Nadat Hamas op zaterdagochtend 7 oktober de gecoördineerde militaire operatie ‘Al-Aqsa Floods’ lanceerde vanuit de Gazastrook, verklaarde de Israëlische premier Netanyahu dat zijn land “in oorlog” is en dat hij zeker is dat “het zal winnen”. Hij waarschuwde: “Onze vijand zal een prijs betalen die ongekend is”.  

Terwijl de Netanyahu-regering een noodvergadering hield samen met de belangrijkste oppositiefiguren in de Israëlische politiek, stroomden van over de hele wereld geschokte reacties binnen. 

Hoewel de veroordeling van het Hamas-geweld quasi universeel is -alleen Iran heeft zijn expliciete steun uitgesproken- zijn er duidelijk verschillende benaderingen van de kwestie. Heel wat landen tonen zich terecht bezorgd over een potentiële verdere escalatie van het geweld, en sommige benadrukken de context: de lange voorgeschiedenis van Israëlische bezetting en onderdrukking van Palestijnen. De westerse regeringen hameren, niet verrassend, op “het recht van Israël om zich te verdedigen” tegen “terrorisme”. 

Dubbele standaard

Joe Biden, president van Israëls eeuwige bondgenoot en tevens de belangrijkste militaire sponsor van Tel Aviv, veroordeelde "de afschuwelijke terroristische aanvallen van Hamas in Israël" met klem. "De Verenigde Staten veroordelen ondubbelzinnig de ongeprovoceerde aanvallen van Hamas-terroristen tegen Israëlische burgers", aldus een statement van het Witte Huis. "Er is nooit een rechtvaardiging voor terrorisme. We staan pal achter de regering en het volk van Israël en betuigen onze deelneming met de Israëlische levens die bij deze aanvallen verloren zijn gegaan."

Generaal op pensioen en Defensieminister Lloyd Austin zei: "In de komende dagen zal het ministerie van Defensie ervoor zorgen dat Israël beschikt over wat het nodig heeft om zichzelf te verdedigen en burgers te beschermen tegen willekeurig geweld en terrorisme."

De Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) veroordeelde "de terroristische aanvallen van Hamas op NAVO-partner Israël". NAVO-woordvoerder Dylan White stelde: "Onze gedachten gaan uit naar de slachtoffers en alle getroffenen. Terrorisme is een fundamentele bedreiging voor vrije samenlevingen en Israël heeft het recht om zichzelf te verdedigen".

De voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, verklaarde op X: "Ik veroordeel de aanval van Hamas-terroristen op Israël ondubbelzinnig... Israël heeft het recht om zich te verdedigen tegen dergelijke gruwelijke aanvallen".

Ook de Franse president Macron, de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Baerbock, de Tsjechische president Pavel en de Spaanse minister van Buitenlandse Zaken Albares namen de woorden “terrorisme” of “terroristische aanval” in de mond. 

Zowel de Italiaanse regering als premier Rishi Sunak en minister van Buitenlandse Zaken James Cleverly van het Verenigd Koninkrijk benadrukten het Israëlisch recht om zichzelf te verdedigen. Duitsland en Griekenland verklaarden achter Israël te staan.

Bij monde van minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib veroordeelde ook ons land “krachtig, de massale raketaanvallen tegen Israëlische burgers. Geweld en terreur houden het lijden alleen maar in stand en belemmeren de weg naar dialoog”.  

De beloofde harde vergeldingsmaatregelen van Israël -te beginnen met de aan de gang zijnde arbitraire bombardementencampagne tegen de dichtbevolkte Gazastrook- kunnen blijkbaar op veel begrip rekenen bij de westerse regeringen. In tegenstelling tot heel wat andere landen in de wereld roepen zij niet op tot terughoudendheid en een stopzetting van het geweld.

Door dit na te laten en te insisteren op het recht van Israël om zich te verdedigen, fungeren ze als het ware als cheerleaders voor oorlog in de regio. Klinkt dat bekend in de oren? Het gaat vaak om dezelfde regeringen die het ongehoord vinden om een staakt-het-vuren en onderhandelingen te eisen in de Oekraïne-oorlog en liever miljarden aan wapens blijven sturen naar Kiev om het bloedige en statische militaire conflict in stand te houden, ongeacht hoeveel mensenlevens dit kost. 

