Image
Reaper drone
Zoveelste klokkenluider veroordeeld in de VS
Artikel
12 minuten

Op 27 juli 2021 werd Daniel Hale veroordeeld tot 3 jaar en 9 maanden gevangenis omdat hij de waarheid over de drone-oorlogen van de VS durfde bloot te leggen. Hale past daarmee in het rijtje van recente Amerikaanse klokkenluiders als Edward Snowden, Chelsea Manning en Terry Albury. 

De ‘misdaad’ van Hale bestaat uit het doorspelen van geheime informatie over het militaire drone-programma van de VS aan onderzoeksjournalist Jeremy Scahill. Op basis van deze informatie produceerde Scahill in 2015 een artikelenreeks -The Drone Papers- voor het onlinemagazine ‘The Intercept’, die de brutaliteit, immoraliteit en illegaliteit van de drone-oorlogen onthult. 

Drones, of onbemande vliegtuigjes, worden door het VS-leger en de CIA gebruikt (onder meer in Afghanistan, Jemen en Somalië) om bepaalde mensen op te sporen, te surveilleren en zelfs te doden. Het gaat om buitenrechtelijke executies van personen die op een ‘kill list’ terechtkomen via geheime beslissingsprocedures, zonder enige vorm van aanklacht of proces. 

Leugens

Daniel Hale ging bij het VS-leger in 2009 om aan zijn slechte sociaaleconomische omstandigheden te ontsnappen. Hij stond kritisch tegenover de Amerikaanse oorlogen in het buitenland, maar geloofde dat de toen pas verkozen president, Barack Obama, ze zou afbouwen. 

In 2012 werd Hale naar de vliegbasis van Bagram in Afghanistan gestuurd om er aan de slag te gaan als inlichtingenanalist en ‘vijandige strijders’ te helpen identificeren. Zijn taak bestond concreet uit het lokaliseren van de mobiele telefoons van doelwitten. Eenmaal gelokaliseerd, kon het leger de eigenaars ervan in de gaten houden via drones geëquipeerd met camera’s. 

Hale kwam er op zijn eerste dag in Bagram echter al achter dat de drones niet alleen dienden om de terreurverdachten op de ‘watch list’ te bespioneren, maar ook om ze te vermoorden. Bovendien bleek nogal ruim geïnterpreteerd te worden wie precies onder de noemer ‘vijandelijke strijder’ viel.   

Uit de watch list worden potentiële doelwitten voor executie geselecteerd die dan op de kill list worden gezet. Op basis van beknopte informatiekaarten over deze individuen kan de Amerikaanse president met een simpele handtekening hun doodvonnis tekenen. 

Met een simpele handtekening kan de VS-president het doodvonnis tekenen van personen op de kill list.

Obama verzekerde de Amerikanen midden 2013 dat het drone-programma probaat was, omdat er "bijna zekerheid" bestond over het feit dat er geen burgerslachtoffers bij vielen. Alleen personen die een "onmiddellijke dreiging" vormden voor “de nationale veiligheid”, zouden met dodelijk geweld aangevallen worden. 

Hoewel drone-fabrikanten en de legertop graag de nadruk leggen op de accuraatheid van de toestellen, bleek uit de officiële data doorgespeeld door Hale dat dit helemaal niet het geval is. Gedurende een bepaalde periode van 5 maanden bleek zelfs meer dan 90% van de door de VS-drones gedode Afghanen, niet het beoogde doelwit. Als het Amerikaans leger onbedoelde doelen uitschakelt, worden ze bovendien automatisch gecategoriseerd als "vijanden gedood in actie", tenzij het tegendeel onweerlegbaar bewezen wordt door externe bronnen (journalisten, NGO’s). 

In de artikelenreeks van the Intercept wordt Hale (toen als anonieme bron) als volgt geciteerd: “[De methode] vereist een enorm vertrouwen in de technologie die je gebruikt. Er zijn talloze gevallen waarin ik informatie ben tegengekomen die niet klopte”.

Motivatie

In maart dit jaar pleitte Hale schuldig aan het achterhouden en doorgeven van nationale veiligheidsinformatie. Districtsrechter Liam O’Grady, die hem veroordeelde op grond van de Spionagewet van 1917 (‘Espionage Act’), benadrukte dat hij geen straf kreeg omdat hij een standpunt had ingenomen tegen het doden van onschuldigen met gewapende drones.

