Image
trump

Shutterstock.com

Superstorm Trump
Artikel
8 minuten

Het binnenlandse beleid van Trump zal zeker catastrofale gevolgen hebben, maar zijn beleid op het vlak van milieu bedreigt de hele planeet en de toekomst van het leven erop.

Een storm broeide voor de kust van Maryland en kwam op 20 januari aan land. Optimisten voorspellen dat de storm, opgeblazen door hete lucht, aanzienlijk zal afzwakken eenmaal hij de kust raakt. De rest van ons is volledig voorbereid op rampen. Ervaringen uit het verleden suggereren immers dat orkaan Donald ‘catastrofale schade’ zal aanrichten.

Trump 2.0 zal honderdduizenden levens verwoesten in immigrantengemeenschappen. Samen met zijn beloofde importtarieven zullen de deportaties zich een vernietigend pad banen dwars door de VS-economie. Maar hoewel het beleid van president Trump op het gebied van grensbeveiliging, de economie en democratische praktijken zeker zorgwekkend is, zullen ze vooral de Verenigde Staten treffen. Trumps plannen voor het milieu treffen echter de hele planeet en de toekomst van het leven  erop.

De regering ontslaan

Toen de Vandalen in 455 A.D. de poorten van Rome bestormden, stalen ze alle vruchten van een beschaving die over vele eeuwen rijkdom en macht had vergaard. Ze beroofden Rome van zijn goud, zilver en zelfs zijn meubels. Deze acties leven voort in het woord “vandalisme”.

Een nieuwe bende Vandalen staat klaar, deze keer om de hoofdstad van het VS-rijk te bestormen. De rijke inwoners van Washington D.C. hebben echter weinig te vrezen van deze plunderaars. Trump en zijn bende gaan niet achter privévermogens aan, maar achter de grote spaarpot van de federale overheid. Ze zien de 6 biljoen dollar aan jaarlijkse uitgaven van de federale overheid als een grote buit die te verdelen valt door middel van belastingverlagingen, deregulering en lucratieve overheidscontracten.

Dat is ook hoe de intredende Trump-kring het klimaatbeleid van Biden ziet. De 'Inflation Reduction Act' heeft nog lang niet het totale bedrag besteed dat het Congres eraan heeft toegewezen. (Deze wet uit 2022 heeft tot doel het begrotingstekort van de federale overheid terug te dringen en o.a. te investeren in binnenlandse energieproductie en schone energie te bevorderen.) In september vorig jaar waren 33 miljard dollar aan klimaatfondsen nog niet uitgegeven en de federale belastingsdienst van de VS zat op meer dan 70 miljard dollar ongebruikte fondsen.

In plaats van deze fondsen te gebruiken waarvoor ze bedoeld zijn, namelijk de Verenigde Staten wegleiden van fossiele brandstoffen, wil Trump ze gebruiken om belastingverlagingen, verhogingen van militaire uitgaven en de enorme kosten van de deportatie van immigranten zonder papieren te betalen.

Het inkrimpen van de overheid via dubieuze projecten zoals het Departement van Overheidsefficiëntie (DOGE), het initiatief van Elon Musk en Vivek Ramaswamy, is een andere vorm van plundering. Wat het klimaat betreft, is Trump van plan om te snijden in de budgetten en capaciteit van het Milieubeschermingsagentschap (EPA) en andere regulerende agentschappen. Tijdens de eerste begroting van zijn vorige termijn stelde hij voor om de financiering van het EPA met 31 procent te verminderen (wat uiteindelijk niet gebeurde). Deze keer zal Trump zijn pijlen richten op EPA's deel van de Inflation Reduction Act en zijn eerdere belofte nakomen om het personeelsbestand van het agentschap drastisch te verminderen. Het is waarschijnlijk dat hij deze keer zijn zin krijgt van een volgzamer Congres.

Ook het 'Justice40'-initiatief, waarmee de regering Biden 40 procent van alle uitgaven voor klimaat en schone energie toekende aan achtergestelde gemeenschappen, zal zeker worden geschrapt. Het opdoeken van dit programma zal niet veel geld besparen. Het zal eerder een hoge symbolische prijs afdwingen. Justice40 is waarschijnlijk de belangrijkste poging tot herstelbetalingen die de Verenigde Staten ooit officieel heeft ondernomen om zwarte en gekleurde gemeenschappen te compenseren voor decennia van buitensporige vervuiling, gebrek aan groene ruimte en hoge energiekosten.

