Er zijn heel verschillende soorten toeristen in Cuba: mensen die louter gaan voor de mooie stranden, het lauwe water en de zon; mensen die gaan voor de salsa en de stranden; mensen die gaan omdat ze Cuba 'toch eens moeten doen'; mensen die, zoals wij, Cuba beter willen leren kennen in zijn structuren. Over de hartelijkheid en de goede ontvangst van de Cubanen zijn al die types reizigers wel akkoord.

Met Christenen voor het Socialisme organiseren we al enkele jaren groepsreizen die als bedoeling hebben het Cubaanse systeem beter te leren kennen. Zo laten we ons inlichten over de politieke structuur, de opbouw van de volksmacht, de gezondheidszorg, de boerencoöperatieven, de houding van de katholieke en de protestantse kerken, de vrouwenbeweging, enz. We bezochten fabrieken, syndicaten, een centrum voor gehandicapten, een aids-kliniek en de wijk waar een artiest schoonheid schept. En natuurlijk mag een strandje tussendoor niet ontbreken.

TWEE SOORTEN CUBANEN

We kwamen in Camaguey toeristen tegen uit een dorp in Oost-Vlaanderen die juist niet genoeg Spaans spraken om goed met de mensen te communiceren. Ze vroegen zich af wat die Cubanen, als gasten, in het hotel kwamen doen. Ze waren blij dat we hen konden vertellen dat er twee soorten Cubanen aanwezig waren in het hotel: die met gouden kettingen en horloges die uit Miami komen en zich een paar dagen laten verwennen in het hotel, en de Cubanen met grote verdiensten die als beloning een weekje hotel gratis cadeau krijgen. Zo kon ik Carlos aanwijzen wiens liefje me juist heel fier verteld had dat Carlos zo'n uitstekende student was met een heel sociaal gedrag, zodat hij samen met haar een week gratis in het hotel kon verblijven.

Al die soorten toeristen krijgen natuurlijk te maken met bedelaars. Het viel ons dit jaar op dat er veel minder waren dan andere jaren. Maar alle Cubanen die in contact komen met toeristen proberen natuurlijk wel aan een paar dollars te geraken. Dat kan hun levensstandaard veel verbeteren. En ze zijn daar slim in. Juist buiten het hotel in Habana Vieja sprak ik een taxifietser aan om hem te vragen wat die mensen ginder aan het doen waren. Ze waren water aan het halen want in een bepaalde wijk van Habana Vieja was er watertekort. En hij begon er over dat zijn kinderen honger leden en dat hij alle hospitalen van Habana afgelopen had om een bepaald medicament voor zijn zieke jongste dochter te krijgen. Tevergeefs, nergens te vinden. Als hij natuurlijk aan vijf dollar kon geraken kon hij dat medicament kopen in de straat Obispo. Ik beloofde hem al om hem 's anderendaags als taxifietser in te huren om naar Vedado te gaan. Dan zou hij die vijf dollar wel verdienen. Gelukkig zat ik aan tafel met de chauffeur van onze bus. Ik vertelde hem wat die taxifietser me juist verteld had. Zijn antwoord was: " je moet daar mee oppassen, want zelfs voor zeldzame medicamenten is er altijd een voorraad in het ministerie van gezondheid en dat zijn kinderen moeten honger lijden is zeker niet juist. Het zijn mensen die van de onwetendheid van de toeristen profiteren om aan dollars te geraken."ﾝ

VOORRANG AAN DE MENS

Wat ons geweldig opviel was de vaststelling dat men in Cuba voorrang geeft aan de mensen. Bij ons staat de economie in dienst van de winst, bij hen in dienst van de mens. Zij kunnen bv. de weg die grote orkanen zullen volgen nauwkeurig berekenen en dan zorgen zij er voor dat alle mensen van die gebieden op veilige plaatsen zitten, in scholen en in hospitalen....en de rest wordt geëvacueerd. Zelden vallen er doden in Cuba, terwijl diezelfde orkaan in streken van Noord-Amerika altijd vele doden eist. Na het passeren van zo'n orkaan moet de schade aan de huizen en de installaties hersteld worden. En dat kost veel geld dat niet voor andere economische noden kan gebruikt worden. Maar er vallen tenminste geen doden.

