Toespraak van Noami Klein ter afsluiting van het ‘Still We Rise’-festival in Londen, georganiseerd door de Britse gerechtigheidsorganisatie 'War on Want' op 24 februari 2024.

De laatste keer dat ik in Londen was, was eind september. Nog maar vijf maanden geleden. Maar vijf maanden die aanvoelen als honderd jaar.

Honderd jaar van Palestijnse ouders die huilen voor hun vermoorde en verminkte kinderen. Honderd jaar van gebombardeerde scholen, binnengevallen ziekenhuizen en ontheiligde moskeeën. Honderd jaar van Israëlische soldaten die TikToks maken van hun oorlogsmisdaden. Honderd jaar van tieners, opgeleid in fascisme, die vrachtwagens met voedsel blokkeren. Honderd jaar van openlijke oproepen tot de vernietiging van meer dan twee miljoen gevangen, bezette, mensen in getto's. Honderd jaar van lichthoofdig geuite plannen om Gaza in een parking te veranderen. Een Israëlische badplaats. Een museum. Een slachthuis. Een bufferzone. Honderd jaar van ontslagen waarheidssprekers en honderd jaar van moedwillig stompzinnige experten. Honderd jaar van universiteiten die geen 'Palestina' mogen zeggen en honderd jaar van NGO's die geen 'genocide' willen zeggen. Honderd jaar van mislukte gevetode resoluties die een staakt-het-vuren eisen.

Dit alles maakt het moeilijk om een toespraak te houden die gevuld is met hoop. Wat ik wel kan opbrengen, wat ik dieper voel dan ooit, is vastberadenheid. Toewijding. Toewijding aan de bewegingen die deze bijeenkomst vertegenwoordigt. Bewegingen voor echte gelijkheid en rechtvaardigheid - sociale, raciale, gender, economische en ecologische rechtvaardigheid. Bewegingen die in elk land bestaan. Bewegingen die met enorme snelheid zijn gegroeid tijdens de verschrikkelijke afgelopen maanden. Ze zijn niet alleen gegroeid qua omvang, met hun marsen en blokkades, maar ook qua diepgang in hun analyses. Gegroeid in hun bereidheid om verbanden te leggen tussen bewegingen en kwesties, en in hun bereidheid om onderliggende systemen te benoemen.

Als deze maanden ons iets hebben geleerd, dan is het dat deze bewegingen het enige zijn wat we hebben. Zowel in jullie land als in het mijne is er geen moreel leiderschap behalve het leiderschap dat opstaat vanuit de basis. Het enige wat we hebben is elkaar.

We moeten hier bij stilstaan, want het maakt deel uit van de verschrikking en duizeling van ons historisch moment. De vernietigingscampagne van Israël in Gaza is niet de eerste genocide in de moderne geschiedenis. Het is niet de eerste keer dat openlijk fascistische krachten een gewelddadige, supremacistische ideologie hebben versmolten met een schijnbaar grenzeloze inzet voor de uitroeiing van een volk dat zij als een demografische bedreiging beschouwen.

Wat uniek is -ten minste sinds het tijdperk van het open kolonialisme en zijn genociden- is de eenheid die dit bloedbad heeft geïnspireerd onder politieke elites in het wereldwijde Noorden, en tot op zekere hoogte daarbuiten. Toen het fascisme in de jaren 1930 opkwam in Europa, had het machtige aanhangers in onze politieke klassen, maar ook machtige tegenstanders.

Dat is vandaag veel minder het geval. Doorheen wat doorgaat voor een politiek spectrum, van rabiaat extreemrechts tot melig centrumlinks, hebben we gezien hoe machtige actoren onenigheden tussen partijen opzijzetten om samen te komen in actieve steun voor deze misdaden tegen de menselijkheid. In plaats van onze politieke klasse te verdelen, heeft deze herneming van het fascisme haar juist verenigd: Donald Trump is het eens met Joe Biden; Rishi Sunak met Keir Starmer; Emanuel Macron met Marine Le Pen; Justin Trudeau met Giorgia Meloni; en Viktor Orbán met Narendra Modi.

En dus moeten we ons afvragen: waar zijn ze het precies allemaal over eens? Waar verenigen zij zich achter? Wat verdedigen ze allemaal als ze spreken over Israëls ‘recht om zichzelf te verdedigen’? 

