De opschudding op 19 oktober 2023 in de Commissie Cultuur van het Vlaams Parlement over de “bevooroordeelde” Gaza-communicatie van Vrede vzw en GetBasic (de vzw achter de alternatieve nieuwssite De WereldMorgen), deed onze monden openvallen van verbazing. Een parlementslid (van N-VA) beweerde dat we openlijk kant kiezen in het conflict en dat we “terroristische organisaties zoals Hamas verheerlijken”. Team en bestuur willen duidelijk stellen: we laten ons niet intimideren!
Omdat beide vzw’s subsidies ontvangen onder het sociaal-cultureel volwassenenwerk, kondigde minister van Cultuur, Jan Jambon (N-VA), daarop aan dat hij zijn administratie de opdracht zou geven om de communicatie van Vrede en De WereldMorgen te screenen op inbreuken op de bepalingen van het decreet. Volgens dat decreet voor sociaal-cultureel volwassenenwerk moeten de gesubsidieerde organisaties het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en de regels van de democratie respecteren.
Vrede vzw heeft doorheen zijn hele geschiedenis consequent schendingen van de mensenrechten en inbreuken op het internationaal (humanitair) recht veroordeeld. Onze organisatie bekritiseert bijgevolg ook de door de VN veelvuldig veroordeelde Israëlische kolonisatie- en bezettingspolitiek in de Palestijnse gebieden die gepaard gaat met zware, uitvoerig gedocumenteerde mensenrechtenschendingen. We verdedigen ook het Palestijns recht op zelfbeschikking, dat eveneens wordt erkend onder het internationaal recht.
In het geval van de huidige oorlog in Gaza heeft Vrede vzw van in het begin en consequent het viseren van alle burgers – dus ook de Israëlische burgers die het slachtoffer werden van de Hamas-aanval op 7 oktober 2023 – veroordeeld. Dat we Hamas zouden steunen is bijgevolg een gratuite en valse bewering.
Nadat een onafhankelijk onderzoeksbureau eerst onze website en andere communicatiemiddelen had gescreend, brachten verantwoordelijken van de administratie eind vorig jaar een buitengewoon inspectiebezoek aan onze organisatie. Het verslag van deze inspectie pleit ons over de hele lijn vrij van de geuite insinuaties en beschuldigingen.
Maar blijkbaar is dat nog steeds niet voldoende. Ondanks het positief verslag van zijn eigen administratie deelde minister Jambon in de Commissie Cultuur van 11 januari 2024 mee dat hij zowel De WereldMorgen als Vrede vzw onder “verscherpt toezicht” zou plaatsen, “tot we volledig gerustgesteld zijn”. Concreet betekent dit dat de minister zijn administratie tijdelijk de opdracht geeft om elke maand een rapport op te stellen over onze artikels, standpunten en activiteiten. Dat is te gek voor woorden. (Hij suggereerde overigens dat ook andere gesubsidieerde organisaties zich aan een controle van hun standpunten mogen verwachten.)
In de antwoorden op vragen uit het Vlaams Parlement over de resultaten van de buitengewone screening van Vrede vzw en De WereldMorgen, loog Jambon de parlementairen bovendien voor door te beweren dat de communicatie van deze organisaties “vaak op het scherpst van de snee wordt gevoerd” en er “bewust gebruik wordt gemaakt van fake news”. Deze beweringen zijn niet terug te vinden in het inspectieverslag.
De organisaties die onder het sociaal-cultureel volwassenwerk vallen, zijn onderhevig aan decretale evaluaties van beleidsplannen, voortgangsrapporten en visitatiecommissies. Er wordt daarbij grondig getoetst of ze beantwoorden aan de bepalingen en criteria van het decreet, dus ook op het naleven van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en de regels van de democratie. Het verordenen van een buitengewone screening op basis van de insinuaties van enkele politici, komt neer op pure intimidatie - een praktijk die eerder thuishoort in een politiestaat of dictatuur. Het ruikt naar het proberen fnuiken van een onafhankelijk middenveld, nochtans een onontbeerlijk aspect van een gezonde democratische staat. Deze evolutie met buitengewone screenings zou ook tot een voorafgaandelijke censuur van onze standpunten en artikels (en die van andere middenveldorganisaties) kunnen leiden. In die zin is deze beslissing zelf een schending van de vrije meningsuiting ingeschreven in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.
We wijzen de minister er bovendien op dat het betrokken decreet ons uitdrukkelijk oplegt om een “kritische rol” te vervullen. Het decreet definieert deze rol als “het in vraag stellen van waarden, normen, opvattingen, instituties en spelregels en de publieke dialoog daarover voeden en voeren”.
We willen uitdrukkelijk stellen dat we ons niet laten intimideren. De demarche van de minister zal op geen enkele wijze invloed hebben op onze strijd voor mensenrechten en het internationaal recht. Als vredesbeweging zien we het als onze taak om in de eerste plaats te blijven pleiten voor een onmiddellijk einde aan de oorlog in Gaza, om te wijzen op de zware mensenrechtenschendingen die het Israëlisch leger in de Palestijnse gebieden begaat, en om te reageren tegen beleidsverantwoordelijken die zich blind en doof opstellen tegenover het humanitair drama dat zich in Gaza afspeelt.
De aanval op Vrede vzw en De WereldMorgen is politiek en duidelijk gestoeld op ideologische motieven. We staan recht in onze schoenen, moreel, politiek en juridisch. We eisen dan ook dat minister Jambon het verscherpt toezicht intrekt en zich verontschuldigt voor de foutieve en niet gegronde voorstelling van de feiten. Daarnaast willen we een einde aan de intimidatie van de socioculturele sector uit politieke hoek, zodat die zijn maatschappelijke rol vrij kan spelen.