Het lijkt erop dat Israël op het punt staat een grondoffensief te lanceren in Libanon. Dit moet het orgelpunt worden van de huidige Israëlische militaire campagne tegen de Libanese militante groep Hezbollah, maar het is een zeer riskante demarche.
Sinds de Hamas-aanval van 7 oktober 2023 woedde er in de grensstreek in het noorden van Israël en het zuiden van Libanon een ingetoomde uitputtingsoorlog tussen het Israëlisch leger en Hezbollah, met van tijd tot tijd wederzijdse raket- en drone-aanvallen. Eerder deze maand, terwijl de Israëlische genocide in Gaza bijna een jaar aan de gang is, besloot Israël om zijn militaire operaties tegen Hezbollah echter drastisch op te voeren en uit te breiden.
Het startsein daarvoor kwam er op 17 en 18 september, toen Israël vanop afstand verschillende duizenden elektronische communicatieapparaten, zoals pagers en walkietalkies, tot ontploffing bracht in Libanese gebieden met een Hezbollah-aanwezigheid. Deze terroristische aanslagen waren duidelijk extreem goed voorbereid en konden onmogelijk plaatsvinden zonder inlichtingen en hulp van binnenuit Hezbollah zelf. Minstens 40 mensen kwamen om het leven en zeker 3500 anderen, waaronder heel wat burgers en ook kinderen, geraakten gewond – de meesten verloren hun ogen of hun bovenste ledematen.
Enkele dagen later werden de vijandelijkheden opgedreven met een spervuur van Israëlische luchtaanvallen tegen “Hezbollah-doelwitten” in heel Libanon, en vergeldende -maar veel minder dodelijke- raketaanvallen van Hezbollah op het noorden van Israël. Niet alleen beschikt het Israëlisch leger over een raketafweersysteem, de ongeveer 60.000 bewoners van zo'n 28 gemeenten in het noorden van Israël werden al in oktober vorig jaar geëvacueerd. Ook een pak mensen in het zuiden van Libanon waren al een hele tijd hun huizen ontvlucht, maar met de recente escalatie van de Israëlische bombardementen wordt het aantal ontheemden in heel Libanon nu op meer dan 1 miljoen geschat. Vorige week alleen al vielen er meer dan 700 doden bij Israëlische bombardementen.
Israëlische functionarissen verklaarden bizar genoeg dat de toenemende aanvallen op Hezbollah niet bedoeld zijn om tot oorlog te leiden, maar een poging zijn om “de-escalatie door escalatie” te bereiken. Volgens deze onzinnige redenering moet buitengewone druk op Hezbollah tot een akkoord leiden dat los staat van de vastgeroeste staakt-het-vurengesprekken over Gaza en dat de geëvacueerde Israëlische burgers in staat moet stellen om terug te keren naar hun huizen in het noorden van het land. Laatstgenoemde doelstelling werd op 17 september, enkele uren voor de eerste ontploffingsgolf van elektronische apparatuur in Libanon, toegevoegd aan de andere officiële oorlogsobjectieven van Israël: de totale vernietiging van Hamas en de bevrijding van de Israëli's die op 7 oktober werden gegijzeld.
In werkelijkheid ziet het er meer naar uit dat Israël gebruik probeert te maken van het momentum dat het heeft gecreëerd door al bijna een jaar totaal ongestraft een volkerenmoord uit te voeren op de Palestijnen in de Gazastrook. Gesterkt door de diplomatieke rugdekking en de militaire medeplichtigheid van een aantal grote westerse landen -de VS op kop- voelen Netanyahu en zijn extreemrechtse regering zich momenteel onaantastbaar. De escalatie in Libanon stuurt in ieder geval een heldere boodschap van afschrikking naar de Arabische buurlanden: Israël kan ongestraft doen wat het wil en wanneer het wil.