Ik ben bang dat het te simpel is om te zeggen dat ze verenigd zijn ter verdediging van één enkele staat. Dat is natuurlijk zo, maar ze zijn ook verenigd ter verdediging van een gedeeld geloofssysteem. Te midden van de realiteit van de mondiale economische apartheid en de steeds snellere klimaatafbraak zijn ze verenigd in een gedeelde supremacistische visie op veiligheid en zekerheid voor de enkelen. Deze visie is de keerzijde van hun standvastige weigering om op enigerlei wijze de onderliggende oorzaken van deze crisissen aan te pakken: kapitalisme, grenzeloze groei, kolonialisme, militarisme, witte suprematie, patriarchie.

Zoals Sherene Seikaly het stelt: we bevinden ons in “een tijdperk van catastrofe” en “Palestina is een  paradigma”. 

En Israël is een soort van pionier. Sinds het elk voorwendsel van een vredesproces heeft opgegeven, streeft Israël al tientallen jaren zijn eigen veiligheid en landhonger na via een uitgebreid systeem van hoogtechnologische hekken, muren en zijn zogenaamde Iron Dome-raketschild. De architecten ervan zijn trots op hun vermogen om raketten te onderscheppen en alle bedreigingen af te weren. Dat systeem van high-tech surveillance en afscherming is een materiële realiteit voor een bepaalde geografische plaats – het is een manier van leven voor Israëli’s en betekende al lang vóór 7 oktober een langzame dood voor de Palestijnen. 

Maar daarbovenop is de Iron Dome, of de ijzeren koepel, ook een model – een supergeconcentreerde en claustrofobische versie van precies hetzelfde veiligheidsmodel dat alle regeringen van het Mondiale Noorden onderschrijven, precies dezelfde regeringen die zich achter de genocidecampagne van Israël hebben geschaard. Het is een model waarin de grenzen van rijke staten – rijk geworden door hun eigen koloniale genociden – worden beschermd door hun eigen versies van de Iron Dome.  

Want in feite is de Iron Dome mondiaal. Hij strekt zich uit langs onze eigen versterkte grenzen met hun dodelijke hekken en muren en detentiecentra, en reikt naar buiten, in een transnationale goelag van offshore detentiekampen voor migranten en door ziektes geteisterde asielboten en boeien waarop zagen zijn gemonteerd in de rivier Rio Grande en kustwachten die toekijken hoe schepen vol vluchtelingen vergaan in de Middellandse Zee.

En de Iron Dome reikt ook tot binnen onze onmogelijk ongelijke en onbetaalbare landen en steden. Met de uitdijende politiebudgetten die gemilitariseerde troepen inzetten om parken te ontdoen van kampementen van mensen zonder onderdak en om blokkades de kop in te drukken van Inheemse gemeenschappen die zich verzetten tegen fossiele brandstof-projecten die zonder toestemming zijn opgedrongen. 

En diezelfde strijdkrachten staan klaar om de volgende golf van raciale rechtvaardigheidsopstanden neer te slaan, waarvan ze weten dat ze onvermijdelijk zijn. Deze 'Global Iron Dome' omvat ook de bewakingsnetwerken die klokkenluiders opsporen en journalisten bestrijden die de waarheid durven te vertellen over onze oorlogen en spionagepraktijken, waarvan Julian Assange slechts het meest prominente symbool is.

Net als in het geval van Israël, gaat deze Global Iron Dome over een geloof in het voorrecht van staten om menselijke eisen voor basisrechten en voor basisbehoeften te beantwoorden met bruut staatsgeweld. Het betreft een streven om mensen die buiten de zwaar bewaakte en geracialiseerde cirkels van bescherming vallen, te laten verdwijnen – door ze op te sluiten, door ze verder weg te duwen, door ze te laten verdrinken. En het gaat ook over het opeisen van het voorrecht om verzet van de onderdrukten met dodelijk geweld tegemoet te treden.

De Iron Dome van Israël is extreem omdat zijn etno-nationalisme en supremacistische ideologie zo expliciet zijn. Toch moeten we er ons van bewust zijn dat Israël zichzelf gemodelleerd heeft naar de racistische koloniale wetten, de logica en de praktijken ontleend aan vroegere tijdperken van kolonialisme, die ontwikkeld werden in en door onze eigen naties. En het is duidelijk dat Israël op zichzelf een model is: van bij het begin werd de Iron Dome gebouwd voor de export.

Het is belangrijk om dit te begrijpen, want op 7 oktober stortten dat model en die koepel voor de ogen van de wereld in. De aanval van Hamas -wreed en afschuwelijk- verbrijzelde de hele illusie van veiligheid en zekerheid die dit model belichaamt. En dat beangstigde niet alleen de Israëli's en niet alleen Netanyahu's regering - het deed ook onze eigen regeringen daveren op hun grondvesten.

