Volgens de nieuwe NAVO-baas, Mark Rutte, is de in 2014 vastgelegde norm van 2% van het bruto binnenlands product (BBP) voor militaire uitgaven, vandaag ruimschoots onvoldoende. Formateur Bart De Wever lijkt de NAVO ‘wat’ tegemoet te komen met een inhaalbeweging van 2% in 2029 naar 2,5% in 2034.
In een toespraak voor het Europees Parlement begin dit jaar riep NAVO-secretaris-generaal Rutte op om de militaire uitgaven drastisch op te krikken, of anders maar te beginnen met het leren van Russisch. Volgens Rutte is het niet uitgesloten dat we zelfs naar 3,7% van het BBP moeten en hij maakt de vergelijking met het niveau van militaire uitgaven tijdens de Koude Oorlog. De Duitse Vicekanselier, Robert Habeck (de Groenen), pleitte eveneens voor een sterke verhoging van de militaire uitgaven naar 3,5%, wat naar eigen zeggen de norm is die nu in NAVO-middens circuleert in aanloop naar de topbijeenkomst in Den Haag eind juni. In dat opbod heeft president Trump het zelfs over 5%.
Een stijging naar 3,5% gaat niet over de uitbouw van een geloofwaardige defensie, maar over imperialisme.
Overbewapening
De uitgebazuinde angstpsychose voor de Russische dreiging staat los van elke realiteit. Een stijging van de militaire uitgaven naar 3,5% van het BBP gaat niet over de uitbouw van een geloofwaardige defensie, maar over imperialisme. Vandaag vertegenwoordigt de NAVO-alliantie al 55% van de wereldwijde militaire uitgaven. Ja, Rusland gaat dit jaar naar 6,3% van zijn BBP, maar met een economie die (nominaal) niet veel groter is dan die van België en Nederland opgeteld. Het gezamenlijke economische gewicht van de NAVO-landen in BBP-termen is 26 keer groter dan dat van Rusland.
Rutte's vergelijking met de Koude Oorlog loopt bovendien volledig mank. De toenmalige Sovjeteconomie was verhoudingsgewijs heel wat groter (goed voor ongeveer de helft van de VS-economie midden de jaren 1980, nu een twaalfde daarvan), en dat geldt ook voor het toenmalig militair apparaat van de Sovjet-Unie (SU), met een budget van 320 miljard dollar in huidige termen (een kleine helft van de VS toen). De SU kon bovendien rekenen op de bondgenoten van het Warschaupact, de militaire alliantie van de Oostbloklanden. Vandaag besteedt Rusland maar 10% van wat de NAVO uitgeeft aan zijn militair apparaat en is er geen Warschaupact meer.
Als de NAVO-landen hun gezamenlijke militaire inspanningen effectief zouden opkrikken naar 3,5% van het BBP dan zou dat op basis van de huidige waarden een stijging inhouden van 350 miljard dollar, wat 2,4 keer meer is dan wat Rusland dit jaar als totaalbudget plant uit te geven aan zijn militair apparaat. Gezien de VS nu al aan 3,38% van zijn BBP zit voor zijn militair apparaat, zou de meeruitgave bovendien vooral vanuit Europa moeten komen. Zelfs rekening houdend met verschillende koopkrachtpariteiten kunnen we duidelijk spreken van overbewapening.
Het argument van de Russische dreiging klinkt daarenboven weinig geloofwaardig. Moskou heeft zich vastgereden in het Oekraïense oorlogsmoeras en slaagt er ondanks immense inspanningen en grote verliezen amper in om terreinwinst te boeken. Op basis van de huidige krachtsverhoudingen en de oorlogsrealiteit in Oekraïne, zou een Russische aanval op een NAVO-lidstaat neerkomen op een zelfmoordmissie. Het gaat m.a.w. om propaganda die -niet toevallig- vooral aan de belangen van de wapenindustrie tegemoetkomt - een industrie die zowel in de VS als in Europa heel dicht bij de politieke macht aanleunt.
Stijgende militaire uitgaven ten koste van sociale zekerheid
Los van het feit dat de Russische dreiging buitenproportioneel wordt opgeklopt, is een budgettaire NAVO-norm van 2 tot 3,5% bij de haren gegrepen. Ze is geen vertaling van reële noden om een defensiecapaciteit op te bouwen, noch een geschikte parameter voor de budgettaire of militaire performantie van een leger. In Nederland zijn de militaire uitgaven zodanig gestegen dat men ze niet meer weet te besteden.
België wordt aan de schandpaal genageld omdat ons land zich met 1,3% nog ver onder de huidige NAVO-norm van 2% bevindt. Maar in absolute cijfers gaf België volgens NAVO-ramingen 7,9 miljard euro uit aan ‘defensie’ in 2024. Dat is niet alleen een verdubbeling t.o.v. 2017, daarmee bevindt ons land zich ook op plaats dertien van 32 NAVO-lidstaten. Dat werpt toch een ander licht op de discussie.
We worden verplicht om miljarden uit de sociale zekerheid over te hevelen naar de wapenindustrie omwille van een opgeklopte en onrealistische Russische dreiging, en een oorlog die met ernstige diplomatieke inspanningen goedkoper en duurzamer kan worden aangepakt.
Volgens de budgettaire tabel die formateur Bart De Wever vorige week op de onderhandelingstafel legde, moeten de militaire uitgaven sterk de hoogte in: 2% in 2029 en 2,5% in 2034. Rekening houdend met een voorzichtige economische groei betekent dat een militair budget van respectievelijk 13,5 en 18 miljard euro (meer dan 10 miljard euro meer dan het huidige budget!). Eerder vernamen we al dat de middelen daarvoor uit een defensiefonds komen dat gespekt wordt met de verkoop van overheidsaandelen van verschillende banken en dienstverleningsbedrijven. Maar in navolging van wat NAVO-secretaris-generaal Rutte al suggereerde, vinden onderhandelaars als Theo Francken -die de post van minister van Defensie ambieert- dat er gerust wat extra miljarden kunnen gevonden worden via besparingen op de sociale zekerheid, opvang van vluchtelingen of ontwikkelingssamenwerking.
M.a.w. we zitten in de absurde situatie dat we verplicht worden om miljarden uit de sociale zekerheid over te hevelen naar de wapenindustrie omwille van een opgeklopte en onrealistische Russische dreiging en van een oorlog die met ernstige diplomatieke inspanningen veel goedkoper en duurzamer kan worden aangepakt. Of om het met een boutade te stellen: zijn de elf bijkomende F35-gevechtsvliegtuigen waarvan sprake, nodig voor onze veiligheid of om de nieuwe VS-president te paaien met een contract voor Lockheed Martin, het grootste wapenbedrijf van de VS.?
Dit opiniestuk verscheen in De Standaard van 24/01/2025