Dit werd ook onmiddellijk geïllustreerd door de Israëlische reactie op het gezamenlijk statement dat de VS en Frankrijk uitbrachten op woensdag 25 september –en dat eveneens onderschreven werd door Australië, Canada, de EU, Duitsland, Italië, Japan, Saoedi-Arabië, de VAE, Qatar en het VK- waarin werd opgeroepen tot “een onmiddellijk staakt-het-vuren van 21 dagen over de Libanees-Israëlische grens om ruimte te bieden voor diplomatieke stappen in de richting van een diplomatieke regeling”. (Daarnaast werd door deze landen ook opgeroepen tot de uitvoering van een eerdere resolutie van de VN-Veiligheidsraad voor een staakt-het-vuren in Gaza.)
Israël schoof de oproep volledig terzijde, zette ongestoord zijn dodelijke bombardementencampagnes in zowel Libanon als Gaza voort en voerde daarbovenop ook aanvallen uit in Jemen en Syrië. De Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, Israël Katz, verkondigde droog op X: “Er komt geen staakt-het-vuren in het noorden”.
Bij de aankomst van Benjamin Netanyahu in New York voor zijn toespraak tot de Algemene Vergadering (AV) van de Verenigde Naties (VN) op vrijdag 27 september, vertelde de Israëlische premier aan de verzamelde pers dat zijn leger Hezbollah zal blijven aanvallen met “volle kracht en we zullen niet stoppen totdat we al onze doelen hebben bereikt, in de eerste plaats de veilige terugkeer van de inwoners van het noorden naar hun huizen”. Later die dag verkondigde hij in de Algemene Vergadering klaar en duidelijk dat Israël zal doorgaan tot “de ultieme terreurorganisatie”, Hezbollah in Libanon verslagen is. Over Gaza had hij dezelfde oorlogszuchtige boodschap: “De oorlog kan alleen tot een einde komen als Hamas zich overgeeft en alle gijzelaars vrijlaat. Als ze dat niet doen, zullen we vechten tot we de totale overwinning hebben behaald. Daar is geen alternatief voor”. Daarmee liet hij andermaal uitschijnen dat Hamas de reden is voor het aanhoudende geweld in Gaza, terwijl Israël net alles doet om stokken in de wielen te steken van de diplomatieke inspanningen – iets dat wordt bevestigd door het eigen onderhandelingsteam.
Op dezelfde dag als Netanyahu's optreden voor de Algemene Vergadering werd Hassan Nasrallah -sinds 1992 secretaris-generaal van Hezbollah- gedood in een Israëlische luchtaanval op Dahiyeh, een dichtbevolkte zuidelijke buitenwijk van de Libanese hoofdstad Beiroet. Hij onderging zo hetzelfde lot als zijn voorganger Abbas al-Musawi, die 32 jaar geleden in het zuiden van Libanon om het leven kwam bij een gerichte Israëlische luchtaanval. Tel Aviv dacht toen verkeerdelijk dat het daarmee de doodsteek had toegediend aan Hezbollah. En net als toen, zal ook de dood van Nasrallah in alle waarschijnlijkheid niet het einde betekenen van deze organisatie, of toch zeker niet van waar ze voor een groot deel van de Palestijnen, de Libanezen en heel wat andere Arabieren in de buurlanden, voor staat.
Het lijdt geen twijfel dat het militair en technologisch superieure Israël zowel Hezbollah als Hamas heeft verzwakt het afgelopen jaar, maar dergelijke groepen kunnen in feite niet worden verslagen door militaire campagnes. Decennia van oorlogsoperaties en gerichte moordaanslagen tonen aan dat het Palestijns verzet tegen het Israëlisch bezettings-, nederzettingen-, en apartheidsbeleid niet militair kan worden uitgeroeid, integendeel ze werken zelfs contraproductief. Het is mogelijk om mensen te doden, maar niet de ideeën en grieven die hen bewegen. Zo lang er een bredere context is van onderdrukking en onrechtvaardigheid (o.a. de dubbele standaard in de internationale betrekkingen), zal er een of andere vorm van verzet zijn.