Want als Israëls zwaarbewapende muren en hekken en drones en koepel het niet konden houden, wat zegt dat over de illusies van veiligheid en controle van onze eigen landen? Het riep de vraag op: Als Israëls Iron Dome kon falen, hoe zit het dan met alle andere Iron Domes? Zullen zij ook falen in het licht van de massale verplaatsing van mensen aangewakkerd door eindeloze oorlogen, de criminele klimaatbrandstichting en het wreed economisch beleid van verarming?

Ik geloof dat deze angst de reden is waarom onze regeringen zich op zo'n ongekende manier hebben verenigd om hun centrale geloofssysteem te laten gelden, nl dat macht het recht zal maken. Dat wie het meest geavanceerde wapentuig en de hoogste muren heeft, erin zal slagen de miljarden mensen die ontheemd en wanhopig zijn, in bedwang te houden en te beheersen. 

Dit geloofssysteem, meer dan wat dan ook, helpt te verklaren waarom de regeringen van de rijke wereld zich met zo'n onwankelbaar enthousiasme hebben aangesloten bij Israëls wraakwoede en waarom zo velen na maanden van deze slachtpartij weigeren om zelfs maar op te roepen tot het absolute minimum: een permanent staakt-het-vuren.

Ze begrijpen dat de eindeloze campagne van Israël ook een vorm van massacommunicatie is. Dat het een boodschap is. En de boodschap wordt niet alleen uitgedragen door de Israëlische regering, maar door elke regering die deze aanval heeft goedgekeurd - met woorden, en met stemmen en veto's in de Verenigde Naties, met fotomomenten, met wapens, met geld en met binnenlandse aanvallen op de Palestijnse solidariteit. De boodschap die wordt uitgezonden is eenvoudig: dat de vergulde bubbels van relatieve veiligheid en luxe die verspreid zijn over onze wrede, verdeelde en snel opwarmende wereld koste wat het kost beschermd zullen worden. Tot en inclusief met genocidaal geweld.

In de vele geplunderde delen van onze planeet heeft men deze obscene boodschap duidelijk begrepen. Gustavo Petro, de moedige president van Colombia, ontcijferde de betekenis ervan onmiddellijk. In oktober, slechts een paar dagen na Israëls aanval, verklaarde hij: “De barbaarsheid van consumptie gebaseerd op de dood van anderen, leidt ons naar een ongekende opkomst van fascisme, en dus naar de dood van democratie en vrijheid”.

In de aanval van Israël tegen Gaza, en de steun daarvoor van de regeringen in het Noorden en van rechtse krachten in het Zuiden, zag hij ook een voorproefje van een gedeelde toekomst. Hij schreef: "Wat we in Palestina zien, zal op wereldvlak ook het lijden van alle volkeren in het Zuiden zijn [terwijl] het Westen zijn buitensporige consumptie en zijn levensstandaard op basis van de vernietiging van de atmosfeer en het klimaat, verdedigt... wetende dat dit de exodus van het Zuiden naar het Noorden zal veroorzaken".

Dit systeem, zo herinnert Petro ons eraan, "is bereid om met de dood te reageren" om "de consumptiebubbel van de rijken op deze planeet te beschermen, niet om de mensheid te redden, waarvan de meerderheid wegwerpbaar is, zoals de kinderen van Gaza".

Het is de moeite om Petro’s volledige statement te lezen, die volgens mij historisch is, maar ik zal naar het einde springen: “We belanden in de barbarij als we de macht niet veranderen. Het leven van de mensheid, en vooral van de mensen in het zuiden, hangt af van de manier waarop de mensheid de weg kiest om de klimaatcrisis te overwinnen.... Gaza is slechts het eerste experiment om ons allemaal als wegwerpartikelen te beschouwen”.

Wat valt er nog meer te zeggen? Misschien alleen dit: we worden hier vandaag ontvangen door War on Want. En de ‘oorlog tegen gebrek’ is de enige oorlog die het waard is om te voeren, en we moeten hem voeren. Ofwel transformeren we deze doodsmachine via een rechtvaardige en billijke herverdeling van de rijkdom binnen de limieten van de aarde - wat velen op de bijeenkomst van vandaag een ‘Global Green New Deal' hebben genoemd - ofwel worden we allemaal overspoeld door deze nachtmerrie.

Het enige wat we hebben is elkaar. Het enige wat we hebben zijn onze bewegingen en de kracht die we samen opbouwen. Alles wat we hebben is onze solidariteit. Onze vastberadenheid. Onze veerkracht. En onze gedeelde morele toewijding aan de kostbaarheid van het leven. Daarmee kunnen we een wereld zonder ijzeren koepels opbouwen. Daarmee zullen we onze hoop verdienen.