Wereldwijde impact

Iedereen weet dat Trump niet alleen vijandig staat tegenover klimaatwetenschap, maar ook tegenover de internationale instellingen die de aanbevelingen moeten implementeren die uit deze wetenschap voortvloeien. Onmiddellijk na zijn aantreden onderneemt de nieuwe president van de Verenigde Staten actie om uit het klimaatakkoord van Parijs te stappen, waardoor het land in een select kwartet van buitenstaanders terechtkomt, samen met Iran, Libië en Jemen.

De vorige keer dat Trump de VS terugtrok uit het akkoord van Parijs, ging het uiteindelijk slechts over enkele maanden, vanwege bepaalde technische aspecten die verbonden waren aan de terugtrekking. Deze keer zal het hele terugtrekkingsproces ongeveer een jaar duren, dus de Verenigde Staten zal minstens drie jaar geen partij meer zijn van het klimaatakkoord.

Erger is de mogelijkheid dat Trump de Verenigde Staten zal terugtrekken uit de ‘Framework Convention on Climate Change’ van de Verenigde Naties (UNFCCC), het bestuursorgaan van de Conferentie van Partijen (COP), de jaarlijkse vergadering die probeert om tot een eensgezind wereldwijd antwoord op de klimaatverandering te komen (waarvan het Akkoord van Parijs een onderdeel is). 

Het is gemakkelijk om de UNFCCC af te kraken, gezien de gebrekkige wereldwijde inzet om klimaatverandering aan te pakken. Maar een wereldwijde consensus smeden tussen bijvoorbeeld het koolstofrijke Saoedi-Arabië en het landarme Palau is geen gemakkelijke taak. De Verenigde Staten zijn, met 20 procent, de grootste financier van het UNFCCC. Als Trump een afscheidingsprocedure in gang zet, wordt China de grootste geldschieter. In het geval er een tweederde meerderheid in de Senaat vereist is om zich terug aan te sluiten bij het UNFCCC -de procedure blijft onduidelijk- kan de afscheiding onherroepelijk zijn.

Het belangrijkste aandachtspunt van de laatste COP (in Azerbeidzjan) was de klimaatfinanciering: hoe kunnen we ervoor zorgen dat de hele wereld, en niet alleen de rijke landen, genoeg middelen heeft om de klimaatverandering aan te pakken en de transitie te maken naar een toekomst met schone energie? De cijfers die vorig jaar in Bakoe werden besproken, lagen een pak hoger dan wat eerder was toegezegd (300 miljard dollar per jaar tegenover 100 miljard dollar), maar nog steeds vreselijk ontoereikend (het mondiale Zuiden drong aan op een meer realistische 1,3 biljoen dollar).

Trumps toekomstige bijdrage aan dit debat? Hoogstwaarschijnlijk niets: zowel op intellectueel als op financieel vlak. Wat met de miljarden voor klimaatfinanciering die werden toegezegd door vorige VS-regeringen? Gewoon een zoveelste geldpot die voor andere zaken kan worden gebruikt, bijvoorbeeld om de fossiele brandstofproductie van de VS uit te breiden.

Pomp het op!

Het is geen geheim dat Donald Trump dol is op olie, gas en steenkool. Deze hulpbronnen vertegenwoordigen Amerikaanse macht in alle betekenissen van het woord. En de teruggekeerde president wil natuurlijk meer macht - individueel en collectief. Dat betekent meer boren, naar meer olie en gas, op meer locaties. Het betekent het terugdraaien van de recente beslissing van de regering Biden om olie- en gasboringen in de meeste federale wateren te verbieden.

De uitdaging voor Trump is uiteraard dat de Verenigde Staten reeds de grootste producent van olie en gas is in de wereld. De Biden-regering heeft daartoe bijgedragen door een enorm aantal nieuwe vergunningen voor olie- en gasboringen af te leveren (vóór de recente invoering van het verbod), en door -na de invasie van Rusland in Oekraïne- landen die zich probeerden los te maken van Russische hulpbronnen, te helpen voorzien in hun energiebehoeften. Trump is echter nooit het type geweest om in te perken als hij geconfronteerd wordt met een verzadiging van de vraag. (Hij bouwde meer hotels in Manhattan, opende meer casino’s in Atlantic City, en introduceerde meer onderwijszwendels, in omgevingen die al overladen waren door deze drie zaken.) Dus verwacht grote consessies aan 'Big Oil' en 'Big Gas' (de grote fossiele brandstofmaatschappijen).

