"Een fantastische vrouw". Trump zei het al drie of vier keer, en na elk telefoongesprek met de linkse presidente van Mexico, Claudia Sheinbaum.
Een compliment van de VS-president, het is niet alledaags, zeker niet wanneer diezelfde president tegelijk probeert om Mexico op de knieën te krijgen. Maar Sheinbaum buigt niet en wellicht is het dat wat Trump zo “fantastisch’” vindt. Ook met haar voorganger, Andrés Manuel Lopez Obrador klikte het om diezelfde reden wonderwel goed.
Voor de Mexicaanse presidente is het geen makkelijke klus. Ze mag dan koelbloedig, pragmatisch en vastberaden zijn, te weten komen wat Trump nu precies wil en wat de logica is achter zijn vele bochten, je zou voor minder de bomen in kruipen.
In Mexico groeit dan ook de twijfel om Trump. “Hij is zijn geloofwaardigheid kwijt”, aldus de chef van de studiedienst van één van Mexico’s grootste banken, Banamex.
Er rijzen meer en meer vragen over de besluitvorming in het Witte Huis en of er wel een coherent beleid schuilt achter de voortdurend wisselende verklaringen.
Het laatste woord komt van Trump, zoveel is zeker, maar het wordt stilaan duidelijk dat er allesbehalve eensgezindheid heerst binnen zijn kabinet.
Welles, nietes
Eind januari werd beslist dat de aangekondigde tarieven van 25% op goederen uit Mexico en Canada niet meteen zouden ingaan, maar slechts op 4 maart. Net vóór die datum werd een akkoord bereikt met de Mexicaanse afgevaardigden –de ministers van Buitenlandse Zaken en Economie– dat alles werd uitgesteld tot begin april. Mexico werd bedankt voor de vlotte samenwerking. De inkt was nog niet droog en Trump kondigde aan dat de tarieven wél zouden ingaan op 4 maart. De beurzen in de VS namen een duik en er werd meegedeeld dat er misschien ‘een pauze’ kon komen. Trump verkondigde dan op 6 maart dat de tarieven pas op 2 april van toepassing werden… althans voor de auto’s van de Noord-Amerikaanse merken, Ford, General Motors en Stellantis. Voor staal en aluminium zouden de tarieven vanaf 12 maart gelden. Na het derde telefoongesprek tussen Trump en Sheinbaum werd het "geen tarieven" voor alle goederen die vallen onder T-MEC, het vrijhandelsverdrag tussen de VS, Canada en Mexico, wat neerkomt op 90% van de export van Mexico naar de VS.
Ook de argumenten die Trump gebruikt om zijn handelsoorlog te verantwoorden veranderen met de dag. Eerst ging het om het stremmen van de migratiestromen en de export van fentanyl naar de VS. Dan werd het dat de VS-bedrijven die in Mexico produceren hun fabrieken terug naar de VS moesten brengen. De tarieven die begin april zouden ingevoerd worden, werden dan weer "wederkerig" genoemd, maar Mexico heft helemaal geen tol op de import van VS-producten, dus dat is zinloos. Dan weer wordt de BTW als een invoerheffing gezien of wordt het succes van de ‘war on drugs’ afgemeten aan de daling van het aantal doden in de VS… En oh ja, Mexico moet minder importeren uit China!
Aan de Noordgrens van Mexico met de VS vinden voortdurend spionagevluchten plaats. Het wordt door beide partijen erkend, en Mexico stelt dat alles dik in orde is en het zelf om meer inlichtingen heeft gevraagd. Het kan echter de angst niet wegnemen dat de VS op een of andere manier toch een militaire interventie in Mexico overweegt.
Ondertussen stuurde Sheinbaum wel zo’n tienduizend leden van de Nationale Garde naar de Noordgrens en stuurde ze 29 narco-gevangenen naar de VS. Dat komt de presidente trouwens goed uit, want ze verklaarde te vrezen dat ze anders door corrupte rechters zouden vrijgelaten worden. Mexico zit nog steeds in een harde interne strijd verwikkeld wegens de hervorming van het gerechtelijk systeem dat, volgens de regering, door en door corrupt is.
Iets vergelijkbaars gebeurde trouwens met Venezuela. De speciale gezant van Trump, Richard Grenell, sloot een akkoord met de Venezolaanse president Maduro, kwam met zes VS-gevangenen weer naar huis en liet Chevron verder werken in het land. Trump besliste echter dat Chevron zijn activiteiten meteen moest stoppen.
Er wordt nu vanuit gegaan dat de belangen van het tiental medewerkers dat permanent en rechtstreeks toegang heeft tot de VS-president té ver uiteen liggen en dat Trump gewoon erg beïnvloedbaar is. Marco Rubio, de VS-minister van Buitenlanse Zaken zou daarbij alsmaar meer aan het kortste eind trekken.