Ironisch genoeg gaf hij zelfs toe dat Hale veel moed getoond had door het publiek te proberen inlichten over de menselijke tol van de drone-oorlogen. Alleen had hij dat volgens de rechter ook kunnen doen zonder geheime documenten te lekken. In werkelijkheid zou er zonder zwart op wit bewijs helemaal geen persaandacht gegaan zijn naar de beweringen van een eenvoudige ex-soldaat met PTSD en depressies.      

In de aanloop naar zijn proces schreef Hale een brief aan rechter O’Grady waarin hij uitlegt hoe gewetensbezwaren hem ertoe hadden gedreven zijn kennis over het wrede drone-programma met het publiek te delen.  

Hij omschrijft hoe hij tot het inzicht kwam dat “het beleid van het moorden met drones gebruikt werd om het publiek te misleiden over het feit dat het ons veilig houdt". Zijn betrokkenheid bij het drone-programma bestempelde hij als “enorm verkeerd”. 

Naarmate de oorlog in Afghanistan zich verder ontvouwde, geraakte Hale er alsmaar meer van overtuigd dat die maar weinig te maken had met het beschermen van de VS tegen terrorisme. Integendeel, het Amerikaans beleid in het buitenland bleek net terrorisme voort te brengen, in de eerste plaats in de landen waar het leger actief is, maar ook in de VS zelf. 

Naarmate de oorlog in Afghanistan zich verder ontvouwde, geraakte Hale er alsmaar meer van overtuigd dat die maar weinig te maken had met het beschermen van de VS tegen terrorisme.

Om deze bewering te staven verwees Hale naar het voorbeeld van Omar Mateen, de man die in 2016, 49 mensen doodschoot en tientallen anderen verwondde in een nachtclub in Orlando. Mateen rechtvaardigde zijn daad als een wraakactie voor de vele onschuldige levens die de VS-bombardementen in Irak en Syrië eisten.  

Hale concludeerde dat de oorlog eerder draaide om het beschermen van de winsten van de Amerikaanse wapenfabrikanten en defensiecontractanten. 

Zoals hij stelt in zijn brief: “Het maakte niet uit of het een Afghaanse boer betrof die in tweeën was geblazen en wonderbaarlijk bij bewustzijn, tevergeefs zijn ingewanden van de grond probeerde op te rapen, of dat het een doodskist was, gedrapeerd in de Amerikaanse vlag, die men in de grond liet zakken op het geluid van 21 saluutschoten. Bang, bang, bang. Beide dienen ter rechtvaardiging van een vlotte kapitaalstroom ten koste van bloed – dat van hen en dat van ons. Wanneer ik hierover nadenk, ben ik overmand door verdriet en schaam ik me voor de dingen die ik gedaan heb om dit te ondersteunen”. 

In 2013 verliet Hale de luchtmacht. Scrupules over de VS-acties in het buitenland en specifiek het drone-programma dreven hem in de richting van de anti-oorlogsbeweging. Op een congres over drones georganiseerd door de Amerikaanse vredesorganisatie ‘Code Pink’ kwam hij oog in oog te staan met familieleden van slachtoffers van de VS-aanvallen. 

Een van de sprekers, Fazil bin Ali Jaber, was afgereisd van Jemen om te vertellen hoe zijn broer en neef vermoord werden door een gewapende drone. Als militair in functie had Hale het hele tafereel live gevolgd vanop een computerscherm in Afghanistan. 

Hale werkte ook mee aan een uitstekende documentaire over het VS drone-programma getiteld ‘National Bird’ (2016), waarin hij zijn grote ongerustheid uitte over de vraag of de mensen die hij hielp gevangennemen of doden, onschuldige burgers waren of niet. “Er is geen enkele manier om het te weten”, stelt Hale die tijdens het interview onder meer een pin draagt van de vredesorganisatie van ex-militairen ‘Veterans for Peace’ en een button die steun betuigt aan Chelsea Manning.      

Tijdens de opnames voor deze film werd Hale’s woonst ondersteboven gehaald in een FBI-raid. De ex-soldaat legt in de documentaire uit dat hij geviseerd wordt wegens zijn politiek activisme, dat overigens ook duidelijk in beeld gebracht wordt. 

In 2019, vijf jaar na de FBI-raid en vier jaar na de publicatie van de ‘Drone Papers’, werd Hale uiteindelijk aangeklaagd voor inbreuken op de Spionagewet en diefstal van overheidseigendom.

Jacht op klokkenluiders

De Spionagewet dateert van de Eerste Wereldoorlog en werd initieel vooral gebruikt om tegenstanders van de oorlog te veroordelen. Latere aanpassingen ten spijt bleef de wet (of de dreiging ermee) een occasioneel wapen tegen kritiek op het overheidsbeleid, tegen dissidentie en tegen het blootleggen van misdaden van de staat. 

