Natuurpark Kleine Brogel (bis)
5 minuten

Vier Belgische toppolitici schrijven een open brief om de Amerikaanse kernwapens uit Europa weg te halen. De Belgische regering, samen met enkele andere bondgenoten, wil deze vraag officieel op de agenda van de NAVO.

Het decembernummer van Uitpers presenteerde een artikel (1) onder de titel “Over vijf jaar is Kleine Brogel een natuurpark”. Deze leuke one-liner is van professor Rik Coolsaet die hij als antwoord gaf op een vraag van Cristof Clerickx van Mo* bij een voorstelling van het boek “Als de NAVO de passie preekt” dat Ludo de Brabander en ik vorig jaar schreven. 

Ik citeer nog even uit dat artikel. Professor Coolsaet meent dat de militaire strategen met deze kernwapens al lang geen rekening meer houden, en dat ze dus op (korte) termijn werkelijk afgeschreven zijn. Een en ander zou kunnen kaderen in eerdere verklaringen van Barack Obama, en zeker van de recente VN resolutie die het streven naar een kernwapenvrije centraal stelt. We brengen hier ook even in herinnering dat enkele jaren geleden al, de huidige veiligheidsadviseur van Obama, generaal Jones, toen nog chef van de NAVO in Casteau (nabij Mons, België), gewezen had op de miliaire nutteloosheid van de kernbommen in Europa. Einde citaat.

In november 2009 al was Yves Leterme, toen nog minister van Buitenlandse Zaken, het idee niet ongenegen en sprak over beraadslagingen met buurlanden om tot een gezamenlijke positie te komen. Op vrijdag 19 februari 2010 kwam dan het opiniestuk (2) van twee gewezen Belgische premiers, Guy Verhofstadt en Jean-Luc Dehaene, en twee gewezen ministers van buitenlandse zaken, Willy Claes (ook gewezen NAVO secretaris-generaal) en Louis Michel (ook gewezen Eurocommissaris voor ontwikkelingssamenwerking). Deze vier heren braken onder meer een lans voor de terugtrekking van de Amerikaanse atoomwapens uit Europa.

Een onmiddellijke reactie van Yves Leterme, intussen premier, sprak inderdaad over een officiële vraag binnen de NAVO vanwege België en enkele andere bondgenoten over de terugtrekking van de B-61 bommen.

En nu krijgen we een bericht binnen van Hans M. Kristensen (3) van de Federation of American Scientists, dat in de recentste versie van de Quadrennial Defense Review van de Verenigde Staten, die begin februari 2010 door de Obama administratie werd gepubliceerd, een wat minder opvallende passage staat met de vermelding dat in de nieuwe nucleaire politiek (US Nuclear Posture Review) de rol van de kernwapens in regionale scenario's behoorlijk zal verminderd worden. 

Wanneer president Obama het heeft over “een veiligheidsstrategie met minder nucleaire wapens” dan dacht men, zegt Kristensen, voornamelijk aan de onderhandelingen met Rusland over de opvolging van het START-akkoord (strategic arms reductions talks). Maar in het Quadrennial Defense Review staat de volgende paragraaf : “Om onze engagementen ten opzichte van onze bondgenoten en partners te versterken, zullen we nauw met hen overleggen over een nieuwe regionale afschrikkingsarchitectuur die op maat van elkeen, zowel onze buitenlandse aanwezigheid, de relevante conventionele capaciteit (met inbegrip van rakettenschilden), als het blijvend engagement van nucleaire bescherming omvat. Deze regionale architectuur en nieuwe militaire vermogens – zoals uitgelegd in het Ballistic Missile Defense Review en in de komende Nuclear Posture Review - laten ons toe een kleinere rol te voorzien voor kernwapens in de nationale veiligheidsstrategie”. De regionale veiligheidsscenario's omvatten enerzijds de rol van kernwapens tegenover regionale tegenstanders (Noord-Korea, Iran, Syrië) en anderzijds de Amerikaanse kernwapens in Europa. Er is al een tijdje sprake, aldus nog altijd Kristensen, dat men niet langer nog nucleaire aanvallen zou plannen tegen staten die zelf geen kernwapens (maar bijvoorbeeld wel biologische of chemische wapens) bezitten. De hoogtechnologische conventionele wapens zijn daar wel voldoende voor, is hierbij wellicht de redenering. Nucleaire afschrikking zou dan toespitsen op de nucleaire tegenstrevers (Rusland en China). 

