Ondanks corona worden de Franse kiezers op 20 en 27 juni naar de stembus geroepen om -als ze daar zin in hebben- nieuwe regionale raden en departementsraden te kiezen (‘conseils régionaux’ en ‘conseils départementaux).
Politieprotesten en discussies daarover kruiden de lome start van een campagne voor verkiezingen die minder dan een jaar vóór de presidentsverkiezingen nochtans wel belangrijk kunnen zijn. Het extreemrechtse ‘Rassemblement National’ (RN) maakt deze keer immers een grote kans om minstens één regio binnen te halen, zoals Hauts de France aan de grens met België.
Justitie schuldig
Alle Franse politieke partijen, op het linkse ‘La France Insoumise’ (LFI) en uiterst links na, waren op 19 mei vertegenwoordigd op een nationaal politieprotest voor het gebouw van de Assemblée nationale (parlement) in Parijs. Er waren 35.000 deelnemers volgens de organisatoren, die deze keer -tegen hun gewoonte als politie in- wel zeer ruim hadden geteld. Deze “Mars van de woede” waarin strengere straffen geëist werden voor al wie wetshandhavers aanvalt, kwam er nadat een politieman in Avignon vermoord was door een drugdealer.
“Le problème de la police, c’est la justice” (het probleem van de politie, is justitie), riep een vertegenwoordiger van de rechtse politiebond ‘Alliance’ en de manifestanten juichten. De aanwezige politici spraken hem niet tegen. Het is ook bij ons een wijdverbreid gevoel bij politie en een deel van de bevolking, dat justitie te laks is en het werk van de politie desgevallend ondermijnt. Met de al dan niet ware verhalen over opgepakte en prompt weer vrijgelaten, vooral jonge, wetsovertreders ter staving.
Darmanin
Dat er veel scheef loopt bij justitie is maar al te waar. Het volstaat om te kijken hoe in Frankrijk, hier en elders grote fraudeurs schaamteloos de ruimte krijgen om grote zaken te laten verjaren. Maar daar malen de protestvoerders in Parijs niet om.
Ze kregen de steun van de Franse minister van Binnenlandse Zaken, Gérald Darmanin, die voor de ingang van het parlement mee betoogde tegen justitie. Darmanin, gewezen burgemeester van de grensstad Tourcoing, is kandidaat bij de komende verkiezingen, net zoals zijn collega minister van Justitie Eric Dupond-Moretti trouwens (in de Hauts de France).
Onder de aanwezige politici was ook Olivier Faure terug te vinden - de nummer één van de Parti Socialiste (PS). Hij kreeg na de demonstratie forse kritiek omwille van een voorstel dat hij gelanceerd had om de politie ‘le droit de regard’ (recht van toezicht) te geven op de vonnissen van justitie. De groenen van ‘Europe Écologie Les Verts’ (EELV) en vooral LFI vonden zoiets onvoorstelbaar, maar ook in eigen rangen kreeg Faure het verwijt een essentieel democratisch beginsel (de scheiding der machten) met de voeten te treden. Hij trok zijn verklaring dan maar in.
Opbod
Intussen wordt zijn partijgenoot Audrey Pulvar, die de PS-lijst aanvoert in de regio Ile-de-France (Parijs en de vele departementen daarrond), officieel aangeklaagd door minister Darmanin voor laster. Pulvar was fel uitgevallen tegen de minister van Binnenlandse Zaken omdat die samen met extreemrechts actie voert om het parlement onder druk te zetten bij de behandeling van een wet over justitie. Darmanin verwijst voor zijn aanklacht ook naar talrijke eerdere kritische uitspraken van journaliste-politica Pulvar, waarin ze onder meer het racisme bij de politie aan de kaak stelt.
Dat een minister een politiek figuur aanklaagt voor politieke standpunten, is een verdere escalatie van de superrechtse ‘securitaire’ draai van het regime van Macron. Het was Darmanin die Marine Le Pen, presidentskandidate van het RN, in een tv-duel voor de voeten wierp dat ze te soft wordt… De aanklacht tegen Pulvar wijst op het zoveelste opbod tussen een deel van de 'Macronie' en het RN om het felst over te komen.
Dat opbod wordt opgezweept door enkele media, waaronder het weekblad ‘Valeurs actuelles’, dat eerst een tribune van gepensioneerde militairen publiceerde met een nauwelijks verholen oproep tot een machtsgreep, gevolgd door een gelijkaardig opiniestuk van actieve, maar anonieme, militairen. Beide oproepen werden enthousiast gesteund door Marine Le Pen. Het duurde een tijdje aleer de legerleiding de auteurs op de vingers tikte.
Ook de nieuwszender CNews blaast de haatgolven aan en kan op steeds meer medeplichtigheid rekenen vanuit het Elysée. De baas van CNews, zakenman Vincent Bolloré, is nu ook de sterke man van de mediagroep Lagardère, met o.a. de radiozender Europa 1. De directie daar bereidt de redactie en de rest van het personeel voor op een nakende inhoudelijke draai à la CNews, net op tijd om een rol te spelen in de campagne voor de presidentsverkiezingen over minder dan een jaar.