Trump zal deel uitmaken van een terugkerende golf van enthousiasme voor fossiele brandstoffen. Kijk naar de belastingvoordelen die president Javier Milei heeft ingevoerd voor fossiele brandstoffen in Argentinië. In Brazilië heeft Lula de mond vol van hernieuwbare energie, maar hij stimuleert op gelijkaardige wijze de uitbreiding van de fossiele brandstofsector in het land. India en Indonesië voeren zowel hun kolenproductie als hun kolengestookte energieproductie op met aanzienlijke marges, maar het is China dat iedereen voorbijstreeft door twee derde van alle nieuwe kolencentrales ter wereld te bouwen. 

Als je dit alles optelt bij Poetins petroleum-manie en de weigering van de OPEC-leden (Organisatie van olie-exporterende landen) om enige zelfopgelegde limieten in te voeren, stevent de wereld af op een scharnierpunt (of is dit al gepasseerd) wat betreft de hoeveelheid koolstof die de atmosfeer kan opnemen uit fossiele brandstoffen zonder een onomkeerbare situatie te creëren.

Optimisme?

Optimisten wijzen graag op de overheersende wind, waarin Trump zich voorbereidt om te spugen. Kijk eens naar Texas, zeggen ze: het is de leidende staat in de VS in het produceren van windenergie (al bijna twee decennia), en het is de tweede grootste producent van zonne-energie (na Californië). En Texas is een Republikeinse door olie geobsedeerde staat!

Een ander argument van optimisten: Trump kan zeggen of doen wat hij wil, maar hij moet nog steeds rekening houden met de logica van de markt (iets waar deze zakenman die naar faillissementen neigt altijd al huiverig voor is geweest). Optimisten wijzen er terecht op dat het nu gewoon goedkoper is om voor zonne-energie te kiezen (60 dollar per megawatt), dan voor olie (80 dollar per megawatt), en het wordt elk jaar goedkoper. Hetzelfde geldt voor elektrische voertuigen, die ondertussen goedkoper zijn in aanschaf en onderhoud dan hun conventionele tegenhangers. 

Het is echter niet de markt alleen die deze resultaten produceert. De federale overheid heeft geholpen om de markt vorm te geven door middel van stimuleringsmaatregelen (zoals de Inflation Reduction Act). En 82 procent van de IRA-gelden is wel degelijk gegaan naar districten die worden gecontroleerd door Republikeinen. Het is moeilijk om de voordelen van specifieke overheidsuitgaven voor gelokaliseerde projecten terug te vorderen. De MAGA-aanhang in het Congres (‘Make America Great Again’, de slogan van Trump), zal dus met zowel politieke als economische tegenkanting te maken krijgen bij hun pogingen om de schone energie agenda te ontrafelen.

Er zijn enkele mogelijkheden voor bipartijdige actie (zowel Republikeinse als Democratische) de komende vier jaar. Beide partijen zijn geïnteresseerd in het onderzoeken van geothermische energie. De zware industrie onderneemt pogingen om producten als beton en cement koolstofvrij te maken (om concurrentieel te blijven). Zelfs de MAGA-aanhang maakt zich zorgen over toeleveringsketens voor kritieke grondstoffen (die niet alleen nodig zijn voor de schone energietransitie, maar ook voor militaire producten).

Dus, wat gaat het worden? Een Trumpiaanse orkaan van categorie 6 of, zoals in een Aisopische fabel, de zon en de wind die het uiteindelijk halen? Als het op klimaatactie aankomt, is de trieste waarheid dat -zelfs als de optimisten het niet helemaal bij het verkeerde eind hebben- de tijd niet aan hun kant staat, noch aan de kant van de mensheid. Met nog minstens vier jaar Trump voor de boeg zal 's werelds grootste producent van fossiele brandstoffen en grootste vervuiler per hoofd van de bevolking, nog vastberadener de fossiele brandstof-kaart trekken, tegen enorme kosten voor de planeet Aarde.

Dit vertaalde artikel verscheen eerder op 'Foreign Policy in Focus'.

 


Iets fouts of onduidelijks gezien op deze pagina? Laat het ons weten!

Thema

Nieuwsbrief

Schrijf je in op onze digitale nieuwsbrief.