Afgelopen woensdag kwam een menigte op straat in de Centraal-Iraanse stad Isfahan om te protesteren tegen de nakende executie van drie antiregeringsactivisten. Het protest bleek tevergeefs. Mizan, de website van de Iraanse rechterlijke macht, kondigde vrijdag 19 mei aan dat de jongemannen ter dood gebracht waren. 

Majid Kazemi, Saleh Mirhashemi en Saeed Yaghoubi werden vastgehouden in de Dastgerd gevangenis omwille van hun deelname aan de anti-regeringsprotesten die uitbraken na de dood in politiehechtenis van Mahsa Amini (midden september 2022). Hoewel de omvang en de intensiteit van deze protesten behoorlijk is afgenomen wegens de extreem brutale repressie van de Iraanse autoriteiten, zijn ze ondanks de mediastilte nog altijd aan de gang. 

De drie jongemannen werden opgepakt in november 2022 tijdens demonstraties in Isfahan en o.a. beschuldigd van het doden van een politieagent. Het enige bewijs tegen hen bestond uit een opgenomen bekentenis. De veiligheidstroepen in Iran staan bekend voor het afdwingen van bekentenissen via folterpraktijken, en volgens mensenrechtenorganisaties, waaronder Amnesty International, was dit ook de manier waarop Kazemi, Mirhashemi en Yaghoubi tot bekentenissen overgingen. 

Door Amnesty International geciteerde bronnen stellen dat Kazemi tijdens een verhoor ondersteboven werd opgehangen en dat de politie hem een video toonde waarop te zien was hoe zijn broer, die eveneens werd vastgehouden, gemarteld werd. Kazemi werd volgens deze bronnen ook onderworpen aan ten minste 15 schijnexecuties.

In een op sociale media verspreid fragment van een telefoongesprek vanuit de gevangenis met een familielid, pleit Kazemi: "Ik zweer bij God dat ik onschuldig ben. Ik had geen wapens bij me. Ze bleven me slaan en zeiden dat dit wapen van mij was. […] Ik zei hen dat ik zou zeggen wat ze wilden, als ze mijn familie maar met rust lieten. Ik deed wat ze wilden vanwege de foltering."

"De schokkende manier waarop het proces en de veroordeling van deze demonstranten door het Iraanse rechtssysteem gejaagd werd -met door marteling verkregen 'bekentenissen', ernstige procedurele tekortkomingen en een gebrek aan bewijs- is opnieuw een voorbeeld van de schaamteloze minachting van de Iraanse autoriteiten voor het recht op leven en een eerlijk proces", zei Diana Eltahawy, adjunct-directeur Midden-Oosten en Noord-Afrika van Amnesty International in een persbericht.

De drie terdoodveroordeelden kregen woensdag bezoek van hun families. Daarbij werd hen meegedeeld dat dit de laatste keer zou zijn dat ze elkaar zouden zien. Later die dag verspreidde het oppositiecollectief 1500tasvir een handgeschreven briefje op Twitter waarin de drie jongemannen smeken voor hun leven. 

Minstens 109 andere opgesloten demonstranten hangt momenteel de doodstraf boven het hoofd.

De plaatselijke autoriteiten lieten woensdag straten afsluiten om te beletten dat tegenstanders van de executies tot aan de gevangenis zouden geraken. De veiligheidstroepen zouden naar verluidt schoten gelost hebben in de richting van de verzamelde menigte. 

Met de dood van Kazemi, Mirhashemi en Yaghoubi komt het aantal executies van mensen die opgepakt werden omwille van hun deelname aan de anti-regeringsprotesten op zeven. Volgens de in Noorwegen gevestigde groep 'Iran Human Rights' hangt nog minstens 109 andere opgesloten demonstranten de doodstraf boven het hoofd.

"Het gebruik van de doodstraf tegen deze mannen is een schaamteloze daad van wraak tegen een moedige generatie demonstranten voor het standvastig opeisen van de rechten van het Iraanse volk tijdens de afgelopen zeven maanden”, aldus Diana Eltahawy.

Het is duidelijk dat het Iraanse regime niet van plan is om ook maar een strobreed toe te geven aan de aanhoudende protestbeweging. In plaats daarvan proberen de autoriteiten elke vorm van protest tegen hun theocratisch regime met grof geweld en intimidatie uit te roeien. De executies dienen daarbij als ultiem terreurmiddel.   

Strenge straffen en terdoodveroordelingen vormen sowieso een instrument om maatschappelijke onderwerping te bekomen in Iran. Er is momenteel zelfs sprake van een ware executieplaag. Op dinsdag 9 mei uitte Volker Türk, de Hoge Comissaris voor de Mensenrechten van de VN, nog zijn ontzetting over het "schrikbarend hoog aantal executies" in Iran dit jaar. Volgens de VN zouden er in 2023 al minstens 209 mensen ter dood gebracht zijn (vooral voor drugsgerelateerde misdrijven). Dat zijn er meer dan 10 per week!

Het aantal executies neemt de laatste paar jaren ook aanmerkelijk toe. Terwijl in 2021 ‘maar’ 333 mensen onderworpen werden aan de uitvoering van de doodstraf, waren dat er in 2022 minstens 582. Volgens Amnesty is Iran na China de grootste beul ter wereld.