Een groot deel van de wereld oogt somber deze herfst 2024.

De aanval van Israël op Gaza -'s werelds eerste livestream genocide- gaat ongecontroleerd door, met materiële en diplomatieke steun van machtige landen. Aangemoedigd door deze steun valt Israël nu ook Libanon aan.

Grote groepen mensen in landen die de genocide steunen, zijn ontzet over de houding van hun eigen regeringen en gebruiken een veelheid aan tactieken om van hun regering te eisen dat ze stopt met het steunen van de genocide. Hun regeringen blijven echter koppig bij hun standpunt.

Daarnaast wordt dit waarschijnlijk het heetste jaar ooit geregistreerd, met levensbedreigende hittegolven in Mexico en Zuid-Azië, verwoestende orkanen in het Caribisch gebied en het zuiden van de VS, en ongekende bosbranden in Canada.

Regeringen van machtige landen staan eveneens aan de verkeerde kant van deze kwestie. Ze gaan roekeloos door met het goedkeuren van vergunningen voor het uitbreiden van de fossiele brandstof-infrastructuur. Fossiele brandstof-baronnen confronteren zou populair zijn, maar regeringen van zogenaamde democratieën negeren de publieke opinie.

Mensen in deze landen -en wereldwijd- gebruiken creatieve methodes om tegen de fossiele brandstofindustrie en haar regeringssupporters en financiële geldschieters te protesteren – net zoals ze doen tegen de genocide in Gaza. 

Wanneer regeringen de eisen van de bevolking negeren, is het logisch dat mensen protesteren. In een democratie hebben ze daar het recht toe. Zelfs al worden bij deze protesten wetten overtreden (bijvoorbeeld door de toegang tot overheidsgebouwen te blokkeren), de evoluerende normen van democratische rechten erkennen burgerlijke ongehoorzaamheid als een vorm van vrije meningsuiting die juridische consequenties kan hebben, maar die niet gecriminaliseerd zou mogen worden.

In dezelfde westerse democratieën die beweren “de vrije wereld” te vertegenwoordigen, zien we echter een gevaarlijke achteruitgang wat het recht op protest betreft.

Het wegvagen van Palestina

Regeringen in westerse democratieën schenden de basisbescherming voor vrije meningsuiting wat de solidariteit met Palestina betreft. In Duitsland heeft dit geleid tot algemene verboden op Palestijnse solidariteitsdemonstraties (die vervolgens werden opgeheven na politieke druk en juridische aanvechting), censuur en vergelding tegen kritische stemmen. 

En Duitsland is geen alleenstaand geval. Amnesty International constateert een verontrustende trend van beperkingen op Palestijns solidariteitsactivisme in heel Europa.

In de lente van 2024 werd in de VS hardhandig opgetreden tegen Palestijnse solidariteitskampen op campussen door universiteitsfunctionarissen en ordehandhavers. Studenten kregen te maken met schorsingen, uitzettingen uit studentenaccomodatie, geweld van politie en burgerwachten, arrestaties en ernstige strafrechtelijke vervolging voor acties zoals sit-ins en bezettingen van gebouwen - directe studentenacties die een lange geschiedenis kennen in de VS.

Veel hogescholen in de VS hebben voordat ze weer opengaan voor het herfstsemester een zeer restrictief beleid aangenomen om protesten te voorkomen. Dit roept ernstige vragen op over hun respect voor de vrijheid van meningsuiting van hun studenten.

Het criminaliseren van klimaatbescherming

Zelfs terwijl de wereld afstevent op een klimaatcatastrofe, criminaliseren regeringen van de rijke landen die het meest verantwoordelijk zijn voor de crisis, het verzet tegen fossiele brandstoffen. 

Weinig voorbeelden zijn zo flagrant (en schaamteloos racistisch) als de reactie van de Canadese staat op de inheemse Wet'suwet'en, die hun traditionele gebieden proberen te beschermen tegen een vervuilende gaspijpleiding waar ze niet mee hebben ingestemd. Demonstranten kregen te maken met intimidatie, surveillance en gemilitariseerde invallen van wetshandhavers en van de private beveiligingsdienst van het pijpleidingbedrijf.

Amnesty International heeft Dsta'hyl, een clanleider van de Wet'suwet'en, uitgeroepen tot de eerste gewetensgevangene in Canada vanwege zijn huisarrest voor zijn verzet tegen de pijplijn. Canada valt inheemse gemeenschappen aan die vechten voor hun toekomst (en al onze collectieve toekomsten), terwijl het de productie van vervuilende teerzandolie opvoert.

In de Verenigde Staten, 's werelds grootste olie- en gasproducerend land, zijn milieuactivisten het doelwit geworden van wetten die protest tegen de fossiele brandstof-infrastructuur strafbaar stellen. Dergelijke wetten bestaan ondertussen in de helft van de VS-staten. 

