Op 15 november vond de tiende vredesconferentie plaats te Brussel. Het was een boeiende en leerrijke editie met als titel: 'Vrede, een kwestie van militairen?' De vredesconferentie komt op het ogenblik van het actuele politieke debat over de toekomst van het leger, wat ook het onderwerp was van een van de panelgesprekken. De regering wil namelijk de militaire uitgaven optrekken en zo meteen ook een trouwe NAVO-bondgenoot zijn. Een uiting daarvan is de vervanging van de F-16’s die de regering wil doorvoeren. Tevens willen ze ook een verhoogde defensiebijdrage aan de NAVO leveren. Volgens de NAVO dient dit 2% van het BBP te zijn.
De vredesbeweging stelt zich de vraag of meer defensiemiddelen bijdragen tot de beoogde wereldwijde stabiliteit. Is dit wel een goed antwoord op de hedendaagse bedreigingen? Is er überhaupt geld om de defensiemiddelen te verhogen? Kortom, is vrede wel een kwestie van militairen? Twintig jaar geleden gaf het ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP) het debat over internationale veiligheid een nieuwe impuls met de publicatie van het rapport over ‘menselijke veiligheid’. Het opent met een duidelijk standpunt: “de wereld zal pas vrede kennen als het dagelijkse leven van de mensen veilig is”. Wapens zijn geen antwoord op de bestaansonzekerheid van mensen en de ecologische gevaren waarmee onze planeet te maken krijgt. Desondanks spendeert de wereld vandaag recordbedragen aan militaire uitgaven, terwijl het aantal mensen dat in armoede leeft, honger heeft, met behandelbare ziektes kampt of geen toegang heeft tot zuiver water.
Eerst stond een inleiding over het concept van menselijke veiligheid op het programma. Deze werd gegeven door Samuel Legros van CNAPD. Hierna volgde een uiteenzetting over oorlog en de daarbij aansluitende propaganda van professor Ann Morelli (ULB). Zij stelde dat er bij oorlog steeds een vijandbeeld wordt gemaakt. De vijand wordt als monsterlijk voorgesteld, terwijl wat wij doen gezien wordt als noodzakelijk. In de propagandamolen wordt verzet tegen de oorlog geregeld voorgesteld als sympathiseren met 'de vijand'. Een vijand die zo monsterlijk is dat we er geweld tegen mogen gebruiken. Na de uiteenzetting en een vragenronde volgde een ludiek intermezzo, verzorgd door Intal.
Een eerste panel nam de grote veiligheidsuitdagingen van de 21ste eeuw en wat we eraan kunnen doen onder de loep. Over dit onderwerp discussieerden twee prominente academici, namelijk professor Barbara Delcourt (politieke wetenschappen aan de ULB) en professor Dries Lesage (Ghent institute for International Studies). Centraal in het betoog van professor Delcourt staat het concept van veiligheid: met welk doel, met welke middelen? Welke politiek schuilt hierachter? Tegen wie moeten we beveiligd worden? Voor wie is deze veiligheid? Voor Dries Lesage zijn twee concepten zeer belangrijk, namelijk menselijke waardigheid en fysieke integriteit. Hieraan gelinkt zien we verschillende vormen van onrecht (ecologische problemen, hongersnood, bezetting, enzovoort) en wantrouwen. Onrecht heeft veelal protest en verzet als reactie. Heden ten dage is er wel wantrouwen tussen grootmachten (bijvoorbeeld EU en Rusland). Iedereen heeft belangen en hier moet rekening mee worden gehouden, net als met de causale verbanden die hieruit ontspringen. Er moet meer geïnvesteerd worden in goede relaties tussen grootmachten. Verantwoordelijkheidszin is ook zeer belangrijk en een absolute noodzaak in deze complexe wereld en wel op alle niveaus en momenten. Dit interessant debat werd gemodereerd door Georges Spriet (Vrede vzw).
Na een korte pauze werd een filmpje getoond over de vervanging van de F-16’s. Dit filmpje werd eerder gemaakt door de vredesbewegingen en toont de mening van de politieke partijen over de dure vervanging.
Vervolgens was het tijd voor de tweede paneldiscussie . De discussiepartners hier waren Alexander Mattelaer (assistent-directeur van het Instituut voor Europese Studies VUB), Sam Biesemans van het Europees Bureau voor Gewetensbezwaarden, Ludo De Brabander van Vrede vzw en Patrick Descy van de defensievakbond CGSP/ACOD-Defensie. Deze tweede en zeer boeiende discussie werd gemodereerd door Claudine Polet van de organisatie CSOTAN.
Alexander Mattelaer maakte een onderscheid tussen het hebben van een leger en het inzetten ervan. Men moet hier zeer voorzichtig en terughoudend zijn. De aantallen in het leger worden steeds verder teruggeschroefd en voor hem is dit een bron van zorgen. We weten namelijk niet hoe de veiligheidsomgeving zal evolueren. Patrick Descy hekelde vooral het gebrek aan debat. De NAVO legt ons de F-35 op, ze hebben deze nodig voor hun preventieve oorlogen. Er is nood aan een debat een toekomstvisie binnen Defensie. Volgens Ludo De Brabander zijn er twee mogelijke scenario’s: een robuust interventieleger zoals in het regeerakkoord of een alternatief in de brede veiligheidsoptiek. Ludo ontwaart ook een gebrek aan debat. Ons defensiebeleid wordt op een ander niveau gemaakt en we hebben er geen inspraak in. Er is een contradictie. Enerzijds wil men allerlei duur materieel kopen, maar anderzijds moet het defensiebudget inkrimpen. Hij vreest dat Defensie contractuele verbintenissen zal aangaan die door een volgende regering moeten betaald worden. Om die reden investeren we beter in zachte en nuttige vormen van peacekeeping. Volgens Sam Biesemans is het huidige leger een transitieleger. De F-35 heeft volgens hem ook maar één echte taak: het bombarderen van een gebied waarbij veelal onschuldige slachtoffers vallen. De regering Michel I zet zich verder in voor de collectieve verdediging van de NAVO. Hij is van mening dat we rekening moeten houden met de uitdagingen van de toekomst, die niet enkel militair van aard zijn, maar ook de bescherming van onze economie is van belang. We moeten investeringen doen om alle deze dreigingen tegen te gaan.
Nadien volgde nog een slotwoord door Annemarie Gielen van Pax Christi Vlaanderen die stelde dat de vredesbeweging intens campagne gaat voeren tegen de vervanging van de gevechtsvliegtuigen. Tenslotte was er een receptie waar iedereen met een hapje en een drankje kon nakaarten over een geslaagde vredesconferentie.
Deze vredesconferentie werd mogelijk gemaakt door het harde werk van deze organisaties: CNAPD, CSOTAN, Intal, LEF, Masereelfonds, Pax Christi Vlaanderen en Vrede vzw.
Teken ook de petitie tegen de gevechtsvliegtuigen:
