Image
1024px-doomsday_clock_2_minutes.svg__0
De wereld sluipt weer wat dichter bij totale catastrofe
Artikel
5 minuten

De wijzers van de 'Doomsday Clock' werden voor het jaar 2025 verschoven naar 89 seconden voor 12. Middernacht of 12 uur staat op deze metaforische klok symbool voor de kans op een door de mens gecreëerde mondiale catastrofe.

Het ‘Bulletin of the Atomic Scientists’ riep de klok in het leven in 1947, aan de vooravond van de Koude Oorlog, toen kernwapens de grootste bedreiging vormden voor de mensheid. Naast de klimaatverandering (die in 2007 werd opgenomen in de Doomsday Clock-analyses) en “ontwrichtende technologieën” (zoals AI), vormen kernwapens vandaag, 78 jaar later, nog altijd een vernietigend gevaar voor mens en planeet.

Er zijn nog steeds zo’n 12.100 kernwapens in de wereld. En hoewel dat aantal een pak lager is dan tijdens de Koude Oorlog, is de vernietigingskracht van de individuele kernkoppen sindsdien ontzettend toegenomen. In het veiligheidsbeleid van de kernwapenstaten en dat van hun bondgenoten onder de nucleaire paraplu, blijft er een centrale rol weggelegd voor deze massavernietigingswapens. Terwijl het internationaal nucleair ontwapeningsregime op apegapen ligt, investeren alle negen nucleaire machten in de wereld vandaag vele honderden miljarden dollars in de modernisering en/of uitbreiding van hun arsenalen. In een context van toenemende geopolitieke spanningen en mogelijke militaire escalatie, en van kernmachten die momenteel betrokken zijn bij actieve conflicten (Midden-Oosten en Oekraïne), gaat het om een extreem zorgwekkende situatie.  

Wat de gevolgen van de klimaatverandering betreft, verbraken talloze indicatoren, zoals de stijging van de zeespiegel en de temperatuur van het aardoppervlak, vorig jaar alle eerdere records. Daarnaast bleef de mondiale uitstoot van de broeikasgassen die verantwoordelijk zijn voor de klimaatverandering, stijgen. Elk continent werd vorig jaar getroffen door extreme weergebeurtenissen, zoals overstromingen, tropische cyclonen, hittegolven, droogtes en bosbranden. 

Uit recente verkiezingscampagnes en het concreet uitblijven van doelgerichte wetgeving blijkt echter dat klimaatverandering in veel landen als een lage prioriteit wordt beschouwd. Terwijl er volop geïnvesteerd wordt in (nucleaire) bewapening en militarisering, blijven de grootmachten en rijke landen in de wereld weigeren om de nodige financierings- en beleidsinitiatieven te nemen om de opwarming van de aarde een halt toe te roepen. De nieuwe VS-president, Donald Trump, trekt zich zelfs terug uit het klimaatakkoord van Parijs en is van plan om de productie van fossiele brandstoffen in zijn land verder op te drijven.

Een combinatie van de opeenvolgende recordtemperaturen in de wereld, en de oplopende spanningen tussen de kernwapenstaat Rusland en de nucleair bewapende Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) in het zog van de Russische inval in Oekraïne (februari 2022), zorgden ervoor dat de Wetenschap en Veiligheidsraad van Bulletin of the Atomic Scientists, de wijzers van de Doomsday Clock in 2023 al opschoof naar 90 seconden voor middernacht. Dat was toen het meest dreigende niveau in de geschiedenis van de klok, maar het gevaar van een wereldwijde catastrofe wordt voor 2025 dus nog imminenter geacht.

In een persbericht over de Doomsday Clock wordt de beslissing om de wijzers vooruit te schuiven als volgt verklaard: trends die de Wetenschap en Veiligheidsraad diep hebben verontrust, zetten zich voort in 2024, en “ondanks onmiskenbare tekenen van gevaar, hebben nationale leiders en hun samenlevingen niet gedaan wat nodig is om van koers te veranderen”.

In het persbericht wordt ook de nadruk gelegd op bepaalde ontwrichtende technologieën die vorig jaar een grote opmars maakten en gebruikt worden op manieren die de wereld in gevaar brengen. Zo zijn verschillende landen volop bezig met het integreren van artificiële intelligentie (AI) in hun militaire apparaten. In Oekraïne en het Midden-Oosten worden nu systemen ingezet die gebruik maken van AI bij het bepalen van militaire doelwitten. Dergelijke inspanningen roepen vragen op over de mate waarin machines militaire beslissingen mogen nemen - zelfs beslissingen die op grote schaal dodelijk kunnen zijn, inclusief het gebruik van kernwapens. Een ander voorbeeld van het gevaar van ontwrichtende technologieën zijn bepaalde toepassingen in de ruimte, waar er een ware geostrategische (wapen)wedloop heerst tussen grootmachten.

De verspreiding van fake news, desinformatie en samenzweringstheorieën, die gefaciliteerd worden door AI, het communicatie-ecosysteem aantasten en de grens tussen waarheid en onwaarheid steeds verder doen vervagen, wordt door de wetenschappers van Bulletin geïdentificeerd als een krachtige vermenigvuldiger van alle eerder opgesomde gevaren. 

De “corruptie van het informatie-ecosysteem ondermijnt het publieke discours en het eerlijke debat waarvan de democratie afhankelijk is. Het gehavende informatielandschap brengt ook leiders voort die de wetenschap veronachtzamen en zich inspannen om de vrijheid van meningsuiting en mensenrechten te onderdrukken, wat de op feiten gebaseerde publieke discussies verhindert, die nodig zijn om de enorme bedreigingen waar de wereld voor staat, te bestrijden”.

Het persbericht over de Doomsday Clock concludeert: “Door de klok een seconde dichter bij middernacht te zetten, geven we een duidelijk signaal. Omdat de wereld al gevaarlijk dicht bij de afgrond staat, moet een verschuiving van zelfs maar een enkele seconde worden gezien als een indicatie van extreem gevaar en een onmiskenbare waarschuwing dat elke seconde vertraging in het omkeren van de koers de kans op een wereldwijde ramp vergroot”.

Blindelings doorgaan op de huidige weg is een vorm van waanzin. De wetenschappers richten dan ook een duidelijk pleidooi aan het adres van de Verenigde Staten, China en Rusland, die de collectieve macht hebben om de beschaving te vernietigen. "Deze drie landen hebben de hoofdverantwoordelijkheid om de wereld terug te trekken van de rand van de afgrond". Ze kunnen dat, als hun leiders in alle ernst beginnen met "gesprekken te goeder trouw over de wereldwijde bedreigingen die hier worden geschetst. Ondanks hun diepgaande meningsverschillen moeten ze die eerste stap onmiddellijk zetten. De wereld is afhankelijk van onmiddellijke actie". 

Het is 89 seconden voor middernacht!


 

 


Iets fouts of onduidelijks gezien op deze pagina? Laat het ons weten!

Land

Nieuwsbrief

Schrijf je in op onze digitale nieuwsbrief.