In beide gevallen is het Westen dus pro-oorlog, alleen bevinden de partijen die toegejuicht en bijgestaan worden zich in tegenovergestelde situaties. Er is duidelijk sprake van een dubbele standaard. In het geval van Oekraïne steunen de regeringen in kwestie de heroïsche strijders tegen de bezetter, Rusland. In het geval van Palestina staan ze achter de historische bezetter -Israël- en worden de slachtoffers van de bezetting die durven ageren, gelijkgesteld met terroristen. Stel je voor dat dezelfde landen die de militaire inspanningen in Oekraïne in stand houden, evenveel wapens naar de Palestijnen zouden sturen?

De bevolking heeft in beide gevallen nochtans het recht op verzet, maar eveneens is het in beide gevallen in het belang van iedereen -niet in het minst van alle burgers in de conflictgebieden- dat ‘de internationale gemeenschap’ er alles aan doet om het bloedvergieten zo snel mogelijk tot een einde te brengen en tot een rechtvaardige onderhandelde oplossing te komen.  

Terughoudendheid

De Gezant voor Vrede in het Midden-Oosten van de Verenigde Naties, Tor Wennesland, verwoordde de terechte bezorgdheid voor een totale militaire escalatie als volgt: "Dit is een gevaarlijke afgrond en ik doe een beroep op iedereen om zich terug te trekken van de rand”.

Brazilië, dat momenteel het voorzitterschap van de VN-Veiligheidsraad bekleedt, kondigde aan een spoedvergadering bijeen te roepen. De Braziliaanse minister van Buitenlandse Zaken drong er bij Israël en Hamas op aan om een verdere escalatie van het geweld te voorkomen. 

Japan spoorde alle partijen aan om “de grootst mogelijke terughoudendheid te betrachten met het oog op het voorkomen van verdere schade". De Turkse president Erdoğan verklaarde vanop een partijcongres in Ankara: "We roepen alle partijen op om zich terughoudend op te stellen... Ze moeten zich onthouden van agressieve handelingen."

Ook in de landen van de Arabische wereld waren er naast veroordelingen van de Hamas-actie heel wat oproepen tot het voorkomen van een gevreesde militaire escalatie in het Midden-Oosten. 

"Het Koninkrijk Marokko spreekt zijn diepe bezorgdheid uit over de verslechtering van de situatie en het uitbreken van militaire acties in de Gazastrook en veroordeelt aanvallen tegen burgers, waar ze zich ook bevinden", aldus een verklaring van het Marokkaans ministerie van Buitenlandse Zaken. De Egyptische minister van Buitenlandse Zaken, Sameh Shoukri, verklaarde dat beide partijen “maximale terughoudendheid” moeten betrachten om “ernstige risico's te vermijden”. Shoukri’s Jordaanse tegenhanger waarschuwde eveneens voor de “volatiliteit” van de situatie. 

Saoedi-Arabië pleitte voor een "onmiddellijke stopzetting van het geweld" tussen Israël en de Palestijnen, en de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) riep op tot “maximale terughoudendheid en een onmiddellijk staakt-het-vuren om ernstige repercussies te voorkomen". Ook de Qatarese minister van Buitenlandse Zaken maande beide partijen aan “uiterste terughoudendheid na te streven” en verzocht de internationale gemeenschap “te voorkomen dat Israël deze gebeurtenissen als excuus gebruikt om een buitenproportionele oorlog tegen Palestijnse burgers in Gaza te beginnen”. 

De Arabische Liga en verschillende Arabische leiders benadrukten in hun reacties de rol van Israël als aanstichter van de huidige gebeurtenissen. Zo drong de secretaris-generaal van de Arabische Liga, Ahmed Aboul Gheit, aan op "een onmiddellijke stopzetting van de militaire operaties in Gaza" en "van de cyclus van gewapende confrontaties tussen de twee partijen", maar stelde hij ook dat "Israëls voortdurende gewelddadige en extremistische beleid een tijdbom is die de regio in de nabije toekomst elke serieuze kans op stabiliteit ontneemt”.

