vredescahier 4/2000 "Mondialisering" door Antoon Roosens

De mondialisering is een realiteit, maar ook een mythe. Het tot stand komen van een mondiaal geïntegreerd productienet in de technologische nijverheid, en de daar noodzakelijk uit voortvloeiende vrijmaking van de wereldhandel, zijn realiteiten die voortspruiten uit de huidige stand van wetenschap en techniek. Zij kunnen niet meer teruggeschroefd worden. Doch, op zichzelf, zijn zij niet nadelig voor mens en samenleving. De deregulatie van de kapitaalmarkten, die wel aanleiding geeft tot diepe en nefaste verstoringen van de maatschappij, is geen noodzakelijk gevolg van de mondialisering. Zij werd slechts opgelegd omdat de gemondialiseerde grootnijverheid in haar kapitalistische vorm, d.i. als oligopoliegroepen, zou kunnen overleven. Zij is dus het resultaat van zuiver menselijke, politieke beslissingen, met het doel de belangen van een sociale klasse te beveiligen. De mondialisering wordt dan een mythe, wanneer men al de nefaste gevolgen van deze politieke beslissing voorstelt als onafwendbare resultaten van een onomkeerbare technische evolutie. Deze mythe is een neoliberale ideologische constructie, die actief wordt gepropageerd -en in alle officiële boodschappen tot den treure toe wordt herhaald - om de organisatie van de democratische tegenkrachten te ontredderen.

Een belangrijk aspect van die mythe is de - ook in linkse kringen verspreidde - opvatting, als zou de politieke besluitvorming, ingevol-ge de mondialisering, niet meer op nationaal maar op supranationaal niveau liggen. Er bestaat geen ander machtscentrum dan de staat, ook niet in deze gemondialiseerde economie. De mondiale groepen steunen op hun eigen staatsapparaat, dat politiek wordt overheerst door hun eigen klasse, om de beslissingen die hun belangen dienen, door te drukken, eerst op nationaal vlak. Daarna worden deze beslissingen, in internationale conferenties of supranationale instellingen, gecoördineerd met de gelijkaardige beslissingen, door de andere heersende klassen elk in hun eigen land genomen. De eventuele belangenconflicten worden daar gearbitreerd en gladgestreken. En de sterkste staat, in casu de V.S.A., zet dan alle beschikbare middelen in -gaande van diplomatieke druk over financiële chantage tot en met militaire dreigingen - om de zwakke, tegenstribbelende of weigerende landen in het gelid te brengen. Achter geheel dat supranationaal mechanisme staat steeds de macht van de staat, van de sterke staat die de basis is van de sterkste en talrijkste mondiale groepen.

De supranationale instellingen die onder impuls van het mondiaal kapitaal tot stand komen, hebben geenszins als opdracht de oude rol van de nationale staat, als regulator van de economie over te nemen om een nieuwe regulatie in te voeren op hoger niveau. Zij hebben alleen tot doel de economische bevoegdheden van de staten op een geconcerteerde manier af te bouwen, zodat het gedereguleerde kapitaal zonder enige politieke belemmering vrij kan circuleren: de mythe van de vrije markt. Het is alleen omdat de heersende klassen de politieke macht in hun eigen staat in handen hebben, dat zij ook de macht hebben om - als legitieme vertegenwoordigers van hun staat -internationale overeenkomsten af te sluiten waardoor in elk land de democratische krachten buiten spel worden gezet.

Wat door de politiek werd tot stand gebracht, kan door een andere politiek ongedaan worden gemaakt. Het komt erop aan de politieke macht van de klasse, die nu haar wil oplegt, te breken. En die macht moet uiteindelijk binnen elke staat afzonderlijk worden gebroken.

Het is op het nationale vlak - en alléén daar - dat de politieke krachts-verhoudingen tussen sociale groepen en klassen zich structureren, concreet gestalte krijgen, en met elkaar in botsing komen. Zoals Pierre Bauby het treffend formuleerde in zijn tussenkomst op het internationaal Marx-congres te Parijs:  « La valorisation et l ‘accumu-lation du capital se mettent en oeuvre à l ‘échelle mondiale, mais les rapports sociaux continuent de se structurer et de se reproduire à l ‘échelle nationale » (de kapitaalaccumulatie werkt op wereldschaal, maar de sociale verhoudingen blijven nationaal bepaald) Het is dus de taak van de democratische krachten in elk land, een einde te stellen aan de politieke heerschappij van hun eigen kapitalistische klasse. Het is pas op die voorwaarde en daarna, dat zij ook op supranationaal niveau de samenzwering van het mondiaal kapitalisme zullen kunnen doorkruisen en doorbreken. Dit doet geen afbreuk aan de wenselijkheid en aan de noodzakelijkheid om, in internationale samenwerking met alle andere democraten ter wereld, ook op het supranationaal vlak de strijd aan te binden. De succesvolle actie van de internationale protestbeweging te Seattle is daar het beste voorbeeld van.

Maar het is een strategische vergissing te denken dat de klassenstrijd op nationaal vlak geen zin meer zou hebben, of dat het resultaat van een overwinning van de democratische krachten in eigen land, geen effect meer zou kunnen sorteren omwille van de mondialisering. De tijd is rijp opdat de progressieven binnen elke natie zouden overleggen welke specifieke strategie zij op hun eigen terrein moeten volgen, om in hun eigen land de krachten van het mondiaal kapitaal te verslaan.