Image
“Leve de Rif!”
Wikimedia Commons
“Leve de Rif!”
Artikel
5 minuten

Het is vier jaar geleden dat Mohsin Fikri stierf en de protestbeweging ‘de Hirak’ in Marokko ontstond. Wat is er in die 4 jaar gebeurd en hoe is de situatie nu in de Rif?

Mohsin Fikri was een visverkoper in het Rifgebied in het noorden van Marokko. Op 28 oktober in 2016 kwam hij terug van de haven met een lading pas gekochte zwaardvis, toen hij tegengehouden werd door de politie. Zijn vis was illegaal gevangen, dus de politie laat een vuilniswagen aanrijden en smijt de inbeslaggenomen vis erin. In een wanhopige poging deze te redden, springt Mohsin Fikri de vis achterna en wordt verpletterd in een vuilniswagen. Vier jaar later wordt zijn dood nog steeds herdacht zowel nationaal als internationaal.

Hirak

De gebeurtenis leidde tot een golf van protest, niet enkel in Al Hoceima en de Rif, maar in heel Marokko. In het Rifgebied ontstond de Hirak, vrij vertaald ‘de volksbeweging’. De leden van de Hirak zijn woedend en vragen gerechtigheid voor de moord op Mohsin Fikri. Volgens de demonstranten zou één van de politieagenten de opdracht gegeven hebben de vuilniswagen aan te zetten met de woorden: “Vermorzel hem!”. Tegelijkertijd klagen ze de historische verwaarlozing van de regio aan. Mohsin Fikri was lang niet de enige die moeite had om rond te komen, de werkloosheidscijfers lagen in de hele regio hoog. Visserij was al jaren de belangrijkste inkomstenbron van de regio, maar door vervuiling, overbevissing en de afgesproken quota’s tussen Marokko en de Europese Unie, kwam deze inkomstenbron onder druk. Naast werkgelegenheid heeft de Hirakbeweging nog enkele andere basiseisen zoals betere gezondheidszorg, een universiteit, infrastructurele projecten en de demilitarisering van het gebied. Het Rifgebied is al een militaire zone sinds de Rifopstand van 1958, wat de vrijheden van de bevolking beperkt.

Arrestaties

De beweging kon lang zijn gang gaan met in het begin dagelijkse en daarna wekelijkse protesten. De protesten werden steeds groter. Hele gezinnen kwamen op straat. Naarmate de mobilisatie sterker werd en de internationale aandacht steeg, werd het Marokkaanse regime repressiever. In mei en oktober 2017 werden heel wat mensen opgepakt voor hun deelname aan de beweging. In juni 2018 werden 54 demonstranten veroordeeld tot gevangenschap na een oneerlijk proces. Vijf prominente leden van de beweging kregen een gevangenisstraf van 20 jaar voor “het organiseren van een samenzwering om de interne staatsveiligheid te ondermijnen”. Tussen hen zit ook Zefzafi, die vaak gezien wordt als de leider van de beweging.

Momenteel zitten er nog zeker 22 activisten in de cel. In juli werden 24 politieke gevangenen van de Hirak beweging vrij gelaten, ter gelegenheid van de Troondag in Marokko. Het is niet de eerste keer dat Mohammed VI koninklijke gratie schenkt aan Hirak-gevangenen. Koninklijke gratie is voor de Alaoui-dynastie een gehaaide actie om de populariteit te promoten. “Justitie slaat en de Koning sust.”

Het oneerlijk proces en de repressie door het Marokkaanse regime hebben de mobilisatie in Europa versterkt. In heel wat Europese hoofdsteden kwamen vooral Europese Riffijnen samen om de wantoestanden aan te vechten.  “We zijn vertrokken door marginalisering, geen perspectief meer hebben. Mensen die ook een verbetering willen, worden nu opgesloten, voor dezelfde zaak dat mijn vader gevlucht is.”, getuigt Habib el Kaddouri, activist uit Utrecht.

Vier jaar later

Wat heeft de Hirak teweeg gebracht? Volgens verschillende getuigenissen is er nu meer repressie en economische schade. De situatie wordt steeds uitzichtlozer voor de regio en steeds meer verhalen verschijnen over jongeren die de Middellandse Zee oversteken met jetski’s of bootjes in de hoop op betere kansen in Europa. Ook verhalen van mensen die de oversteek niet overleven.

Vorige maand, getuigde Hajae Raissouni in l’Humanité nog over de tanende persvrijheid in Marokko.
“Marokko is niet meer hetzelfde sinds de Rifprotesten.  Spijtig genoeg is er een keerpunt op vlak van veiligheid. De Makhzen[1] heeft de nieuwe vrijheden, verleend aan de 20 februaribeweging[2] in 2011, weer ingetrokken.” Hajae is veroordeeld voor seks buiten het huwelijk en een abortus. Naast haar werden ook haar vriend, arts en assistenten van de arts veroordeeld. Zelf zegt ze dat haar arrestatie een daad van wraak is voor haar werk als journalist. Ze schreef onder andere artikelen over het verzet in de Rif voor Akhbar Al Yaoum, één van de laatste onafhankelijke kranten in Marokko.

Btisam Akarkach, lector aan de Karel de Grote Hogeschool, wijst ons op de verantwoordelijkheid van Europa. “We moeten oog hebben voor de context, de huidige situatie in de Rif is een gevolg van de kolonialen. We moeten erkennen dat de onderontwikkeling in het Afrikaans continent, inclusief de Rif, en migratie een gevolg zijn van het beleid dat gevoerd werd door de kolonialen en dat het huidig beleid daar voor een groot deel een verlengde van is. Een beleid dat de Rif in het isolement heeft gedreven! De Rif heeft onze solidariteit nodig, de Rif mag niet vergeten worden.”

De meningen over de toekomst van de Hirak zijn verdeeld. Volgens sommigen is de Hirak dood en zijn ze niet geslaagd om hun eisen te behalen. Anderen voorspellen dat de protesten weer zullen heropflakkeren zoals het al eerder in de geschiedenis van de Rif voorkwam. We kunnen de Hirak plaatsen in het toenemende protest in Marokko tegenover de Makhzen. Een strijd die nog niet dood is en we de volgende jaren in het oog gaan moeten houden. Een strijd die ook in Europa leeft en de voorstelling van Marokko als ‘democratie in ontwikkeling’ doet barsten.

 

 



[1] De Makhzen is een term die gebruikt wordt in de plaats van de Marokkaanse regering. De term verwijst naar de koninklijke familie en het netwerk van elite rond de familie. Makhzen wordt gebruikt om te benadrukken dat de macht van hen centraal en dominant is in vergelijking met de verkozen regering.

[2] In 2011, waren er verschillende regionale protesten in heel Marokko. Jonge Marokkanen riepen op via sociale media tot protest in de nasleep van de Arabische Lente.


Iets fouts of onduidelijks gezien op deze pagina? Laat het ons weten!

Nieuwsbrief

Schrijf je in op onze digitale nieuwsbrief.