Op 3 juli wordt de rechtszaak voor het Ghanese Hooggerechtshof voortgezet tegen de anti-LGBTQ+ wet die het parlement in februari goedkeurde.

Anti-LGBTQ+ wetten gericht tegen queer-gemeenschappen vormen reeds lang een mensenrechtenschending in Afrika. Voor veel Afrikaanse landen gaat de geschiedenis van homofobie terug tot het koloniale tijdperk, toen dergelijke wetten werden opgelegd door Britse regeringen. Sinds het einde van het kolonialisme hebben veel Afrikaanse landen hun
anti-LGBTQ+ wetten herzien om de rechten van homoseksuele mensen in Afrika verder in te perken.

In 2014 werd in Oeganda de Anti-homoseksualiteitwet aangenomen, die relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht criminaliseerde, met sancties  voor personen en bedrijven of organisaties die “seksuele handelingen tussen mensen van hetzelfde geslacht steunen of aanmoedigen”. Hoewel deze wet uiteindelijk ongeldig werd verklaard, keurde Oeganda in 2023 een nieuwe Anti-homoseksualiteitwet goed, die zelfs de doodstraf voorziet.

Op gelijkaardige wijze overwoog de Nigeriaanse regering in 2022 een wet die het strafbaar zou maken om zich voor te doen als iemand van het ander geslacht. Hoewel travestie een populair komisch gegeven is in de moderne Nigeriaanse media, was het achterliggend doel de inperking van de vrijheid van queer-personen, in het bijzonder van mediapersoonlijkheden die populair geworden zijn ondanks de reeds bestaande restricties op hun vrijheid. 

In 2021 poogde Ghana zijn reeds bestaande anti-LGBTQ+ wetgeving verder uit te breiden. De Bevordering van Fatsoenlijke Seksuele Mensenrechten en Ghanese Familiewaarden-wet, genoot de steun van de twee belangrijkste politieke partijen in het land, het Nationaal Democratisch Congres en de Nieuwe Patriottische Partij, en werd goedgekeurd door het parlement op 28 februari 2024. Ghana’s huidige president, Nana Akufo-Addo, wacht op een uitspraak van het Hooggerechtshof over de grondwettelijkheid van de wet voordat hij beslist of hij hem kan aannemen. Op 3 juli wordt de rechtszaak die werd aangespannen tegen de anti-LGBTQ+ wet, voortgezet.

Westerse invloed voedt homofobie

Zoals in veel andere Afrikaanse landen werd de eerste wet tegen homoseksualiteit in Ghana gecreëerd tijdens de Britse koloniale overheersing, onder de ‘Offences Against the Person Act' van 1861. Na het einde van het kolonialisme werd homoseksualiteit strafbaar gesteld in Sectie 104 van het Ghanese Strafwetboek van 1960 - een uitvloeisel van het koloniale tijdperk. Geslachtsgemeenschap tussen twee mannen werd bestrafbaar met een opsluiting van maximaal drie jaar. 

De introductie van westerse overtuigingen en religieuze praktijken betekende het begin van de verwerping van homoseksuele mensen in Afrika. Verschillende documenten, zoals Stephen O. Murray’s boek ‘Boy Wives and Female Husbands’, onthullen het bestaan van homoseksualiteit in het oude Afrika. Voor de komst van de Europeanen waren er op het Afrikaanse continent geen wetten tegen homoseksualiteit. Het verlies van eerdere attitudes ten opzichte van seksuele geaardheid en genderidentiteit is het gevolg van de verspreiding van christelijke waarden door de kolonisatoren.  

De recente opkomst van het conservatisme in het Westen, in het bijzonder in de Verenigde Staten, heeft de LGBTQ+ gemeenschap in Afrika opnieuw tot doelwit gemaakt. Uit een onderzoek van Open Democracy uit 2020 blijkt dat conservatieve christelijke groepen in de VS heel wat geld pompen in het beïnvloeden van politieke beslissingen in Afrika. De Oegandese minister, David Bahati, lid van de Fellowship Foundation (een christelijke NGO gevestigd in de VS die intensief politiek lobbywerk verricht), introduceerde bijvoorbeeld Oaganda’s ‘Kill the Gays’-wet in 2009. De Afrikaanse atmosfeer wordt voortdurend gepenetreerd door extremistische westerse propaganda tegen de LGBTQ+ gemeenschap. Ironisch genoeg, beschrijven anti-LGBTQ+ groepen in Afrika homoseksualiteit als een westerse praktijk.

