President Emmanuel Macron mag de trappen van het Élysée kussen. Hij is ontsnapt aan een cohabitatie met de uiterst rechtse Jordan Bardella als premier. Of had hij zich daar al op ingesteld - veeleer dat dan te moeten overleggen met dat andere “extreem” (zoals links door hem is bestempeld)? Macron had er op 9 juni met de ontbinding van de Assemblée alleszins niet op gerekend dat links daar als sterkste zou uit komen. Integendeel, hij had gemikt op de uitschakeling van links, op een confrontatie tussen zijn kamp en uiterst rechts. Dat was zonder de kiezers gerekend.
Een foute gok. Maar de Macronie mag nog blij zijn, het is voor de coalitie 'Ensemble' –dat ensemble van Macrons partij 'Renaissance' met de rechtse partijen 'MoDem' en 'Horizons'– al bij al nog meegevallen. Met 162 zetels halen ze er een pak meer dan voorspeld. Het is wel een zeer heterogeen gezelschap dat daar samen zit.
Tevreden met een onverwachte tweede plaats, vindt dat gezelschap het wel erg de eerste plaats te moeten laten aan de linkse coalitie 'Nouveau Front populaire' (NFP), dat 182 zetels haalde. De ganse campagne hebben de kopstukken van ‘Ensemble’ links aangevallen als “extreem” en minstens op dezelfde voet staand als extreemrechts. In feite vindt de Macronie links al langer de grootste vijand. Het volstaat te kijken naar de taal en vooral de praktijk van de voorbije twee jaar, om te beseffen hoe ver de Macronie naar rechts was opgeschoven – het gebruik van termen als “décivilisation” en “ensauvagement”, de immigratiewet van eind vorig jaar, de anti-werklozenwet die premier Attal op de valreep (1 juli) ineens introk, enz.
Linkse relaties
Links, het NFP, heeft natuurlijk reden tot globale vreugde. Om die eerste plaats, maar vooral omdat de republikeinse reflex bij de Franse kiezers sterker bleek dan bij veel van hun politici. Links vindt dat Macron nu een linkse premier moet aanduiden. Het NFP heeft wel een derde van de zetels, maar dat is geen meerderheid. Vanuit de Macronie zal weer verwoed gepoogd worden om links intern te verdelen, vooral door het radicaal linkse 'La France insoumise' (LFI), de partij van Jean-Luc Mélenchon, uit te spelen tegen de Parti Socialiste (PS) of een deel ervan. Een coalitie met de “gematigde linksen”, klinkt het - links zonder LFI dus.
De krachtsverhoudingen binnen links zijn door deze verkiezingen gewijzigd. De PS is een van de grootste winnaars. In 2022 was LFI binnen de toenmalige linkse alliantie 'Nupes' zeer dominant (met 75 zetels op 155 Nupes-zetels). Deze keer benadert de PS met circa 64 zetels, het zetelaantal van LFI, 71. Tegelijk is de positie versterkt van Olivier Faure als partijleider van de PS. Zijn samenwerking met LFI werd door een groot deel, circa de helft, van zijn partij aangevochten. Nu kan hij, met zoveel zetels, resultaat voorleggen.
'Les Écologistes' hebben zich met 33 zetels goed hersteld. De groene partij kan zich ook optrekken aan het optreden van voorzitster Marine Tondelier, die in deze korte campagne heel goed naar voor kwam. Een kandidaat-premier vinden ook linksen buiten Les Écologistes.
De vierde coalitiepartner van het NFP, de communistische partij (PCF) kan niet delen in de linkse vreugde. Ze verloor enkele zetels aan het uiterst rechtse 'Rassemblement National' en zal het zeer moeilijk hebben om nog een eigen fractie te vormen in de Assemblée (daarvoor zijn 15 gekozenen nodig). Dat zou alleen kunnen als er weer voldoende overzeese gekozenen meedoen.