Netanyahu lijkt echter overtuigd van zijn militaire vernietigingsstrategie. En het is duidelijk dat wanhopige wereldwijde pleidooien om te onderhandelen, hem niet van zijn militaristische plannen zullen doen afwijken, wat ook de gevolgen zijn. Het is eveneens duidelijk dat de VS een misselijkmakende hypocriete rol speelt door al maanden te beweren hard te werken aan een staakt-het-vuren in Gaza en door zich nu uit te spreken tegen militaire escalatie in de regio, maar vorige week toch nog maar eens meer dan 8 miljard dollar aan militaire steun over te schrijven aan Tel Aviv.
Het enige wat de oorlogszucht van Israël effectief zou kunnen inperken, is nochtans de onmiddellijke stopzetting van de westerse wapentoevoer, evenals diplomatieke en economische sanctiemaatregelen die zich laten voelen, zoals bijvoorbeeld de opschorting van het Associatieakkoord tussen de Europese Unie en Israël. Dit akkoord regelt sinds 1995 de handelsrelaties tussen Israël en de EU, en verschaft de Joodse staat een bevoorrechte positie op de Europese markt. De mensenrechtenclausule die vervat zit in dit akkoord, had er theoretisch al lang voor moeten zorgen dat het werd opgeschort, maar net zoals in de VS, geniet Israël duidelijk een uitzonderingspositie in de EU. En het opschorten van dit akkoord zou zelfs nog niet eens neerkomen op een eigenlijke sanctie. (Ter vergelijking: sinds de militaire inval van Rusland in Oekraïne heeft de EU ondertussen al 14 sanctiepakketten uitgevaardigd tegen Moskou.) In een schrijnend voorbeeld van de geprivilegieerde relatie van Tel Aviv met de EU, keurde Brussel in april nog de financiering goed van een Israëlisch onderzoeksproject rond vreetbuien ('binge eating') - dit terwijl er in Gaza een door Israël veroorzaakte hongersnood woedt.
Aangezien Israël zich ongenaakbaar waant doordat het voortdurend met fluwelen handschoenen wordt behandeld, lijkt de verdere escalatie van de oorlog in het Midden-Oosten onvermijdelijk. Zo staat het Israëlisch leger momenteel op het punt een grondoffensief te lanceren tegen Hezbollah. De afgelopen week verzamelden steeds meer Israëlische troepen en tanks zich aan de grens met Libanon, waar het leger vorige week al een grondinvasie simuleerde in militaire oefeningen. In een video verspreid door het Israëlisch leger bevestigde generaal Tomer Bar vorige week donderdag dat de luchtmacht zich “schouder aan schouder” met het Noordelijk Commando voorbereidt op een grondmanoeuvre, en dat het klaar is om alle wapenleveringen vanuit Iran tegen te houden.
Deze ochtend, maandag 30 september, meldde de 'Washington Post' dat Israël president Biden formeel op de hoogte heeft gesteld van de plannen voor een “beperkte grondoperatie” in Libanon die “op korte termijn van start zou kunnen gaan”. Eveneens vandaag zei Naim Qassem, plaatsvervangend leider van Hezbollah, op de Libanese televisie: “We zijn klaar voor een grondgevecht met de vijand als zij besluiten binnen te vallen”. Israël zou inderdaad nog voor verrassingen kunnen komen te staan, aangezien de Hezbollah-strijders het voordeel van een grondige terreinkennis hebben en heel wat gevechtservaring hebben opgedaan in de Syrische burgeroorlog.
Maandagavond kondigde de Israëlische minister van Defensie Yoav Gallant op een bijeenkomst van burgemeesters van gemeenten in het noorden van het land aan: “De volgende fase in de oorlog tegen Hezbollah zal snel beginnen”. Hoe ver deze nieuwe militaire escalatie wordt doorgedreven, zal afhangen van het verloop van de gebeurtenissen op het oorlogsterrein, en van de reacties van andere belangrijke actoren in de regio, met name Iran en de Verenigde Staten.