“We weten dat homofobie werd geïntroduceerd in Afrika via het kolonialisme”, zegt Jide Macaulay, theoloog en oprichter en CEO van ‘House of Rainbow’, “en we zien de impact van de homofobie die wordt gepromoot in religieuze ruimtes, via conservatieve en evangelische bewegingen, voornamelijk afkomstig uit het mondiale Noorden”. betreffende de invloed van overgeërfde westerse religieuze overtuigingen rond homofobie, beschrijft hij het voortdurend viseren van de LGBTQ+ gemeenschap als een gemiste kans om te laten zien dat religie veilig is voor iedereen. “Als je [religieus huis] niet gastvrij is voor de LGBTQ+ gemeenschap, is dat voor niemand goed.”

Wereldwijde solidariteit

De sociale media hebben een veiligere ruimte gecreëerd waar queer personen in Afrika kunnen gedijen. Mensen delen er ervaringen en vinden er gemeenschappen. De Afrikaanse wetgevingen criminaliseren online-activiteit nog niet. Deze online-ruimtes hebben gezorgd voor een toename van de ruimdenkendheid onder jongere generaties en hebben queer personen, bondgenoten en organisaties die de waarheid over het queer-bestaan in Afrika willen vertellen, zoals 'Human Rights Watch', samengebracht. In mei 2021, toen 21 LGBTQ+ activisten in Ghana werden gearresteerd voor ‘onwettige samenscholing’, veroorzaakte online activisme bijvoorbeeld een wereldwijde verontwaardiging die in augustus van hetzelfde jaar geleid heeft tot hun vrijlating.

Dezelfde platforms zijn een belangrijk instrument in de strijd tegen de recente anti-LGBTQ+ wet in Ghana. Online organisaties spelen een cruciale rol bij het organiseren en bekendmaken van protesten, en fungeren tegelijkertijd als centrum voor de verspreiding van onbevooroordeelde en actuele informatie. De mensenrechtenorganisatie ‘Rightify Ghana’, heeft met de steun van andere organisaties, zoals de ‘Coalition for Queer Ghanaian Liberation’ en ‘LGBT+ Rights Ghana’, online-campagnes opgezet die geleid hebben tot protesten in meerdere landen, waaronder Zuid-Afrika, het Verenigd Koninkrijk en Canada.

“Onze collectieve stem kan druk uitoefenen op beleidsmakers en kan inspireren tot positieve verandering in Ghana en daarbuiten”, stelt Solomon Atsuvia van Rightify Ghana. Atsuvia wijst op de brede en onderdrukkende bepalingen van het wetsvoorstel en omschrijft het als “een gevaarlijke achteruitgang in de strijd voor LGBTQ+ rechten in Afrika”, die de principes van democratie en gelijkheid ondermijnt. “De aanname van deze draconische wet betekent een aanzienlijke terugslag voor de mensenrechten en de democratie in Ghana", legt hij uit, "en wereldwijde solidariteit is essentieel om de legitimiteit ervan aan te vechten".

De oproep tot mondiale solidariteit is nu vooral belangrijk omdat Ghana’s anti-LGBTQ+ wet ook een bedreiging vormt voor de veiligheid voor de queer bevolking op sociale media. Omschreven als de meest restrictieve anti-LGBTQ+ wet in de Afrikaanse geschiedenis, strekt de reikwijdte ervan zich namelijk ook online uit, waar ze niet alleen de LGBTQ+ gemeenschap viseert, maar ook sympathisanten, bondgenoten en ondersteunende organisaties. Voor heel wat homoseksuele mensen en activisten in Ghana zou de goedkeuring van dit wetsvoorstel kunnen betekenen dat ze afgesneden worden van de rest van de wereld. 

Volgens Awo Dufie, een queer onderzoeker en activist, zal de wet activisme in Ghana veel moeilijker maken. De strijd tegen queer-fobie in Afrika zal volgens haar alleen gewonnen worden als queer personen het gezicht van de bewegingen blijven. “Veel queer mensen in Afrika werken achter de schermen en dat geeft me veel hoop”, legt ze uit. Het is volgens Dufie belangrijk om deze LGBTQ+ organisaties te financieren. “Het is vaak heel moeilijk om toegang te krijgen tot steun.”

In een moderne, technologische wereld hebben sociale media en online-activisme een stem gegeven aan de gemarginaliseerde LGBTQ+ gemeenschap in Afrika. Terwijl Afrikaanse regeringen hun wetgevingen uitbreiden om de toegang tot vrijheid voor de LGBTQ+ gemeenschap op alle manieren te blokkeren, is het echter onzeker wat de toekomst in petto heeft voor queers op het hele continent. 

Dit vertaalde artikel verscheen eerder in 'Red Pepper Magazine'.