Op 24 en 25 juni zitten de NAVO-leden samen in Den Haag. Bovenaan op de agenda staat de verhoging van militaire uitgaven tot 5 procent van het BBP en tegen wanneer deze nieuwe norm van kracht zal zijn. Dat betekent een verhoging van 8 tot 30 miljard euro voor België en van 1.300 tot 2.350 miljard voor alle NAVO-leden samen. Op dinsdag 17 juni bevestigde premier De Wever aan het parlement dat België de invoering van deze nieuwe doelstelling op de top zou steunen.
Deze astronomische verhoging van de militaire uitgaven wordt voorgesteld als “dringend” om “zich te verdedigen” en omwille van de “chronische desinvestering” in onze legers. De overheid keurde voor dit jaar daarom al een verhoging van het Belgische militaire budget goed tot 2 procent van het BBP (een stijging van 4 miljard euro per jaar), maar dit kan nog oplopen tot een absurde 5 procent binnen de acht of tien jaar. Dat kan alleen maar gefinancierd worden met de complete afbouw van de publieke dienstverlening.
In heel dit verhaal ontbreekt er echter een nuchtere blik op de feiten. Het Zweeds Vredesinstituut SIPRI vertelt ons dat in 2024 “de totale militaire uitgaven in Europa met 17 procent gestegen (zijn) tot 693 miljard dollar, 83 procent meer dan in 2015”, de grootste regionale verhoging ter wereld. In 2024 bedroegen de Russische militaire uitgaven (149 miljard dollar) maar een fractie (minder dan 10 procent) van wat alle NAVO-lidstaten samen uitgaven (1.506 miljard dollar). Ze bedroegen zelfs minder dan een derde van de militaire budgetten van de Europese NAVO-landen samengeteld (454 miljard dollar).
Trumps belangen
Ter herinnering, het is maar een paar maanden geleden dat onze overheid de verhoging van de militaire uitgaven naar 2 procent van het BBP vervroegde als reactie op Trumps aankondiging dat hij de aanwezigheid van de VS in Europa wil verminderen. De voorgestelde verhoging naar 5 procent is dus niet op basis van onze eigen berekeningen, maar wel gebaseerd op de belangen van de VS.
Trump gooide dat willekeurig percentage begin dit jaar op tafel zonder de bondgenoten daarover te consulteren. Meer spenderen aan militarisering is rechtstreeks in het economisch belang van Trump, zowel om zijn eigen militaire industrie te versterken als de militaire uitgaven van de VS met betrekking tot Europa te beperken. Laat het duidelijk zijn, dit is een bijkomende ‘Trump-taks’.
Uiteraard is dit in het voordeel van de militaire industrie in de VS, aangezien die goed is voor 64 procent van alle wapens geïmporteerd door Europese NAVO-leden. In België is het plan om extra F-35-vliegtuigen te bestellen, waardoor we nog afhankelijker worden van de Verenigde Staten.
Terwijl overheden hun aankoop van steeds meer wapens proberen te rechtvaardigen door hun bevolking te overtuigen van een mogelijke vijandige dreiging, rijven de wapenfabrikanten het geld binnen.
Een belangrijke vraag is dus: “Hoeveel meer is genoeg?” Een wapenwedloop is per definitie de opbouw van een wapenarsenaal waar men eindeloos aan kan toevoegen.
Strenge besparingen
De groeiende stijging van militaire uitgaven gaat ten koste van middelen die nodig zijn om écht de veiligheid van mens en planeet te kunnen verzekeren, zowel lokaal als in de rest van de wereld. Voor de regering-De Wever is een verhoging van militaire uitgaven synoniem aan strenge besparingen op datgene wat ons dagelijkse leven effectief veiliger maakt: de sociale zekerheid, het pensioen, de zorgsector, een klimaatplan, ontwikkelingssamenwerking en humanitaire hulp, de diplomatie en steun voor mensen in nood, zoals daklozen, asielzoekers en vluchtelingen, enz.
Zelfs voor de meest vastgeroeste oorlogen en gewapende conflicten van vandaag is men het er doorgaans over eens dat deze uiteindelijk alleen stil te leggen zijn dankzij een vredesakkoord of een duurzaam staakt-het-vuren, en niet door militaire overmacht.
Onwilligheid tot samenwerken
Het reduceren van ‘veiligheid’ tot een kwestie van militaire confrontatie brengt daarentegen enorme gevaren met zich mee. Dankzij deze hardnekkige misvatting zien we een aanhoudende militarisering op internationaal vlak. Als gevolg daarvan zijn er steeds meer geopolitieke spanningen die leiden tot een onwilligheid om samen te werken. En multilaterale samenwerkingen zijn juist noodzakelijk om dringende mondiale problemen aan te pakken zoals oorlog, genocide, armoede, honger, huisvesting, klimaatverandering, en de kernwapendreiging.
Na de Koude Oorlog erkenden wereldleiders gelukkig de onzin van een globale wapenwedloop en werden er een reeks wapenverdragen in gang gezet. Deze verdragen zorgden voor meer veiligheid, meer internationale samenwerking en minder investeringen in wapens, en maakten middelen vrij voor de ontwikkeling van de lokale en globale samenleving.
Vandaag is de overgrote meerderheid van deze verdragen opgezegd en strijden staten tegen elkaar. In deze explosieve context is het verhogen van onze militaire budgetten problematisch, en naar 5 procent betekent een onverantwoordelijke en onverdedigbare vlucht naar voren.
Deze opinie verscheen in De Morgen met Samuel Legros (CNAPD) en Lichen Ullmann (Vredesactie) als auteurs, en wordt mede-ondertekend door de leden van het Platform Stop Militarisering: Ann Vermorgen, ACV-CSC; Bert Engelaar, ABVV; Ludo De Brabander, Vrede vzw; Nani Sneyers, Vrouwen in het zwart Leuven; Sander Claessens, Comac; Isabelle Van Brabant, Intal; Leen Van Waes, Masereelfonds; Jan Franssen, Manifiesta; Hadewijch Verhenne en Mia Vroom, Leuvense vredesbeweging; Claire Delstanche, Diem25; Gitte Cattoir, Hart boven hard; Carla Goffi, Mouvement chrétien pour la paix; Claudine Polet, Comité surveillance OTAN; Orry Van de Wauwer, Pax Christi Vlaanderen; Luc Bertrand, Halte aux guerres; Ria Verjauw, Belgische coalitie Stop verarmd uranium wapens; Pierre Galand, Forum Nord-Sud; Comité belge de soutien au peuple Sahraoui; Hélène Debaisieux, Quinoa; Aan de IJzer vzw; Prof. Em. Katlijn Malfliet, Sint-Michiel Vredeskerk; Geert Vanlangendonck, Käthe Kollwitz Collectief; Luc Van Overloop, Grootouders voor het Klimaat; Nina Henkens, Kif Kif vzw; Ilaria Bassetto, SolSoc; Marius Dekeyser, Hand in Hand tegen racisme; Maggi Poppe, Vrouwenraad.
