Deze week konden NGO’s voor het eerst hun stem laten horen voor de hoogste administratieve rechtbank van het land over het belang van mensenrechten in een overheidsopdracht. Het gaat om een contract van 3 miljard euro dat de NMBS wil gunnen aan het Spaanse bedrijf CAF voor de levering van nieuwe treinen. Door de tussenkomst van 11.11.11, Al-Haq Europe, Intal en Vrede vzw werd het debat geen technische kwestie, maar moest CAF zich voor de Raad van State verantwoorden voor zijn activiteiten in de bezette Palestijnse gebieden.
CAF weigerde of was niet in staat om in te gaan op het bewijs dat de NGO’s aanbrachten in een 80 bladzijden lang verzoekschrift. Daarin toonden ze aan dat CAF zich met de aanleg en exploitatie van een tramnetwerk tussen West-Jeruzalem en illegale Israëlische nederzettingen in Palestijns bezet gebied medeplichtig maakt aan zware schendingen van de mensenrechten en het internationaal recht. Dat is ook de vaststelling van Francesca Albanese, de Speciale VN-rapporteur voor de Mensenrechten in de Bezette Palestijnse Gebieden. Zij vroeg de NMBS vorige week nog in een brief om CAF uit te sluiten.
Na afloop van de pleidooien concludeerden zowel de Franstalige als Nederlandstalige auditeur dat de NMBS de positie van CAF over mensenrechten wél grondig moet onderzoeken, op basis van het aangebrachte bewijsmateriaal. En dat dit moet gebeuren vóór de definitieve gunning van het contract. Een uitspraak van de Raad van State wordt volgende week verwacht.
“Deze adviezen zijn voor de NGO’s een eerste overwinning. Maar het is cruciaal dat dit onderzoek effectief grondig gebeurt en dat het oordeel hierover niet louter gebeurt op basis van foutieve verklaringen van CAF, zoals de NMBS tot nu toe deed. Aan dit onderzoek moeten bindende consequenties verbonden worden”, zegt Jan Buelens van Progress Lawyers Network.
Opmerkelijk: in haar eigen pleitnota schrijft de NMBS zelf dat CAF actief is in het tramnetwerk van Jeruzalem. “Deze deelname vindt plaats in het kader van een contract dat is gegund aan TransJerusalem J-Net Ltd., een consortium dat in handen is van Shapir Engineering en CAF. Dit consortium is verantwoordelijk voor de aanleg van de 'Green Line', die de grens tussen Israël en Palestina (zoals vastgesteld in de wapenstilstandsovereenkomsten van 1949) overschrijdt.”
“De NMBS kan niet langer ontkennen dat CAF meewerkt aan de instandhouding en uitbreiding van de illegale nederzettingenindustrie”, zegt Willem Staes van 11.11.11. “We verwachten dat de Raad van Bestuur van de NMBS zijn verantwoordelijkheid neemt en CAF uitsluit op basis van de aangebrachte bewijzen, het oordeel van de Speciale VN-Rapporteur en nu dus ook de eigen vaststellingen.”
De toon tijdens de zitting was scherp. Zo blijkt uit de denigrerende en aanvallende uitspraken van de NMBS-advocaat in zijn pleidooi: "Voor een aantal NGO’s en academici is het makkelijk om een bedrijf standrechtelijk te executeren zonder eerlijk proces. Maar dat kunnen wij niet. Dit kan ook niet op basis van een verslag van een of andere mevrouw die ‘VN’ op haar briefpapier heeft staan.”
In plaats van een onderzoek te doen naar CAF beschuldigt de NMBS NGO’s en academici die opkomen voor de mensenrechten en het internationaal recht. “Dit is een overheidsbedrijf volstrekt onwaardig en wij vragen dan ook aan de leden van de Raad van Bestuur en aan Minister van Mobiliteit Crucke of ze akkoord gaan met de bewoordingen van de advocaat. De vraag rijst bovendien hoe grondig en geloofwaardig een toekomstig mensenrechtenonderzoek door de NMBS zal zijn, als die de onafhankelijke mensenrechtenprocedures van de VN op deze manier wegzet”, zegt Mehdi Salhi van Intal.
De NGO’s vragen ook politieke actie. De federale regering kondigde deze week nog een importban aan van producten afkomstig uit de illegale Israëlische nederzettingen. “Het Internationaal Gerechtshof is glashelder: alle landen hebben een juridisch bindende verplichting om elke vorm van handel en investeringen te verbieden als die de illegale bezetting van Palestina in stand houden. In deze context zou het onbegrijpelijk en ronduit verkeerd zijn dat een overheidsbedrijf in zee kan gaan met een bedrijf dat projecten ontwikkelt in diezelfde illegale nederzettingen”, zo vindt Dima Mouayad van Al Haq Europe.
Volgens Ludo De Brabander (Vrede vzw) heeft de campagne intussen al veel in beweging gezet. “Dat er überhaupt een debat is over mensenrechten bij de gunning van een overheidscontract, is een overwinning op zich. Zelfs de Baskische regeringsleider heeft CAF intussen aangesproken om 'ethisch na te denken' over zijn activiteiten. We gaan dan ook door met de campagne en de juridische procedure, we kunnen daarvoor rekenen op ruime steun.”
Steun de juridische actie met een bijdrage op de crowdfundingpagina. Jullie steun is broodnodig om ze te laten slagen.
