België zal de Palestijnse staat niet erkennen, want "symboliek lost niks op, ik wil impact op het terrein", aldus premier Decroo. "Het is vooral van belang de voorwaarden te creëren voor vrede en stabiliteit", zo voegde minister van Buitenlandse Zaken, Lahbib, eraan toe. Ondertussen blijkt dat de Belgische luchthaven van Bierset een draaischijf is voor wapentransporten van de VS naar Israël.

Het cynische is dat België dus wel degelijk voor impact zorgt op het terrein, op het oorlogsterrein dan wel te verstaan. Terwijl onze regeringsleden publiekelijk spreken over de nood aan "vrede en stabiliteit" en voortdurend pleiten voor een staakt-het-vuren in Gaza, blijven wapentransporten via ons land met Israël als bestemming blijkbaar ongehinderd doorgaan. 

Uit een onderzoek door enkele Belgische media blijkt dat het Israëlisch luchtvaartbedrijf Challenge dat gevestigd is op de luchthaven van Bierset, nabij Luik, na 7 oktober 2023 nooit is gestopt met het doorvoeren via ons grondgebied van militair materiaal met bestemming Israël - ondanks het brutaal militaire offensief in Gaza, de genocideklacht voor het Internationaal Gerechtshof en de talloze aantoonbare oorlogsmisdaden op het terrein. 

Wapenhandel, en dus ook doorvoer is een gewestelijke materie in België. De verplichte vergunningen om wapens te mogen uit-, in- of doorvoeren worden dus toegekend door de Gewesten. Indien er explosieven aan te pas komen moet de federale overheidsdienst Economie eveneens een vergunning voorzien omwille van de veiligheidsrisico's. 

Bestemming: Israëlisch leger en wapenindustrie

Welnu, de federale overheidsdienst Economie leverde tussen 7 oktober 2023 en 4 maart 2024 ongeveer honderd vergunningen af aan Challenge voor het "vervoer van explosief materiaal" naar Israël, waaronder munitie, explosieven, munitieonderdelen, ontstekers en onderdelen van F-16's en F-35’s. In minstens negen gevallen vermelden de vergunde transporten, waarvan ook de federale overheidsdienst Mobiliteit op de hoogte werd gebracht, dat deze militaire uitrusting de “Israëlische regering”, het “Israëlisch ministerie van Defensie” of de “Israëlische strijdkrachten” als bestemming had. Het gaat meestal over transporten vanuit de Verenigde Staten die een tussenlanding maken in Bierset om een paar uur later met hun vracht door te reizen richting Tel Aviv. 

Volgens de Franstalige overheidszender RTBF bevonden zich op een van deze vluchten -op 28 februari 2024- "ontstekingslonten" en onderdelen voor “detonatie” voor F-16's. Twee andere vergunningen verleend door de FOD Economie hebben eveneens betrekking op "ontstekingslonten" en "patroonontstekingstoestellen" voor F-35’s om geleverd te worden aan "Lockheed Martin-Israël". De uiteindelijke eindbestemming die vermeld wordt is de "Israel Site Base 28 - Nevatim", de Israëlische luchtmachtbasis in de Negevwoestijn van waaruit Israëlische F-16's en F-35’s opstijgen die opereren boven de Gazastrook.

Uit de documenten blijkt dat Bierset ook gebruikt wordt voor transporten naar Israëlische wapenbedrijven -zoals IMI Systems, Israel Aerospace Industry en Orion Advanced Systems- die bijdragen aan de Israëlische oorlogsvoering in de Gazastrook.

Dat blijkt onder meer uit een email van Challenge (20 december 2023) over een transport met als bestemming het militair bedrijf Plasan, waarin de toelichting wordt gegeven dat dit bedrijf “de militaire industrie steunt in het huidige conflict, met als eindbestemming de Israëlische Defensiemacht (IDF), die er prioritair behoefte aan heeft". In zijn bericht benadrukt de operator ook de noodzaak om deze zending alleen uit te voeren via "a same tale connection", d.w.z. met hetzelfde vliegtuig voor de hele vlucht zodat er een zogenaamde 'transit zonder overslag' kan worden gemaakt op de luchthaven van Bierset. De reden die daarvoor wordt opgegeven is dat zo vermeden wordt dat “we zullen worden onderworpen aan sancties”. Wanneer militair materieel niet wordt geladen of gelost en de goederen aan boord van het vliegtuig blijven, is er in het Waalse Gewest immers geen vergunning nodig en is er dus ook geen controle. Het is een grote lacune in de Waalse wetgeving over de doorvoer van militair materieel. 

Regering was op de hoogte

Gewesten en federale regering wijzen in dit dossier naar elkaar. Het kabinet van de federale minister van Economie, Pierre-Yves Dermagne, wast zijn handen in onschuld: "Het enige doel van de afgeleverde transportvergunningen voor explosieven is om de veiligheid en de beveiliging van het transport van explosieven op Belgisch grondgebied te garanderen”, zo tekende de RTBF op. Het kabinet van de premier wijst erop dat de wapendoorvoer een gewestelijke verantwoordelijkheid is. 

Het klopt dat de Waalse wapenhandelwetgeving zou moeten worden aangepast zodat er ook voor de doorvoer zonder overslag een vergunning vereist zou moeten zijn. Maar de federale overheid was op de hoogte van de doorvoertransporten richting Israël en had kunnen beslissen om ze te verbieden. De kwestie is na klachten van een aantal middenveldorganisaties (en zie ook ons opiniestuk) minstens twee keer ter sprake gebracht tijdens federale interkabinettenvergaderingen, op 22 december 2023 en 6 februari 2024. Rond de tafel zaten vertegenwoordigers van de kabinetten van de Belgische premier, de minister van Buitenlandse Zaken, de minister van Defensie, de minister van Economie en van de minister van Douane en Financiën, David Clarinval en minister van Mobiliteit, Georges Gilkinet. Ze bespraken er een nota getiteld "Controles op de doorvoer van militaire goederen en explosieven - federale bevoegdheden". In haar conclusies stelt de interkabinettenwerkgroep vast dat de regering geen schuld treft. "Er zijn geen leemtes met betrekking tot de federale bevoegdheden en de toepassing ervan bij de controle op de doorvoer van militaire goederen en explosieven door België via de lucht en over zee". De verantwoordelijkheid ligt met andere woorden bij het Waals gewest.

Dat neemt niet weg dat de federale overheid op de hoogte was van de aard en de bestemming van de transporten, en politiek verantwoordelijk is. Terwijl onze regering voortdurend hamert op een staakt-het-vuren en de humanitaire situatie in de Gazastrook aanklaagt, draagt België onrechtstreeks bij aan de Israëlische oorlogsinspanningen door het transport van militair materieel over zijn grondgebied te tolereren. Dat is schuldig verzuim en zelfs hypocrisie.