Kerry gebruikte de klimaattop van de “laatste kans” om nucleaire energie te verkopen.
"De inbeslagname door Rusland eerder dit jaar van de Oekraïense kerncentrale in Zaporizja werpt een nieuw licht op de veiligheids- en beveiligingsrisico's van het atoomexportbeleid van de Verenigde Staten en andere technologisch geavanceerde landen," begon een veelbelovend artikel afgelopen november in ‘Roll Call’.
Dat licht lijkt de machthebbers echter volledig verblind te hebben voor gezond verstand. Wat heeft de ongerustheid over de kwetsbaarheid van Oekraïense reactoren in oorlogsgebied hen eigenlijk geleerd? Laten we beginnen met het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA).
"Het probleem is niet kernenergie", zei directeur-generaal van de IAEA, Rafael Grossi, begin november op de BBC. Kernenergie, zei Grossi, "kan een veilige, schone energiebron zijn en dat is waarom veel landen in Afrika en op andere plaatsen zich tot kernenergie wenden." Het is alleen de oorlog die het probleem is, aldus Grossi.
Dat is net als de wapenlobby die beweert dat “slechteriken moorden, niet de wapens”. Sorry, maar neen. Slechteriken zonder wapens kunnen geen mensen doodschieten. Kapotte zonnepanelen en omgevallen windturbines kunnen geen massale hoeveelheden radioactiviteit verspreiden. Nucleaire energie is hier wel degelijk en zeer zeker het probleem.
De positie van de IAEA is natuurlijk niet voorgewend. Ze is een noodzaak die voortvloeit uit de enorme belangenverstrengeling van het agentschap, dat gebonden is aan het bevorderen en uitbreiden van het gebruik van kernenergie over de hele wereld. Daarnaast moet het de veiligheid handhaven van centrales die inherent gevaarlijk zijn.
"U zult zien dat kernenergie een echt solide, zeer consistente veiligheidsreputatie heeft," zei Grossi toen de COP27-klimaattop begin november van start ging in Egypte. Behalve natuurlijk bij oorlog, langdurige stroomuitval, natuurrampen, grote menselijke fouten of catastrofale technische storingen. Dan is het hebben van kerncentrales volgens Grossi opeens "spelen met vuur".
Zouden Amerikaanse verkozen (of aangestelde) functionarissen aandacht hebben voor de duidelijke obstakels die kerncentrales vormen voor het bereiken van duurzame vrede en veiligheid? Natuurlijk niet. Zoals ik op 6 november schreef voor ‘Beyond Nuclear International’, was vicepresident van de VS, Kamala Harris, in de wolken over de recente verkoop van drie reactoren van het Amerikaans nucleair bedrijf ‘Westinghouse’ aan Polen. Ze tweette hierover: "We kunnen de klimaatcrisis aanpakken, de Europese energiezekerheid versterken en de strategische relatie tussen de VS en Polen verdiepen." Alleen het derde deel van haar bewering is waar en vormt uiteraard de belangrijke basis van het contract, gezien Polens gedeelde oostelijke grenzen met Rusland, Litouwen, Wit-Rusland en Oekraïne.
John Kerry, ogenschijnlijk de Speciale Klimaatgezant van de VS op de COP27, maar eigenlijk een zoveelste promotor van de nucleaire industrie, maakte van de gelegenheid gebruik om een speciale persconferentie te beleggen waarop hij een deal van 3 miljard dollar prees rond de verkoop van een kleine modulaire nucleaire reactor (SMR) aan Roemenië, en daarna -ongelofelijk genoeg- een SMR-partnerschap met Oekraïne aankondigde. “We hebben een leefbaar alternatief in de nucleaire optie,” vertelde Kerry aan de verslaggevers. Leefbaar? Dit werd direct en klakkeloos door de pers overgenomen.