Kristensen ontwikkelt een benaderingswijze van deze problematiek die ook in het het bovengenoemd natuurpark-artikel werd gevolgd: een pro-Atlantische Leterme gaat geen stappen zetten die niet zouden stroken met de ideeën in Washington.(4)
Ik zou nu zeker ook zeggen: een gewezen NAVO secretaris-generaal gaat zijn nek niet uitsteken als hij niet overtuigd is dat zijn voorstel realistisch is.

Kristensen meent dat er wel overleg met Washington moét zijn geweest, want mocht de Nuclear Posture Review het hier niet over hebben, dan zou de vraag van de vijf NAVO-bondgenoten onmiddellijk botsen met Obama's politiek (en dus met die van de NAVO). Een situatie die voor niemand aantrekkelijk zou zijn: niet voor de vrager niet voor diegene die moet weigeren. Anderzijds maakt dergelijke officiële vraag van enkele bondgenoten het pad vrij voor Obama om deze wapens inderdaad op 'een verantwoorde wijze' weg te trekken aangezien de betrokken bondgenoten niet langer de noodzaak aanvoelen voor de ontplooiing ervan. De nucleaire 'bescherming' zou dan in de toekomst gebaseerd zijn op Amerikaanse lange-afstandsraketten zoals dat het geval is voor de bondgenoten in de Stille Oceaan. 

Als deze politieke redenering niet in zou houden dat men alleen de kernbommen terugtrekt uit die landen die er expliciet om vragen(5), maar uit gans Europa, kunnen we van een doorbraak spreken. Met andere woorden deze recente ontwikkelingen maken wellicht een de facto kernwapenvrije zone mogelijk in West- en Oost-Europa (behalve dus het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Rusland). Dat is dan weer een goede omstandigheid om de vijfjaarlijkse herzieningsconferentie van het Non Proliferatie Verdrag in mei 2010 uit de lethargie te halen waar dit dossier in gesukkeld was tijdens de Bush periode. Hopelijk zitten we daarmee in een goed klimaat om te beginnen “de omstandigheden te creëren voor een wereld zonder kernwapens” zoals dat geformuleerd wordt door VN resolutie 1887 van 24 september 2009. Zover zijn we nog niet. Het kernwapen blijft een cruciale rol spelen in de veiligheidsstrategie van de grootmachten. De internationale vredesbeweging heeft de laatste twintig jaar heel actief geijverd voor deze terugtrekking van Amerikaanse kernwapens uit Europees grondgebied. En het ziet er naar uit dat het (wellicht) zal lukken. 

Maar laat ons niet te goedgelovig zijn. Eerst gaan we op 3 april in Kleine Brogel verifiëren of ze er nog liggen, die kernbommen.(6) Allen daarheen voor onze afspraak met de geschiedenis.

Georges Spriet

(1) http://www.uitpers.be/artikel_view.php?id=2538 of zie ook www.vrede.be sectie vrijwilligers, vredetelex nov-dec 09
(2) www.vrede.be/index.php?option=com_content&view=article&id=1833:-persbericht-vier-belgische-toppolitici-bepleiten-kernwapenvrije-wereld&catid=60:standpunten&Itemid=94
(3) Hans M. Kristensen is directeur van het Nuclear Information Project van de Federation of American Scientists
(4) Citaat uit 'Kleine Brogel natuurpark': Het feit dat een pro-Atlantische Leterme nu lijkt te willen werken aan de terugtrekking van de kernbommen uit Kleine Brogel, laat wellicht veronderstellen dat het Pentagon wel bereid is om deze stap – zonder enig militaire invloed – te zetten.
(5) Duitsland, Nederland en België vragen de terugtrekking naar verluidt, Italië en Turkije (nog) niet
(6) 3 april actiedag tegen kernwapens: Kleine Brogel 12u – uw afspraak met de geschiedenis

 


Iets fouts of onduidelijks gezien op deze pagina? Laat het ons weten!

Thema
Land

Nieuwsbrief

Schrijf je in op onze digitale nieuwsbrief.