De Belgische begroting dreigt af te stevenen op een tekort van 39,1 miljard euro in 2029. Dat is 5,5% van het bruto binnenlands product (BBP). Slecht nieuws voor een regering die in haar regeerakkoord belooft “het begrotingstekort te beperken onder de Europese drempel van 3%”.
Eerder werd al een saneringskader vastgelegd: besparingen op sociale uitgaven, publieke dienstverlening, gezondheidszorg, ontwikkelingssamenwerking, opvang van vluchtelingen, spoorwegen, werklozen en pensioenen. Maar dat blijkt niet voldoende. Minister van Begroting Vincent Van Peteghem overweegt nu een saneringsoperatie van 16,6 miljard euro. Binnen de regering botsen de strategieën: links wil de inkomsten verhogen, rechts wil verder op de uitgaven snoeien. Eén onderwerp blijft echter taboe: de exploderende militaire uitgaven.
In het regeerakkoord stond nog dat Defensie moet groeien naar 2% van het BBP tegen 2029. Maar in het paasakkoord enkele maanden later, werd het gaspedaal verder ingeduwd met de beslissing om die 2% al dit jaar te bereiken, niet vanwege een plotselinge militaire noodzaak, maar om druk van de NAVO en de VS te vermijden. In de ‘Strategische Visie Defensie 2025’ zien we de budgettaire vertaling daarvan. Over de hele legislatuur (2025–2029) stijgen de militaire uitgaven met 28,3 miljard euro. Gemiddeld is dat 5,7 miljard extra per jaar, een groeipad dat geen enkel ander departement kan voorleggen. Het is onduidelijk hoe deze extra middelen jaarlijks bijeen moeten worden geharkt.
De groei van het militaire budget volgt op een decennialange lobbycampagne van het militair-industrieel complex dat veel mediaruimte kreeg om steen en been te klagen over "jarenlange desinvesteringen", hoewel NAVO-cijfers dat tegenspreken: de Belgische militaire uitgaven verdubbelden tussen 2015 en 2024 van 3,8 miljard naar 7,9 miljard euro. Dat neemt niet weg dat ze volgens de Strategische Visie dit jaar een spectaculaire sprong zullen maken naar 12,76 miljard euro, een stijging van 4,86 miljard euro ten opzichte van vorig jaar – meer dan een verdriedubbeling in tien jaar. De druk van de NAVO, een opgeklopte Russische dreiging en het beeld van een leger dat in de touwen hangt, hebben ertoe bijgedragen dat het militair apparaat nu meer dan ooit mag graaien in de schatkist.
De oorlogsindustrie profiteert hier volop van. Minister van Defensie Theo Francken plant 34 miljard euro aan investeringen in verschillende wapensystemen, waaronder drones, gevechtsvliegtuigen, fregatten, pantservoertuigen, luchtafweer, cybercapaciteit en munitie.
Gezien de Vlaamse partijen van de federale regering dezelfde zijn van de Vlaamse regering bleef een synchrone paringsdans niet uit. De Vlaamse regering volgt hetzelfde patroon, met besparingen op onderwijs, welzijn, werk, openbaar vervoer en het overheidsapparaat. Ontwikkelingssamenwerking wordt zelfs opgeheven, hoewel het regeerakkoord pleit voor een “waardegedreven en solidair buitenlands beleid”.
Tegelijkertijd worden aanzienlijke middelen vrijgemaakt voor het militair-industrieel complex. De Vlaamse militaire industrie kan rekenen op een Vlaams Defensiefonds tot 1 miljard euro, waarvan de helft van de middelen door de overheid worden gedragen. Er wordt ook “meteen” 10 miljoen euro vrijgemaakt voor onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten in de militaire sector. De innovatie van de militaire industrie krijgt een impuls via een programma waarvan het budget tegen 2029 zal groeien tot 50 miljoen euro. De Richtlijn Muyters uit 2018, die beperkingen oplegde aan publieke investeringen in de militaire industrie, gaat op de schop. Tegelijk wordt het Vlaams Wapenhandeldecreet gemoderniseerd -lees versoepeld- om export te vergemakkelijken.
Hoewel de afgelopen jaren toonden hoe belangrijk investeringen zijn in gezondheidszorg (COVID-pandemie), openbaar vervoer en duurzame energie (klimaatrampen), en internationale samenwerking (migratiestromen), worden deze sociale en menselijke veiligheidsdepartementen uitgekleed om een ideologisch failliet militaristisch veiligheidsbeleid te financieren. Jaren van NAVO-expansie en confrontatiepolitiek tegen Rusland en China hebben ons niet alleen in een gevaarlijk militariseringsavontuur gestort, maar ook een budgettair keurslijf opgelegd.
Tegen 2035 wordt verwacht dat België 3,5% van het BBP aan militaire uitgaven plus 1,5% aan veiligheidsgerelateerde uitgaven moet ophoesten. Het zijn normen die zijn opgelegd door een president die in de VS de rechtsstaat en sociale welvaart ondermijnt ten voordele van machts- en oorlogsapparaten. Het gaat om dezelfde president die zijn minister van Defensie omdoopte tot minister van Oorlog en zijn narcisme tot universele waarde heeft verheven. Dat hij nog steeds geldt als ‘onze’ belangrijkste bondgenoot zegt genoeg.
(Dit opiniestuk is ook het redactioneel van Uitpers)
