief – Vlaamse regering, controleer waar Vlaamse wapens terechtkomen

Opinie

14/12/2021 - Vrede vzw, Vredesactie , 11.11.11 ea.

3 minuten

De Vlaamse overheid beweert graag een strikt wapenexportbeleid te voeren. Rechtstreekse wapenexport naar problematische eindgebruikers komt weinig voor. Toch belandt een deel van de Vlaamse wapenexport in conflictgebieden.

De Vlaamse wapenindustrie produceert namelijk vooral hoogtechnologische onderdelen. Die onderdelen worden in de eerste plaats geëxporteerd naar andere Europese lidstaten, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Wat er echter gebeurt met de Vlaamse onderdelen na de integratie in grotere wapensystemen, wordt amper gecontroleerd.

Uit onderzoek blijkt dat het ongekend eindgebruik erg schommelt, maar in sommige jaren tot wel 80% van de Vlaamse wapenexport bedraagt. Deze militaire goederen kunnen dus via een ommetje terechtkomen bij problematische eindgebruikers. Zo komt Vlaams e wapentechnologie bijvoorbeeld terecht in de militaire transportvliegtuigen van de Turkse luchtmacht, die daarmee internationale wapenembargo's schendt. In het Vlaams Parlement zei minister-president Jambon daarover dat we moeten “vertrouwen dat de uitvoerende lidstaat op een correcte manier de uitvoercriteria toepast”.

De export naar landen als Saudi-Arabië en Turkije maakt duidelijk dat dat vertrouwen misplaatst is. Terwijl de Europese interne markt voor wapenhandel geliberaliseerd is, staat hier geen evenwaardig controlebeleid van de export van wapens buiten de EU tegenover. Europese lidstaten voeren een fundamenteel ander wapenexportbeleid. In afwezigheid van een Europees beleid is het niet te verantwoorden dat de Vlaamse overheid in het merendeel van de gevallen de controle op het eindgebruik delegeert aan andere lidstaten.

De Vlaamse overheid verzaakt hiermee bovendien aan haar zorgplicht, voortvloeiend uit het recht op leven zoals vastgelegd in artikel 2 van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens. Dit recht op leven legt een positieve verplichting op om gevaarlijke en levensbedreigende activiteiten, zoals wapenhandel en -export, op een effectieve manier te reguleren en te controleren. Door de controle op het eindgebruik bij wapenexport achterwege te laten en die grotendeels te delegeren aan de bestemmingslanden blijft de Vlaamse overheid in gebreke.

Wij roepen de Vlaamse regering op om:

Zich grondig, regelmatig en accuraat op de hoogte te laten houden van alle eindbestemmingen van uitgevoerde militaire goederen, ook als het om onderdelen gaat die elders in wapensystemen geïntegreerd worden. Dit door het strikter laten naleven van de bestaande informatieverplichtingen en door aan alle effectieve gebruik van uitvoervergunningen een meldingsplicht te koppelen.

Een systematische toestemmingsvereiste in te voeren bij wederuitvoer buiten de EU. Op deze manier behoudt de overheid niet alleen het overzicht van waar de Vlaamse wapens naartoe gaan, maar kan ze ook ingrijpen wanneer deze wederuitvoer niet strookt met de Vlaamse uitvoercriteria.