Onze Nederlandse collega-vredesactivist Guido van Leemput schreef een boek over de oorlog in Oekraïne en hoe er tot vrede te komen. In onderstaande tekst introduceert hij de inhoud van zijn boek, dat gepubliceerd werd door SOC21 (nvdr.). 

In de aanloop naar de invasie van 24 februari 2022, vechten verbazing over het keiharde onderhandelingsspel en het ongeloof over een op handen zijnde grote oorlog om voorrang.

Het eraan voorafgaande jaar bracht grote veranderingen voor het Westers beleid. De val van Kaboel op 15 augustus was het bewijs van een mislukte, decennialange Westerse interventiepolitiek. Tegelijkertijd vallen de intensieve campagnes op voor een grote verhoging van het defensiebudget in Nederland en ander NAVO-landen. Ook de oprichting van AUKUS, waarbij Australië een samenwerking met Frankrijk verbreekt ten gunste van de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk is groot nieuws. De uitbreiding van de NAVO naar Oekraïne lijkt geparkeerd, hoewel het Nederlands-Britse vlagvertoon in en bij de wateren van de Krim in mei 2021 geen geruststelling brengt. En er is meer dat niet de onmiddellijke aandacht trok.

De komst van president Biden in januari 2021, brengt een aantal tendensen in de Oekraïense politiek in een stroomversnelling. Het gewenste NAVO-lidmaatschap wordt op de NAVO-top in juni, de eerste van president Biden, opnieuw bevestigd. De overeenkomst voor de versterkte defensiesamenwerking tussen Oekraïne en de Verenigde Staten komt er op 31 augustus 2021. De bilaterale overeenkomst tussen de Verenigde Staten en Oekraïne op 10 november is opvallend, maar de betekenis dringt pas in december door als Rusland keiharde eisen gaat stellen. Rusland eist een revisie voor dertig jaar NAVO-uitbreiding in Europa.

Deze publicatie heeft drie doelstellingen. Het geeft een overzicht van de voorgeschiedenis van de oorlog. Hoe komt het tot die oorlog? De typering is die van een gelaagde oorlog: meerdere partijen doen er aan mee en hebben er belangen in. Daarnaast is er een schets van het verloop van de eerste twaalf maanden van de oorlog. Het einde ervan is nog niet in zicht. Bij het afronden van deze tekst is het twaalf maanden geleden dat de Russische invasie begint. Er zijn tot nu toe enkele fasen in deze oorlog te onderscheiden. De oorlog tot de Russische aftocht bij Kiev tot begin april 2022. De Russische aanval op de Donbas in april en de stabilisering van de Oekraïense positie met het terugveroveren van de provincies Charkiv en de stad Cherson. En als derde fase de Russische luchtaanvallen op de Oekraïense infrastructuur. De vierde fase lijkt te beginnen met de besluiten van het Ramstein-overleg op 20 januari 2023. De kern ervan is verdere Westerse bewapening van Oekraïne. Ten slotte is mijn publicatie een pleidooi voor een gelaagde benadering om te komen tot vrede.

Deze publicatie is in verschillende delen op te delen: 

1. Een korte typering van de stand van zaken in hoofdstuk 1, en een aantal ijkpunten in de historische omstandigheden waarin deze oorlog plaatsheeft. 

2. Het tweede deel behandelt de periode vanaf de Koude Oorlog tot aan het begin van de oorlog in februari 2022. De geschiedenis van de nadagen van de Koude Oorlog wordt in hoofdstuk 2 behandeld. De periode 2014 tot en met 2020, dat willen zeggen de periode vanaf de annexatie van de Krim en de oorlog in de Donbas, wordt beschreven in hoofdstuk 3. De oplossing van deze oorlog wordt in 2015 vervat in Veiligheidsraadsresolutie 2202. Het duurt tot en met 2020 voor de conclusie kan worden getrokken dat de resolutie niet wordt uitgevoerd. Het jaar 2021 is de escalerende opmaat naar de Russische invasie van 24 februari 2022. Dat is hoofdstuk 4.

3. Het volgende deel behandelt de doelen en methoden van de Russische positie in hoofdstuk 5. Hoofdstuk 6 heeft het over de gedragslijn van Oekraïne. Hoofdstuk 7 behandelt de opstelling van de NAVO en in hoofdstuk 8 wordt de Nederlandse buitenlandse politiek onder de loep genomen. Dit omvat de Nederlandse bijdrage aan de economische sancties, voornamelijk uitgevoerd in het kader van het beleid van de Europese Unie.

4. Hoofdstuk 9 gaat over de geschiedenis en de huidige praktijk van het kernwapenvraagstuk. Dat vraagstuk is verweven met het conflict tussen Oekraïne en Rusland, en Rusland en de NAVO-politiek.

5. Hoofdstuk 10 behandelt de verschillende pogingen om via onderhandelingen tot een einde aan de gewelddadigheden te komen. 

6. Hoofdstuk 11 behandelt de actuele evolutie van een zich ontwikkelende politieke machtsfactor van het mondiale Zuiden, met China als meest uitgesproken speler.

7. De conclusies zijn voorlopige conclusies na één jaar oorlog.

Het spreekt vanzelf dat ontwikkelingen in de oorlog in de komende tijd veel van het behandelde kunnen veranderen. 

Mei 2023.

'De gelaagde oorlog in Oekraïne en de botsing van grootmachten' is te bestellen via een mailtje naar bestellen@soc21.nl

(120 pagina’s, prijs € 20,- (inclusief verzending € 25,-)

Je kan het ook gratis downloaden