Mijn voormalige collega Gabrielle Colchete en ik ontdekten in 2020 in een onderzoek dat systematisch voor deze wetten werd gelobbyd door de fossiele brandstofindustrie en dat ze werden geïntroduceerd door wetgevers die campagnegeld kregen toegestopt van deze industrie. We keken naar casestudy's van drie gemeenschappen die het doelwit waren van vervuilende infrastructuurprojecten en geviseerd werden met deze wetten. Het waren zwarte, inheemse of arme blanke gemeenschappen met een algemene armoedegraad die onder het nationale gemiddelde viel. Het is duidelijk dat deze wetten bedoeld waren om het vermogen van reeds gemarginaliseerde gemeenschappen om zich te verzetten tegen projecten die hun gezondheid en bestaansmiddelen nog maar eens opofferden voor bedrijfswinsten, verder te beperken.

Ook in Australië, een belangrijke steenkool- en olieproducent, worden vreedzame klimaatactivisten geviseerd met strafwetten door zowel de nationale regering als de overheden van de deelstaten. Een recente studie van 'Climate Rights International' heeft deze trend voor acht landen (waaronder de VS en Australië) tot in detail gedocumenteerd. 

Wat naar voren komt is een angstaanjagend patroon van machtige, rijke landen die niet van plan zijn om de uitbreiding van hun fossiele brandstofproductie te stoppen, maar in plaats daarvan hun toevlucht nemen tot draconische repressie tegen de groeiende publieke oppositie. Dit voorspelt niet veel goeds over de manier waarop de staat waarschijnlijk zal reageren op de wanhoop en woede van de bevolking in de niet zo verre toekomst, wanneer hittegolven, bosbranden, orkanen en voedselschaarste catastrofale proporties aannemen – wat onvermijdelijk zal gebeuren als deze landen hun koers met betrekking tot fossiele brandstoffen niet wijzigen.

Verzet bestempelen als samenzwering

In het VS in het bijzonder, krijgt naast solidariteit met Palestina en verzet tegen fossiele brandstoffen, ook de abolitionistische beweging tegen het racistisch, gemilitariseerd politieoptreden, te maken met buitengewone repressie. De reactie van de overheid op de strijd van de lokale bevolking tegen een trainingsfaciliteit voor de gemilitariseerde politie in de stad Atlanta, illustreert dit perfect. 

De autoriteiten hebben een activist van de beweging, Manuel Paez Terán (ook bekend als Tortuguita), gedood in wat verdacht veel lijkt op een doelgerichte moord, of wat in het beste geval accidentele doodslag was. Er volgde een officiële doofpotaffaire. De autoriteiten maakten ook gebruik van de totaal overdreven aanklacht van samenzwering om de beheerders van een borgtochtfonds voor de actievoerders en ongeveer 60 andere activisten aan te pakken. Het bewijs dat wordt aangevoerd ter staving van de beschuldigingen van samenzwering en de intentie om misdaden te plegen, omvat het verspreiden van flyers, het posten van berichten op sociale media, het filmen van de politie, het schrijven op de armen van telefoonnummers voor juridische ondersteuning in geval van aanhouding, en het gebruik van versleutelde berichtenapps zoals Signal.

De samenzweringsaanklacht tegen het collectief borgtochtfonds werd onlangs ingetrokken. Waarschijnlijk wist de staat al de hele tijd dat de aanklacht ongegrond was, maar vervolgde ze toch met als enige doel de activisten te intimideren.

Het politietrainingscentrum, dat door activisten "Cop City” wordt genoemd, is over het algemeen niet populair in Atlanta. De hoorzittingen van de gemeenteraad over het onderwerp hebben uren aan publieke getuigenissen opgeleverd - overwegend tegen het project. Tegenstanders van het trainingscentrum hebben twee keer zoveel handtekeningen verzameld als nodig voor het afdwingen van een stemming in de gemeenteraad met het oog op het tegenhouden van de openbare financiering voor het centrum, maar ze werden gedwarsboomd door juridische manoeuvres van de stad.

Dit is de werkelijke criminele samenzwering: de staat Georgia en de stad Atlanta spannen samen om de uiting van de wil van het volk via officiële kanalen te dwarsbomen en om protesten te criminaliseren, waardoor alle mogelijkheden voor het publiek om inspraak te hebben in een project dat hen aangaat, effectief worden afgesloten.

Sluipend autoritarisme

Autoritaire regeringen zijn overal in de wereld in opkomst, in Rusland, India, Hongarije en elders.

Maar autoritarisme is in toenemende mate niet langer alleen een kenmerk van openlijk autoritaire regeringen. Nominale liberale democratieën nemen hun toevlucht tot autoritaire methodes om populair verzet tegen de status quo van de elite de kop in te drukken. Deze status quo omvat steun voor een oorlogszuchtig, wetteloos Israël en een onwrikbare loyaliteit tegenover de machtige, aan de politiek gelinkte fossiele brandstofindustrie.

Dit is zeer relevant voor hoe we ons vandaag mobiliseren. Openlijk extreemrechtse politieke partijen van de macht houden (zoals de Franse kiezers onlangs deden) is essentieel, maar onvoldoende. De recente gebeurtenissen in Frankrijk, waar president Macron weigert om de verkiezingsuitslag te respecteren, bevestigen de voortdurende bedreigingen voor de democratie, zelfs als extreemrechts niet aan de macht is.

Bewegingen voor democratie moeten het sluipend autoritarisme in zogenaamde vrije landen begrijpen, benoemen en bestrijden, ongeacht wie er aan de macht is.