De mensen zijn ook goed geïnformeerd en goed op de hoogte van de internationale situatie. Zo kon de bewaker van El Alto del Naranjo, dicht bij de Comandancia van Fidel, ver in de bergen van de Sierra Maestra, ons perfect vertellen welke de maatregelen waren die Bush een paar maanden daarvoor tegen Cuba had genomen. En Bush maakt zich soms wel heel belachelijk. Onlangs beloofde hij drie vaccins aan alle kinderen als Cuba bereid zou zijn om te zorgen voor een 'democratische overgang'. "Weet die dommerik dan niet dat onze kinderen dertien vaccins krijgen?"ﾝ

Ester, hoofd van de afdeling volksopvoeding van het Centrum Martin Luther King, vertelde ons dat 'Cuba er gestaag op vooruit gaat en dat ze niet wijken voor de druk uit Noord-Amerika'. Voor ons is het niet gemakkelijk om zo'n uitspraak te verifiëren met economische cijfers. Toch zien ook wij dat het vervoer in de steden enorm verbeterd is: er rijden meer bussen en er zijn al zoveel auto's dat het soms moeilijk is de malecon, de zeedijk in Havana, over te steken. Terwijl tien jaar geleden daar de fietsers heel de baan voor zichzelf hadden. Cuba blijft natuurlijk een arm land, maar de armoede wordt tenminste eerlijk verdeeld over de bevolking. En zoek maar eens een ander land in de Derdewereld waar niemand moet honger lijden en waar de gezondheidszorg en het onderwijs op het niveau van de rijke landen staat.

De verantwoordelijke van Oxfam-solidariteit voor de Caraïben, Mark, vertelde ons een interessant aspect van de ontwikkelingshulp. Gewoonlijk is Fair Trade er op uit om hier in het Westen Derdewereldproducten te verkopen aan een prijs die de boer ter plaatse ten goede komt. Maar in Cuba kan men niet zorgen voor eerlijke handel met individuele boeren, die dan een betere prijs krijgen. Het kostte Mark heel wat moeite om van de Belgische regering gedaan te krijgen dat ook boeren gezamenlijk, in de coöperatief, beloont worden onder vorm van nieuwe initiatieven zoals een boomkwekerij en een werkplaats voor het repareren van de machines. Dit komt de collectiviteit ten goede en niet de individuele boer. We zijn die splinternieuwe boomkwekerij gaan bezoeken.

CUBA EN AIDS

Verder viel het ons ook op hoe Cuba omgaat met aids. Dankzij het systeem van de 'médico de familia', de huisdokter, die instaat voor 169 families, is het gemakkelijk de aids gevallen heel vroeg op te sporen. Die mensen worden dan onmiddellijk op internaat geplaatst in aids-klinieken waar ze de nodige zorgen krijgen en ook opvoeding in verband met hun ziekte: wat de oorzaken zijn en de gevolgen, hoe ze met de eigen seksualiteit moeten omgaan. Dit alles om hen voor te bereiden om weer in de gemeenschap opgenomen te worden zonder het gevaar dat ze de ziekte verder verspreiden. Zorg voor de mens staat weer voorop.

Cuba is een socialistisch eiland midden in een oceaan van kapitalisme. Om te overleven hebben ze veel joint ventures moeten maken met Europese ondernemers. Die komen natuurlijk naar Cuba om geld te verdienen. Maar de arbeidsomstandigheden en de arbeidsvoorwaarden blijven altijd onderworpen aan de Cubaanse wetten. Buitenlanders kunnen dus niet raken aan de arbeidsvoorwaarden waar de syndicaten over waken. De lonen worden uitbetaald in Cubaanse peso's, en daarbovenop krijgen ze dan ook wel een pakketje producten die alleen in dollarwinkels kunnen verkregen worden. Het regiem is er op uit dat meer en meer mensen ook aan dollars kunnen geraken zodat de kloof tussen dollarbezitters en niet-bezitters niet te groot zou worden.

Onze gids zei ons: " Alle Cubanen klagen over hun loon en iedereen zou meer willen verdienen. Maar ze blijven het regime verdedigen en niemand moet ons van buitenaf komen vertellen hoe wij het hier moeten doen. Wij weten dat we het hier veel beter hebben dan de mensen in andere ontwikkelingslanden."ﾝ

Cuba is noch de hemel noch de hel maar een boeiend experiment. En wij hebben er deugd van gehad. Het blijft een voorbeeld dat een andere wereld mogelijk is.