Het ideaal van de grondleggers van de EU was een "vreedzaam, verenigd en welvarend Europa". Dat is de reden waarom opeenvolgende verdragen “het bewaren, versterken en bevorderen van de vrede” als een hoofdmissie van de EU opnemen. Onder het discrete maar krachtige lobbywerk van de wapenindustrie is de EU en zijn gemeenschappelijk veiligheids- en buitenlands beleid echter in een logica van militarisering terechtgekomen, vooral de afgelopen tien jaar.
De EU-begroting wordt steeds meer gebruikt om wapens en militarisering te financieren. Kijk maar naar het exponentieel stijgende budget van Frontex, het agentschap dat verantwoordelijk is voor het ‘bewaken’ van de EU-buitengrenzen (lees: buitenhouden van migranten), met biometrische surveillance, wapens en militair materieel. Waar Frontex het in 2006 moest stellen met 6 miljoen euro, kon het in 2020 beschikken over 460 miljoen euro en in 2022 al over 754 miljoen euro.
Er werden ook allerlei EU-organen in het leven geroepen om het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid vorm te geven. Deze organen kunnen eveneens rekenen op stijgende budgetten. Zo maakte de Europese Commissie onlangs het werkbudget voor 2023 van het EU-Defensiefonds (EDF) bekend. Het EDF is een vet potje Europees subsidiegeld dat eigenlijk ter beschikking gesteld wordt van de Europese wapenindustrie voor onderzoek en ontwikkeling van “state-of-the-art en interoperabele defensietechnologie en -apparatuur”, aldus de website van de Commissie. Het doel is o.a. het vergroten van het concurrentievermogen van de Europese wapenindustrie.
Het EDF-budget voor 2023 zal 1,2 miljard euro bedragen, waarvan 70% voor ontwikkeling bestemd is en 30% voor onderzoek. Dat is een stijging van 27% ten opzichte van 2022. Bij de ontwikkeling van de wapensystemen van de volgende generatie wordt door het EDF o.a. prioriteit gegeven aan ruimte- en luchtdefensie, met een systeem voor het afweren van hypersonische raketten, en aan maritieme oorlogsvoering, met de ontwikkeling van prototypen van een Europees patrouillekorvet (een kleiner soort fregat).
Op het eerste Schuman Veiligheid en Defensie Forum in Brussel (afgelopen maart), bevestigde Borrell, de Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid van de EU, de plannen om meer te blijven uitgeven aan de ontwikkeling van wapens en capaciteiten. Daarnaast wil de EU op basis van het precedent Oekraïne dodelijke wapens gaan leveren aan "andere partners in andere conflicten over de hele wereld", met name in Afrika (Niger en Somalië werden expliciet genoemd).
In een gezamenlijke zitting van de ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie van de EU-lidstaten werd op de Raad van 20 maart beslist om binnen het jaar de levering en gezamenlijke aankoop van een miljoen stuks munitie voor Oekraïne te verzekeren. Het gaat om grond- en artilleriemunitie, en indien daarom wordt verzocht raketten. De Raad heeft de lidstaten opgeroepen om deze munitie zo snel mogelijk aan te kopen bij de Europese defensie-industrie. De EU zou hiervoor 2 miljard euro uittrekken, afkomstig uit de Europese Vredesfaciliteit.
Deze enveloppe buiten de begroting die rechtstreeks door de lidstaten wordt gefinancierd en ontsnapt aan de controle van het Europees Parlement, werd in maart 2021 in het leven geroepen. De gekozen naam is bedrieglijk omdat het de facto een militaire faciliteit is die de gemeenschappelijke kosten moet financieren van militaire missies (de levering van defensie-gerelateerde uitrusting, infrastructuur en training aan derde landen) in het kader van het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid van de EU. Het financieel plafond van 5 miljard euro (voor de periode 2021-2027) dat in 2021 voorzien werd voor de Europese Vredesfaciliteit, werd zopas trouwens opgetrokken tot 7,979 miljard euro.
En zo schrijdt de militarisering van de Unie voort en verwijdert ze zich verder van de zelfverklaarde opdracht de vrede te bewaren, te versterken en te bevorderen. De geschiedenis heeft al herhaaldelijk aangetoond dat bewapening en wapenwedlopen de zekerste weg zijn naar oorlog. Dit noemt men het 'veiligheidsdilemma'. Wapens moedigen bovendien de militaire reacties op spanningen aan, voeden aanhoudende conflicten en verergeren de verschrikkelijke gevolgen van oorlog voor burgers. Dat de EU zijn lot verbindt met de Europese wapenindustrie is een verloochening van het 'nooit meer oorlog'-idee achter de eenmaking.