Twistpunten
Hoe dan ook, de Mexicaanse peso trekt weer aan en er wordt meteen begonnen met de heronderhandeling van het T-MEC akkoord, iets wat normaal pas volgend jaar zou moeten plaatsvinden. Het lijdt voor alle deskundigen geen enkele twijfel dat douanetarieven voor alle partijen bijzonder negatieve gevolgen zouden hebben. Wat voor zin zou een tol op staal en aluminium trouwens hebben als men weet dat de VS in deze sector een handelsoverschot heeft met Mexico?
Enkele weken geleden zei Trump "niet tevreden" te zijn met de inspanningen van Canada en Mexico. Maar de migratiestromen zijn wel even stilgevallen, met een daling van 95%! Met de deportaties van migranten uit de VS loopt het niet zo vlot. Aan het huidige tempo zou het veertig jaar duren om aan de beloofde twintig miljoen te komen! Er werden in Mexico bovendien 124 ton drugs tegengehouden, waaronder 1,2 miljoen fentanylpillen, er werden 192 drugslabo’s gesloten, en er werden een kleine zesduizend vuurwapens in beslag genomen.
De wapenhandel vanuit de VS is een moeilijk twistpunt waarop de Mexicaanse regering voortdurend wijst. Als de Mexicaanse drugskartels zoals Trump stelt "terroristische organisaties" zijn, dan zijn ook de leveranciers van wapens aan die kartels mee schuldig. Meer dan 70% van de in Mexico in beslag genomen wapens komt uit de VS. Op 4 maart vond hierover een eerste hoorzitting plaats voor het Hooggerechtshof in de VS. Mexico diende al in 2021 een klacht in tegen acht VS-wapenfabrikanten. Voorlopig lijkt het Hooggerechtshof de argumenten van Mexico niet echt au serieux te nemen. Vast staat dat de strijd tegen de drugshandel niet aan slechts één enkele kant van de grens gevoerd kan worden. Ook de VS heeft zijn kartels, zijn dealers én zijn banken die het geld witwassen. Daar heeft Trump voorlopig echter geen oren naar.
Zuiver economisch gezien, snijden Trumps argumenten geen hout. Sinds het vrijhandelsakkoord dertig jaar geleden van kracht werd zijn de drie economieën in sterke mate geïntegreerd en daar heeft vooral de VS alle belang bij. Met tarieven op de export van Mexico zou een auto in de VS gemiddeld drieduizend VS-dollar meer gaan kosten. Sommige onderdelen van auto’s gaan zo’n acht keer de grens over vooraleer de geassembleerde auto definitief de VS kan binnenrijden. Bovendien, in 2024 had Mexico een handelstekort met de VS van 8 miljard VS-dollar!
Wat dan?
Aan straffe uitspraken ontbreekt het echter niet. De illegale migranten of "criminal aliens" –criminele buitenlanders– moeten naar Guantanamo in plaats van in de poepsjieke hotels op 5th Avenue, aldus Trump. Ze hebben in de VS meer mensen vermoord dan alle terroristische organisaties samen, voegt Trumps 'grens-tsaar' Tom Homan eraan toe. Voor hen zullen de deuren van de hel worden opengezet, zo zegt de veiligheidsadviseur. Ondertussen maakt Musk duizenden mensen werkloos en worden diensten die de drugshandel kunnen bestrijden, afgebouwd.
Het blijft gissen naar de logica achter de willekeur van de maatregelen van de VS-president. Met handel hebben zijn tarieven niets te maken en de stabiliteit waar alle ondernemingen om smeken, wordt er niet door bevorderd.
Trumps acties zijn soms enkel ingegeven door een hang naar mediaspektakel -zoals met Zelensky-, soms met de hem toegewezen drang om de dollar te verzwakken en de schuldenlast af te bouwen. Het verzet komt stilaan op gang, maar velen vrezen de ‘toorn van de baas’.
Feest op de Zócalo
De populariteit van presidente Claudia Sheinbaum kent ondertussen een piek en staat op 85%. Ze pleit voortdurend voor de soevereiniteit van haar land, ze smeekt Trump om coördinatie en samenwerking, en ze dankt hem uitvoerig voor elke kleine stap. Koelbloedigheid is haar keurmerk en ze slaagt er fantastisch in. Het hele bedrijfsleven, de vakbonden, de twee kamers van het Mexicaanse parlement, alle goeverneurs van de deelstaten, het middenveld, allen staan ze achter hun presidente.
In antwoord op de beslissing van Trump om de kartels als terroristische organisaties te beschouwen, liet ze meteen de grondwet wijzigen om buitenlandse illegale acties op Mexicaans grondgebied zwaarder te kunnen bestraffen.
Nadat Trump eerder beslist had om de tarieven toch op 4 maart in te voeren, riep ze de bevolking op tot een grote protestbijeenkomst op de Zócalo, het grote centrale plein in Mexico Stad, op zondag 9 maart. Nu de tarieven weer eventjes weg zijn, werd het eerder een groot feest dat haar populariteit versterkte. Honderdduizenden mensen zakten zondag af naar de Zócalo, waar ze luisterden naar een toespraak van hun presidente. Het hoofd koel houden is de boodschap!
Dit artikel verscheen eerder op Uitpers.