Het Roemeense debacle in spe zal gefinancierd worden door de VS Export-Import Bank. De berichtgeving over de samenwerking met Oekraïne luidde: “De Speciale Presidentiële Gezant voor Klimaat, John Kerry, en de Oekraïense minister van Energie, German Galushchenko, kondigden een Oekraïens proefproject voor schone brandstoffen uit SMR's aan, dat de productie van schone waterstof en ammoniak zal demonstreren met behulp van veilige en beveiligde kleine modulaire kernreactoren (SMR's) en geavanceerde elektrolysetechnologieën in Oekraïne.” Het woord “schoon” werd in de volgende paragraaf nog vier keer gebruikt. Dit spreekt boekdelen.
Hoe kunnen we ooit zeker zijn dat eender welk land zich niet plotseling in een oorlog zal bevinden?
Ondertussen waarschuwen sommige deskundigen ter zake voor het exporteren van nucleaire technologie naar landen die verwikkeld zouden kunnen geraken in oorlogen. Dat zou Oekraïne toch alvast uitsluiten? En grote delen van -zoniet heel- Afrika? En wat met Polen en Roemenië? Hoe kunnen we ooit zeker zijn dat eender welk land zich niet plotseling in een oorlog zal bevinden? Een volgende wereldoorlog in Europa leek tot 24 februari 2022 ook totaal ondenkbaar.
In een e-mail van 8 november schreef de Russische activist Oleg Bodrov, lid van de anti-nucleaire NGO ‘Public Council of the Southern Coast of the Gulf of Finland’ (PCSCGF): “In de nucleaire [Russische] stad Sosnovy Bor, aan de zuidkust van de Finse Golf in de Oostzee, klonk vanochtend voor het eerst een luchtaanvalssirene. Een gelijkaardige sirene zal gehoord zijn door 2 miljoen inwoners van de hele regio Leningrad," zei Bodrov. "Het was een oefening in geval van oorlog, die werd uitgevoerd op bevel van de autoriteiten van de regio."
Volgens de PCSCGF-site zijn er meer dan 30 nucleaire energiecentrales in Rusland, Finland en de andere Baltische staten. Een oorlog in deze regio die zou leiden tot de vernietiging van nucleaire reactoren “zou voor 90 miljoen mensen in 9 landen de ineenstorting van hun levenswijze kunnen betekenen”, aldus de site.
De recente sirenetest “is ook een signaal voor de 90 miljoen inwoners van 9 landen in de Baltische regio dat middelmatige politici niet in staat zijn om vrede te waarborgen in ons gezamenlijk Baltisch Huis”, stelt Bodrov.
De term “nucleair voetbal” wordt traditioneel gebruikt om te verwijzen naar de zwarte koffers die de "nucleaire drukknop” bevatten en die de VS-president en vicepresident te allen tijde vergezellen. (De derde koffer wordt bewaard in het Witte Huis). Maar kerncentrales zijn ondertussen ook spreekwoordelijke nucleaire voetballen. Ze worden gebruikt om een vals gevoel van veiligheid te geven, maar brengen de landen op wiens grondgebied ze staan in feite in veel groter gevaar.
Het verkopen van VS-reactoren aan Oost-Europese landen heeft duidelijk niets te maken met klimaat- of energiebehoeften. "We komen niet tot netto nul in 2050 zonder kernenergie in de mix," zei Kerry op zijn COP-persconferentie. In werkelijkheid is het essentieel dat we het zonder trage, dure en gevaarlijke kernenergie stellen als we ook maar enige kans willen maken om klimaatneutraliteit of netto nul te bereiken (2050 is al te laat).
Het wordt steeds duidelijker dat de meeste van onze "middelmatige politici", zoals Bodrov ze terecht typeert, niet geïnteresseerd zijn in netto nul. Ze zijn geïnteresseerd in het gebruik van kernenergie als een surrogaat voor kernwapens, als een manier om allianties te versterken met de buurlanden van Rusland in een gevaarlijke zet om Rusland in een steeds groter politiek isolement te drijven. Ze zijn geïnteresseerd in het ondersteunen van falende nucleaire bedrijven zoals Westinghouse en in het tevreden stellen van hun nucleaire betaalmeesters in Washington door tijd en ons geld te verspillen aan dwaze nieuwe kerncentrales die irrelevant zijn voor het aanpakken van het klimaatgevaar waarin we ons al bevinden.
Dit vertaalde artikel verscheen eerder op Beyond Nuclear International.