Volgens verschillende juridische experten was het oorspronkelijk nooit de bedoeling van het Amerikaans Congres om met de Spionagewet het verstrekken van informatie aan het publiek te criminaliseren. Toch is dat precies waarvoor hij vandaag voornamelijk wordt ingezet. 

Tijdens de Vietnamoorlog probeerde de Nixon-regering klokkenluiders Daniel Ellsberg en Anthony Russo nog te vervolgen onder de Spionagewet voor het onthullen van de Amerikaanse oorlogsmisdaden in Vietnam. Decennialang werd de wet quasi niet meer gebruikt, maar na de aanslagen van 9/11 en tijdens de daaropvolgende ‘mondiale oorlog tegen terreur’, is hij opnieuw vanonder het stof gehaald. 

Na de aanslagen van 9/11 is de Spionagewet van 1917 opnieuw vanonder het stof gehaald.

Onder president Bush, maar in het bijzonder onder president Obama werd het aanklagen van journalisten en vooral hun bronnen op grond van de Spionagewet een bijna gangbare praktijk. Zo werd onder meer gepoogd om klokkenluider Thomas Drake aan te klagen omdat hij met zijn bezorgdheden over massa-surveillance, fraude en misbruik door het Nationaal Veiligheidsagentschap (NSA) naar de pers stapte. 

Een ander geval is de vervolging van CIA-klokkenluider John Kiriakou, die de folterpraktijken van het inlichtingenagentschap aan het licht bracht. Hij werd 2,5 jaar opgesloten, terwijl de uitvoerders en opdrachtgevers van de martelpraktijken ongemoeid blijven. 

Bekendere voorbeelden zijn het proces tegen ex-soldaat Chelsea Manning, die onder de Spionagewet zeer zwaar gestraft werd voor het lekken van geheime documenten en video’s over de Amerikaanse oorlogsmisdaden in Irak en Afghanistan, en de aanklacht tegen de inmiddels naar Rusland gevluchte Edward Snowden, die het grootschalige clandestiene afluisternetwerk van de NSA aan het licht bracht. 

Zij zijn echter niet de enige slachtoffers van de recente VS-oorlog tegen klokkenluiders. Het ministerie van Justitie onder Obama klaagde meer klokkenluiders aan op grond van de Spionagewet dan alle voorgaande regeringen samen. 

Trump ging door op hetzelfde elan, met onder meer de zaken tegen klokkenluiders Terry Albury en Reality Winner. Albury speelde geheime interne richtlijnen van de FBI door aan de The Intercept, waaruit onder meer blijkt dat er nog steeds bewust geprofileerd wordt op basis van etniciteit, nationaliteit en religie. Zijn bezorgdheid over de schending van de burgerrechten van bepaalde bevolkingsgroepen en journalisten in de VS leverde Albury 4 jaar gevangenisstraf op. 

Ex-inlichtingenanalist voor de NSA Reality Winner kreeg maar liefst 5 jaar en 3 maanden cel opgelegd voor het lekken van geheime info over de Russische pogingen om zich te mengen in de VS-verkiezingen van 2016. 

Met de aanklachten tegen Wikileaks-oprichter Julian Assange wordt voor het eerst ook gepoogd om een buitenlandse journalist te veroordelen voor het bekritiseren van de nationale veiligheidsstaat en het buitenlands oorlogsbeleid van de VS. Het betreft een zeer zware en totaal illegale aanslag op de persvrijheid.

Proces

Het valt op dat wie aangeklaagd wordt onder de Spionagewet, meestal schuldig pleit. Dat komt omdat de regels voor dit soort rechtszaken zodanig restrictief zijn dat een eerlijk proces onmogelijk is. 

De regels voor rechtszaken onder de Spionagewet zijn zodanig restrictief dat een eerlijk proces onmogelijk is.

Het is de verdediging bijvoorbeeld verboden om in te gaan op de motivaties van de beschuldigde, om te argumenteren dat het bekend maken van geheime misstanden van de overheid in het openbaar belang is, om te verwijzen naar het Eerste Amendement van de Amerikaanse Grondwet (die de vrijheid van meningsuiting, pers en vreedzame demonstratie garandeert), om de rechtmatigheid van het geheimhouden door de overheid van de informatie in kwestie in vraag te stellen, enz.

De officiële reden voor het geheimhouden van bepaalde informatie is dat ze de nationale veiligheid of de veiligheid van Amerikaanse soldaten of burgers in gevaar kan brengen. Het is niet de bedoeling om informatie achter te houden omdat die de regering in een slecht daglicht plaatst. 