Wet op veiligheid
Eric Zemmour, de grote uiterst rechtse vedette van CNews, was ook van de partij op de politiebetoging van 19 mei, samen met geestesgenoten uit de traditioneel rechtse partij ‘Les Républicains’ en uit het extreemrechtse RN. PS-leider Faure, maar ook Yannick Jadot van het groene EELV en kopstukken van de communistische PCF zagen er blijkbaar geen graten in om samen met hen op te stappen - men mag de politie toch niet aan rechts overlaten. Dat politiemensen gerechtvaardigde sociale eisen hebben, is absoluut waar. Dit was echter geen syndicaal protest, maar een politieke manifestatie voor harde repressiewetten.
Darmanin, ex-Les Républicains en nu de rechterhand van president Emmanuel Macron, is de architect van de repressieve veiligheidswet die vorig jaar tot massaal burgerprotest leidde. Vooral Artikel 24 van de wet betreffende de ‘sécurité globale’ (globale veiligheid) riep veel verzet op. Dat artikel wou verbieden dat er nog beelden gemaakt en verspreid mochten worden van politieagenten in actie, want dat zou hun veiligheid in gevaar brengen.
De wet betreffende de globale veiligheid kwam er net na een lange periode waarin video’s ten overvloede lieten zien tot welk arbitrair geweld sommige Franse politieagenten in staat zijn. Er waren o.a. de beelden van de zeer zware politieterreur tegen de protestbeweging van de ‘gilets jaunes’ en van de door de politie afgetuigde zwarte muziekproducer Michel Zecler (november 2020). Macron zei daarover geschokt te zijn, terwijl hij zijn veiligheidsmedewerker, Alexandre Benalla, nog toedekte voor diens gewelddadig optreden tegen burgers op een betoging op 1 mei 2018.
Minister Darmanin kreeg vanuit de ‘Conseil Constitutionnel’ (Constitutionele Raad) tegenwind voor zijn in april door het parlement goedgekeurde ‘loi pour une sécurité globale préservant les libertés’ (dat laatste, over de vrijheden, is er na discussies aan toegevoegd). De Constitutionele Raad oordeelde dat Artikel 24 inzake een verbod op het filmen van politie niet kan en schrapte het. Ook andere artikels in de wet zijn volgens het Hof ‘liberticide’ (vrijheidsdodend), o.m. het artikel over het inzetten van drones, dat wordt gezien als een aantasting van het recht op privacy.
Regionale springplanken
Het is in deze sfeer van een roep om “sécurité” (niet de sociale veiligheid, maar de politionele) dat de regionale en departementsraden worden gekozen. Een ideale sfeer voor uiterst rechts, vooral nu de rechtse Les Républicains (LR) met een diepe crisis worstelt. Bij de LR zitten ze te wachten op een mirakelman of -vrouw als kandidaat voor de presidentsverkiezingen.
Er is Xavier Bertrand, voorzitter van de conseil régional van Hauts-de-France, die wel geen partijlid meer is. Of de voorzitster van de conseil régional van Ile-de-France, Valérie Pécresse, die in 2019 ook uit de LR stapte, maar toch hoopt kandidate te kunnen worden. Beide wegen politiek niet zo zwaar en moeten hoe dan ook eerst zien herkozen te worden in juni. Voor Pécresse ligt dat niet zo moeilijk, voor Bertrand wel. Hij kon in 2015 slechts winnen omdat links zich na de eerste ronde terugtrok om te beletten dat extreemrechts zou winnen.
Zal dat nu nogmaals gebeuren? Zowel in Hauts-de-France, als in de zuidoostelijke regio PACA (Provence-Alpes-Côte d’Azur) ligt het RN in de peilingen ver op kop. In PACA met als kopman een overloper van traditioneel rechts, Thierry Mariani. De huidige voorzitter van de regionale raad van PACA, Renaud Muselier, leidt de lijst van LR waarop ook kandidaten van Macrons La République en marche (LRM) staan. Hij maakt echter alleen kans in de tweede ronde als links zich terugtrekt. Ook in andere regio’s in het oosten is een dergelijk scenario mogelijk.
Indien het RN erin slaagt ook maar één regio binnen te halen, zal dat voor Le Pen een hart onder de riem zijn met het oog op 2022. Terwijl haar kansen op het Elysée daarmee stijgen, trekt links steeds verdeelder – met zes of zeven kandidaten – de electorale arena in.
Freddy De Pauw was van 1972 tot 2002 redacteur Buitenland bij De Standaard. Hij volgde jarenlang Centraal- en Oost-Europa, een groot deel van Azië (o.m. China) en Italië en publiceerde verschillende boeken over deze regio's. Hij werkt sinds de start in 1999 mee aan Uitpers, waar dit artikel eerder verscheen.