Negen middenveldorganisaties, waaronder Vrede vzw, slepen het Israëlische scheepvaartbedrijf ZIM voor de rechter. Uit onderzoek blijkt dat het bedrijf 246 ton munitie door de haven van Antwerpen vervoerde zonder vergunningen. “In Gaza voltrekt zich steeds meer een tweede Nakba. De internationale gemeenschap heeft de macht om die te stoppen.”

België is met zijn havens en luchthavens een logistiek knooppunt. Dit betekent dat er niet enkel uitvoer maar ook doorvoer van defensiegerelateerde goederen plaatsvindt, onder meer via de haven van Antwerpen en de luchthaven van Bierset nabij Luik. De Israëlische rederij ZIM zorgt voor wekelijkse containertransporten vanuit Hamburg, over Antwerpen en Le Havre, naar Ashdod en Haifa in Israël. Hoewel volgens onderzoek van IPIS en Vredesactie tussen eind november 2022 en midden juli 2023 minstens tien transporten plaatsvonden met in totaal 246 ton munitie aan boord van ZIM-schepen, is er geen enkele doorvoervergunning aangevraagd bij de dienst Controle Strategische Goederen van het Vlaams Gewest. Dat is nochtans verplicht. 

Kort na de eerste grote Gaza-oorlog (2008-2009) nam toenmalig minister van Buitenlandse Zaken De Gucht het initiatief voor een overleg met de drie gewesten (in België is de wapenhandel gewestelijke materie) over de wapenexport naar Israël en de Palestijnse Bezette Gebieden. Er werd met de gewestregeringen overeengekomen "geen wapenexportlicenties uit te reiken die de militaire capaciteit van de strijdende partijen zouden versterken". Als voormalig overheidsbedrijf gebruikt de Israëlische overheid bij voorkeur ZIM als transporteur. De kans is dus bijzonder groot dat Israël de eindbestemming is van de vervoerde munitie. 

Inbreuken

11.11.11, Al-Haq Europe, Association-Belgo Palestinienne (ABP), Broederlijk Delen, De-Colonizer, intal, Oxfam, Vredesactie en Vrede vzw dienden dan ook een strafklacht in tegen ZIM. De organisaties slepen de rederij en onbekenden voor de rechter wegens inbreuken op het Vlaams wapenhandeldecreet. Er is een vergunningsplicht voor de doorvoer zonder overlading als er sprake is van één van de situaties zoals bepaald onder Artikel 8 van het wapenhandeldecreet. Met name als de goederen voor Israël ook “bestemd zijn of bestemd kunnen zijn voor het plegen van genocide, misdaden tegen de menselijkheid of oorlogsmisdaden, omschreven in de internationale verdragen waar België partij bij is” of als “de doorvoer strijdig is of kan zijn met de verplichtingen van het Vlaamse Gewest en België als partij bij internationale verdragen of als lid van internationale regimes op het gebied van non-proliferatie of ontwapening.”

Het internationaal Wapenhandelsverdrag stelt dat doorvoer van wapens, met of zonder overlading, niet mag worden toegestaan als het materiaal gebruikt zal worden voor genocide, misdaden tegen de menselijkheid, ernstige inbreuken op de Verdragen van Genève van 1949 (het ‘oorlogsrecht’), aanvallen gericht tegen burgerobjecten of als zodanig beschermde burgers, of andere oorlogsmisdaden. Ook de Europese regelgeving stelt dat overheden de doorvoer van wapens moeten reguleren om te kunnen oordelen of de uitvoercriteria van het Gemeenschappelijk Standpunt van de EU worden gerespecteerd. 

Tweede Nakba

De timing van de strafklacht -15 mei- is geen lukraak gekozen datum. Exact 76 jaar geleden vond de ‘Nakba’ of ‘catastrofe’ plaats, de dag in 1948 waarop ruim 750.000 Palestijnen uit hun huizen werden verjaagd en 440 dorpen werden verwoest. Het huidige brutale optreden van het Israëlisch leger in Gaza waarbij meer dan 35.000 mensen zijn omgekomen en driekwart van de bevolking is ontheemd, wordt steeds meer bestempeld als een tweede Nakba. 

De organisaties roepen de Belgische overheid op om alle import, export en doorvoer van wapens, evenals de samenwerkingen met de Israëlische wapenindustrie stop te zetten. België steunde begin april 2024 reeds een VN-resolutie die zich in die zin uitsprak, maar de verschillende bevoegde regeringen laten vooralsnog na om zelf de daad bij het woord te voegen.