Het ‘overclassificeren’ -het overmatig etiketteren als geheim van informatie zonder gegronde reden- door de uitvoerende macht was al lang voor 9/11 -het startsignaal voor een enorme uitbreiding van de nationale veiligheidsstaat- een gangbare praktijk. Nationale veiligheid was daarbij zelden de belangrijkste bezorgdheid.

De openbare aanklager in rechtszaken tegen individuen die geheime overheidsinformatie hebben gelekt, hoeft helemaal niet te bewijzen dat de klokkenluiders de bedoeling hadden om de nationale veiligheid in gevaar te brengen, noch of de ontsloten info effectief schade heeft aangericht. 

Dat de revelaties van Hale de nationale veiligheid van de VS in geen geval in gevaar hebben gebracht en dat zijn beweegredenen nobel waren, doet er dus niet toe. Het enige dat telt is dat de Spionagewet overtreden is door geheime data door te spelen aan niet-geautoriseerde personen of organisaties (in dit geval Scahill van The Intercept). Maar dat belette de openbare aanklager niet om Hale als persoon verregaand te demoniseren.  

Een week voor zijn proces van start zou gaan, pleitte Hale schuldig voor één aanklacht in de hoop dat de andere vier tenlasteleggingen geseponeerd zouden worden. In het Amerikaans juridisch systeem is dat gebruikelijk, maar in het geval van Hale weigerde de aanklager dit te doen. Zo werd de mogelijkheid opengehouden om Hale alsnog te vervolgen voor de andere aanklachten indien de straf bijvoorbeeld niet streng genoeg geacht werd. (Uiteindelijk werden de overblijvende aanklachten verworpen in het vonnis van 27 juli.)  

In de aanloop naar zijn proces, voerde de verdediging van Hale een aantal argumenten aan die moesten aantonen dat hij als anti-oorlogsactivist het slachtoffer was van een wraakzuchtige en selectieve vervolging. Regeringsfunctionarissen lekken immers voortdurend geheime informatie aan de pers -ook over het Amerikaanse drone-programma- zonder dat ze daarvoor aangeklaagd worden. Het verschil is alleen dat zij informatie doorspelen over de efficiëntie van het beleid aan kritiekloze verslaggevers, terwijl de onthullingen van Hale de regering ontmaskert als leugenachtig en misdadig. 

Rechter O’Grady drukte dan wel zijn persoonlijke sympathie uit voor de motivaties van Hale, maar als puntje bij paaltje komt, veroordeelde hij hem toch tot een aanzienlijke celstraf in een politiek proces dat alleen gevoerd werd omwille van zijn kritiek op het overheidsbeleid. 

Hale werd veroordeeld in een politiek proces dat alleen gevoerd werd omwille van zijn kritiek op het overheidsbeleid.

Net zoals O’Grady stellen tegenstanders van klokkenluiders dat mistoestanden van de staat aangeklaagd moeten worden via de beschikbare officiële kanalen, maar als de misdaden zelf onderdeel zijn van het officieel beleid, blijven er niet veel democratische opties over. 

Vastberaden nieuwsgaring is een van de weinige manieren om de regering, het leger en het kluwen aan inlichtingendiensten verantwoordelijk te houden, vooral gezien de uitgebreide autoriteit die ze bezitten om zaken geheim te houden. Klokkenluiders die bereid zijn om hun vrijheid te riskeren om misdaden van de staat aan het licht te brengen, spelen hierbij een cruciale rol. Hen vervolgen is een regelrechte aanslag op de democratie.

De Amerikaanse regering -met medewerking van justitie- doet haar uiterste best om de realiteit van haar oorlogen en nationale veiligheidsstaat te verbergen voor het publiek. Het democratisch proces dat het beleid van de regering moet controleren en beoordelen wordt op die manier zwaar beïnvloed en verstoord.  

Dat het Amerikaanse drone-programma immoreel en illegaal is onder het internationaal recht, staat buiten kijf. Dat het in een breder kader past van een problematisch binnenlands en contraproductief buitenlands veiligheidsbeleid eveneens. Hoewel Hale’s acties prijzenswaardig zijn, wordt het 
eens te meer misdadiger bevonden om oorlogsmisdaden aan de kaak te stellen, dan ze te plegen. De dirigenten van het bloederige drone-programma blijven ongestraft.

 


Iets fouts of onduidelijks gezien op deze pagina? Laat het ons weten!

Thema

Nieuwsbrief

Schrijf je in op onze digitale nieuwsbrief.