Koeweit uitte zijn "ernstige bezorgdheid" over de ontwikkelingen tussen Israël en de Palestijnen, en riep de internationale gemeenschap op om "een einde te maken aan de provocerende [Israëlische] praktijken van bezetting" en het "beleid van uitbreiding van de nederzettingen". Het ministerie van Buitenlandse Zaken van Qatar gaf een statement vrij waarin gesteld werd dat “alleen Israël verantwoordelijk is voor de voortdurende escalatie van geweld met het Palestijnse volk”.

Wat nu?

De complexe gecombineerde aanval (vanuit de lucht, over zee en over land) van de Qassam-brigades (de militaire vleugel van Hamas) en de Islamitische Jihad vormt de grootste bedreiging van Israël sinds de Jom Kipoer-oorlog van 1973. Het is ook de eerste keer sinds de creatie van de Israëlische staat in 1948 dat Palestijnse verzetsstrijders erin geslaagd zijn om controle te verwerven over gebieden aan de andere kant van de Groene Lijn (de geografische scheidslijn tussen Israël en de bezette Palestijnse gebieden). Het is zonder enige twijfel een grote vernedering voor de Israëlische veiligheidsdiensten die ondanks hun volledige controle over Gaza’s communicatienetwerken klaarblijkelijk volledig uit de lucht vielen.  

Verschillende analisten interpreteren de ongeziene aanval van Hamas tegen Israël als een reactie op het aangevoelde verraad van de Palestijnse zaak door de Arabische landen. Verschillende van hen hebben hun betrekkingen met Israël de afgelopen jaren genormaliseerd onder de door de VS gesponsorde Abraham-akkoorden, en het gerucht doet de ronde dat er ook een normalisering van de relatie tussen Israël en Saoedi-Arabië in de maak was. 

Het gevoel in de steek gelaten te zijn door de Arabische landen; decennia van straffeloze bezetting, onderdrukking en apartheidspolitiek; de alsmaar verder uitbreidende illegale nederzettingen op bezet Palestijns gebied, het toenemende kolonistengeweld, de aanhoudende mensenrechtenschendingen, de jarenlange blokkade van de Gazastrook, enzovoort, hebben tot enorme frustratie en wanhoop geleid bij de Palestijnen. In deze context heeft een nieuwe generatie Palestijnen eigenaarschap genomen over het verzet tegen Israëls bezettings- en apartheidsbeleid. Sinds maart vorig jaar wordt daarbij ook teruggegrepen naar gewapend verzet. 

Hoewel het te vroeg is om te kunnen voorspellen hoe de situatie zich verder zal ontwikkelen -vooral op lange termijn- lijkt Hamas met zijn ‘Al-Aqsa Floods’-operatie vooral een serieuze mentale slag uitgedeeld te hebben aan Israël. Misschien kan er een gevangenenruil uit de brand gesleept worden, waarbij de gegijzelde Israëli’s als pasmunt moeten dienen voor de vele Palestijnse politieke gevangenen in Israëlische cellen. Maar er zal uiteindelijk geen millimeter terrein teruggewonnen worden op Israël, het ontstaan van een constructieve dialoog lijkt verder weg dan ooit en de gevolgen voor de Palestijnse burgers zullen brutaal zijn. 

Voor de extremisten in het huidige kabinet van premier Netanyahu is dit het ideale voorwendsel voor een grootschalige oorlog tegen de Palestijnen (waarschijnlijk inclusief grondoffensief). Ze zullen ongetwijfeld pleiten voor de uitvoering van de plannen die ze voordien al koesterden: de vernietiging van de Palestijnse Autoriteit, de rechtstreekse annexatie van heel historisch Palestina (wat zij ‘eretz Israël’ noemen), en een etnische zuivering van de Palestijnen. Netanyahu beseft echter dat dit zijn nieuwe en potentiële Arabische partners in de regio definitief zou verdrijven en niet goed zou vallen bij zijn westerse bongenoten.   

Het enige dat zeker lijkt, is dat de inwoners van Gaza, die al 16 jaar onder een Israëlische blokkade leven en gedurende die periode vier Israëlische militaire operaties moesten doorstaan, de zwaarste tol zullen betalen. De Israëlische minister Yoav Gallant beloofde alvast: "We zullen het aanschijn van de realiteit in de Gazastrook voor jarenlang veranderen”.  

Bekijk hier onze solidariteitscampagne met de Palestijnen.