Op 22 januari betoogden honderdduizenden mensen tegen de 'Alternative für Deutschland' (AfD). De demonstranten in de straten van Berlijn en Keulen waren woedend over een geheime bijeenkomst in november 2023 tussen vertegenwoordigers van deze extreemrechtse partij en de neonazi-beweging, waarvan de details werden onthuld door een onderzoekswebsite. Op de agenda van deze bijeenkomst in Potsdam stond de massale uitzetting naar Noord-Afrika van buitenlanders of Duitsers van buitenlandse afkomst - in totaal tot twee miljoen mensen. De AfD heeft inmiddels duidelijk gemaakt dat ze dit plan van een Oostenrijkse identitaire denker niet zal steunen. Ze verwerpt echter niet het principe van 'remigratie'.
Het zijn de Vlaams-nationalisten van het Vlaams Belang die deze term zo’n 15 jaar geleden introduceerden. In Nederland overweegt Geert Wilders een ministerie op te richten om zich met deze kwestie bezig te houden, net als Éric Zemmour in Frankrijk. Marine Le Pen laat zich de kaas niet van het brood eten. Al hoopt het Rassemblement National (RN) hetzelfde resultaat te bereiken, neemt ze een andere weg: de stopzetting van alle uitkeringen voor buitenlanders, en hen het leven onmogelijk maken, met als doel hen aan te moedigen te vertrekken of te ontmoedigen te komen.
Tussen voorstanders van de ‘nulimmigratie’ en voorstanders van de ‘remigratie’, is de anti-migrantenlijn nog nooit zo wijdverspreid geweest in het Westen, waar extreemrechts zich vertegenwoordigd ziet in een groeiend aantal regeringen. Deze stijging van de xenofobie zou paradoxaal kunnen lijken: het geboortecijfer daalt overal, de bevolking vergrijst, er is een tekort aan werknemers in de transport- en bouwsector, en de specialisatie van de Europese economieën leidt tot meer seizoensarbeid en onzeker werk, iets waar de eigen onderdanen van afzien.
In het verleden konden regeringen dit soort van problemen oplossen door massaal migranten te laten overkomen, via overeenkomsten of door ronselaars naar de landen van herkomst te sturen. Buitenlandse arbeid vertegenwoordigde toen een economische variabele: zowel rechtse als linkse regeringen openden en sloten grenzen naargelang dat noodzakelijk werd geacht
Geen enkele partij doorheen heel het politieke spectrum zou vandaag de komst van migrantenarbeiders durven voor te stellen als een manier om de vergrijzing van de bevolking op te vangen. Ze zouden er onmiddellijk van beschuldigd worden de 'Grote Vervanging’ aan te moedigen.
Om zijn ziekenhuizen draaiende te houden ‘importeert’ Frankrijk Tunesische artsen, maar in alle stilte. Op dezelfde manier geeft het Verenigd Koninkrijk discreet tienduizenden visa uit aan zorgwerkers en landarbeiders, maar is premier Rishi Sunak van plan om met veel tamtam illegale migranten te deporteren naar Rwanda, ook al zou elke uitzetting meer dan 2 miljoen euro kosten.
Ook Joseph Biden voert dit soort van acrobatiek uit. De president van de VS gaat er prat op dat hij de bouw van de muur (tussen Mexico en de VS) van zijn voorganger Donald Trump voortzet, terwijl hij tegelijk steunt op buitenlanders om aan de behoeften van bepaalde sectoren te voldoen en de lonen te drukken. Sinds 2019 is het aantal in het buitenland geboren werknemers in de VS met 3,5 miljoen gestegen, terwijl het aantal in de VS geboren werknemers met 900.000 is gedaald.
De identitaire paniek die het Oude Continent in zijn greep houdt, heeft niets te maken met de ‘opvangcapaciteit’. In 2022 vonden 8 miljoen Oekraïners een toevluchtsoord in Europa zonder echte problemen, en zonder dat extreemrechts schreeuwde dat er verzadiging heerste. Maar dit waren blanke christenen, en daarom werden ze er niet van verdacht iemand te 'vervangen'. Het publieke debat over immigratie is echter verstoken geraakt van elke vorm van rationaliteit. Er is geen discussie over het economische model dat het fenomeen in de hand werkt; geen debat over de tertiarisering (de tertiaire- of dienstensector die de leidende rol in het verschaffen van werkgelegenheid en inkomen overneemt) en de-industrialisering van de westerse economieën; geen debat over de groeiende ongelijkheid tussen Noord en Zuid; en geen reflectie over de geopolitieke of klimatologische crisissen die aanleiding geven tot volksverhuizingen. In plaats daarvan wordt er eindeloos gepraat over de islam, onveiligheid, 'anti-blank racisme', gemeenschappen, enzovoort.
Gedurende de 19e en 20e eeuw kozen miljoenen migranten ervoor om Frankrijk te verlaten: een manier om hun mening te geven over het gehanteerde integratiemodel, door "te stemmen met hun voeten". Ook nu nog besluiten elk jaar tienduizenden buitenlanders om naar huis terug te keren. Wat als deze beweging zou aanzwellen? Wat als de betrokken mensen, in plaats van te lijden onder de belastering van rechts en de belediging van een links dat zich beperkt tot het ondertekenen van petities, zouden besluiten om te ‘remigreren’? Het land zou echt in de problemen komen. De wachttijden bij de eerstehulpdiensten zouden verdubbelen. Vuilnisbakken zouden zich opstapelen in de straten. De ‘French Tech’ zou stagneren bij gebrek aan talent. En wie zou er op de velden werken?
Een staking van migrantenarbeiders zou het land ook verlammen. Maar de werkonzekerheid staat een grootschalige beweging op dat vlak in de weg. Eind december vorig jaar arresteerde de politie tijdens een demonstratie in Isère een tiental bezorgers die in conflict liggen met de werkgever Uber Eats. De prefectuur vaardigde evenveel bevelen uit om het land te verlaten. Twee maanden later werden de Manouchians (Missak en Mélinée - een koppel migrantenarbeiders en verzetsstrijders tegen het fascisme tijdens WOII), bijgezet in het Panthéon (het mausoleum in Parijs voor Franse burgers die zich onderscheiden hebben tijdens hun leven).
Dit vertaalde artikel verscheen eerder in Le Monde Diplomatique.