LFI zal dus meer rekening moeten houden met de rest van het ‘volksfront’. En ook met de eigen ‘dissidenten’, van wie er enkele zijn gekozen boven officiële kandidaten van LFI: Hendrik Davi in Marseille, Alexis Corbière in Seine-Saint-Denis, Danielle Simonnet in Parijs. De herkozen François Ruffin en Clémentine Autain hebben al aangekondigd niet op de banken van LFI te zullen zitten. Ze zaten allemaal al twee jaar op het strafbankje omdat ze vooral kritiek hadden op Mélenchon voor het gebrek aan ook maar enige interne democratie binnen LFI.
Krakend Ensemble
Ensemble kan opgelucht adem halen. De voorspelde katastrofe -met zelfs een verwachte terugval van 250 tot 75 zetels- is niet gebeurd. De partij haalde 98 zetels. Dat is vooral te danken aan de goede republikeinse reflex van linkse kiezers die tientallen zetels van Renaissance, MoDem en Horizons hebben gered waar ze tegen een extreemrechtse kandidaat uitkwamen. Vooral de Renaissance van Macron mag opgetogen zijn, want de meeste partijkopstukken zijn er nog bij.
Maar voor ex-premier Edouard Philipe is de horizon somberder, zijn partij Horizons valt op 26 zetels. Terwijl de rechtse Les Républicains (LR) vanwaar hij komt, de meubels redden met 45 gekozenen. Philippe zag zich vorige week nog als de redder die uit de puinhoop van rechts een nieuwe formatie zou oprichten. Hij is niet alleen. In de rechtse krabbenmand zit ook de zeer ambitieuze Aurélien Pradié, die vorige week het etiket LR afschudde “daar die partij toch dood is”. En er is Laurent Wauqiez, die ervan droomt in 2027 dé kandidaat van rechts te zijn voor de presidentsverkiezingen. Maar dat wil Philippe ook.
Wat die rechtsen, LR en daarbuiten, gemeen hebben, is dat ze erg rechts zijn én te koop. LR-partijleider Eric Ciotti heeft zich op 10 juni al laten binnenhalen bij het RN met de belofte minister van Binnenlandse Zaken te worden. Anderen rekenen erop dat Macron hen de komende drie jaar meer dan nodig zal hebben. Tegen links. Niet samen tegen uiterst rechts.
2027
Uiterst rechts is dan weer verbitterd over het gebroken elan van de eerste ronde van deze vervroegde verkiezingen. Op die republikeinse reflex ter verdediging van de democratische rechten en vrijheden hadden ze bij het RN niet gerekend. Toekomstig premier Jordan Bardella had al ministerportefeuilles verdeeld. Maar “tegennatuurlijke allianties”, aldus Bardella en Le Pen, hebben uiterst rechts de weg naar Matignon (de officiële residentie van de premier), versperd.
Tegelijk hebben die twee gelijk als ze wijzen op de grote winst die ze ondanks de republikeinse frontvorming tegen hen, boeken: 143 zetels, waarvan 126 voor het RN en 17 voor de overlopers uit LR. Dat is een winst van 55 zetels. De uiterst rechtse concurrentie van 'Reconquête' (de prtij van Eric Zemmour), lijkt voor lang uitgeschakeld. Het RN heeft zijn inplanting gevoelig versterkt. Er zijn bastions, zoals het zuidoosten (La Provence-Alpes-Côte d’Azur), waar het 30 van de 42 zetels heeft. Maar uiterst rechts dringt nu ook veel meer door in de westelijke regio’s.
Een blik op de kaart illustreert zeer duidelijk de nationale inplanting, weliswaar met grote gaten in en rond de grote steden - Marseille uitgezonderd. Het Rassemblement National is een sterk op- en uitgebouwde beweging met wortels in de grond. De vele beweegredenen van kiezers die uiterst rechts de voorbije jaren hebben gevoed, zijn niet verdwenen. Bij het RN rekenen ze er alvast op dat president Macron zijn best zal doen om de onvrede bij de bevolking nog verder aan te wakkeren, en zo uiterst rechts nog meer te voeden.
Nu begint de strijd voor Marine Le Pen om in 2027 meteen het Élysée in te nemen. Tenzij Bardella zou vinden dat hij daarvoor beter geplaatst is.
Dit artikel verscheen eerder op Uitpers.