"Als je gelooft dat er te veel mensen worden gedood, moet je misschien minder wapens leveren om te voorkomen dat zoveel mensen worden gedood”, zei Josep Borrell gisteren. De opmerking van de Hoge Vertegenwoordiger van de EU voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid was gericht aan president Joe Biden, die volgens anonieme bronnen steeds meer gefrustreerd raakt over de houding van de Israëlische premier Netanyahu en de acties van Israël in Gaza, zo luidt het in de VS-pers.
Tijdens een persconferentie op 9 februari noemde Biden de acties in Gaza inderdaad “over the top”, al specificeerde hij initieel niet of hij het over Israël of Hamas had (achteraf bleek dat hij wel degelijk Israël bedoelde). “Er zijn heel wat onschuldige mensen aan het verhongeren, heel wat onschuldige mensen die in moeilijkheden verkeren en aan het sterven zijn. En het moet stoppen”. Een absoluut noodzakelijke oproep voor een onmiddellijk staakt-het-vuren kreeg Biden -met de tol in Gaza toen al op bijna 28.000 doden- echter niet over zijn lippen.
De zogenaamde frustratie die de president achter gesloten deuren uit en de bezorgdheden die hij vorige week vrijdag uitdrukte, weerspiegelen zich momenteel alleszins niet in enige beleidsacties die Israël ook maar een strobreed in de weg leggen, integendeel. De morele, militaire en diplomatieke (binnen de VN) steun van de VS voor “het recht van Israël om zich te verdedigen tegen Hamas”, blijft onvoorwaardelijk.
Israël staat ondertussen op het punt om een grootschalig grondoffensief te lanceren in Rafah, de stad in het zuiden van de Gazastrook waar momenteel zeker 1,4 miljoen ontheemde Palestijnen hun toevlucht hebben gezocht in een poging om aan de voortdurende Israëlische bombardementen te ontsnappen. Velen van hen leven in tenten en zelfgemaakte schuilplaatsen. Ze worden geconfronteerd met mensonterende en onhygiënische omstandigheden. Er is een acuut gebrek aan basismiddelen, zoals voedsel en proper water, en besmettelijke ziekten verspreiden zich als een lopend vuurtje.
Het was het Israëlisch leger zelf dat de Palestijnen in Gaza weken geleden met evacuatiebevelen verplichtte om naar het zuiden van de belegerde landstrook te trekken. Daar, op elkaar gepakt aan de grens met Egypte, zouden ze zogezegd veilig zijn - een valse belofte. Gisterenochtend kwamen nog meer dan 100 mensen om bij Israëlische bombardementen op Rafah.
Biden verklaarde in de nasleep van deze bombardementen dat hij alles in het werk aan het stellen is om een pauze van zes weken in de gevechten tussen Israël en Hamas te realiseren. Concrete drukkingsmiddelen worden daarbij echter niet ingezet. Terwijl de wereld zich opmaakt voor een ware slachtpartij in Rafah, wordt Israël alleen vriendelijk gevraagd naar een plan om burgerslachtoffers te vermijden en houdt de politieke steun van de VS-regering voor Israël onverminderd aan, ondanks de stijgende binnenlandse druk om die in te trekken.
Zuid-Afrika
Ook het VS-Congres blijft over de partijgrenzen heen overweldigend en onvoorwaardelijk pro-Israël. Vorige week nog introduceerde het Republikeins Congreslid John James, met de steun van zijn Democratische collega Jared Moskowitz, een wetsvoorstel dat de bilaterale relaties tussen de Verenigde Staten en Zuid-Afrika volledig wil herzien. De reden hiervoor is de rechtszaak die Zuid-Afrika bij het Internationaal Gerechtshof heeft aangespannen tegen Israël wegens schendingen van zijn verplichtingen onder het Genocideverdrag.
Volgens de twee congresleden is deze herziening nodig vanwege “de recente positionering en coördinatie van Zuid-Afrika met Amerika’s tegenstanders”. James verklaarde: “Zuid-Afrika heeft banden opgebouwd met landen en actoren die de nationale veiligheid van Amerika ondermijnen en onze manier van leven bedreigen door zijn militaire en politieke samenwerking met China en Rusland, en zijn steun aan de door de VS als terroristische organisatie aangeduide Hamas”. Het wetsvoorstel verwijt Zuid-Afrika ook dat het Israël “consequent beschuldigt van het uitoefenen van apartheid". Als er één land ter wereld is dat weet waarover het spreekt als het gaat over apartheid, zal het wel Zuid-Afrika zijn, maar de indieners van dit wetsvoorstel zien het duidelijk anders.
Geen echte druk
De VS beschikt over heel wat drukkingsmiddelen om de genocidale oorlog in Gaza af te remmen en een halt toe te roepen. Zo drijven de campagnes van het Israëlisch leger op de militaire steun van Washington - eerst en vooral een vaste 3,8 miljard dollar per jaar, met de afgelopen maanden ook extra veiligheids- en bewapeningspakketten. Afgelopen weekend nam de Senaat nog een wetsvoorstel aan dat Israël meer dan 10 miljard dollar aan militaire assistentie zou geven bovenop de structurele steun en de extra wapenleveringen die de regering Biden al verstrekt heeft sinds de Hamas-aanval in Israël op 7 oktober 2023. Deze ochtend werd het wetsvoorstel finaal goedgekeurd. Bernie Sanders was één van slechts drie Democratische senatoren die tegen stemden. "Dit wetsvoorstel geeft Netanyahu 10 miljard dollar meer aan onbeperkte militaire hulp voor zijn afschuwelijke oorlog tegen het Palestijnse volk. Dat is gewetenloos", stelde Sanders voor de stemming.
Op de vraag of Biden ooit had gedreigd om de militaire hulp in te trekken in de aanloop naar het verwachte Rafah-offensief, antwoordde woordvoerder van het Witte Huis, John Kirby, gisteren met een algemene verklaring van steun voor Israël. "We zullen Israël blijven steunen," zei Kirby. "Ze hebben het recht om zichzelf te verdedigen tegen Hamas en we blijven ervoor zorgen dat ze de middelen en de mogelijkheden hebben om dat te doen."
Een andere manier waarop het VS-beleid de genocidale oorlog van Israël blijft steunen, is de intrekking van de financiële bijdrage aan de UNRWA. Nochtans klopte Biden zich op zijn persconferentie van 9 februari op de borst als de man die er “écht hard op heeft aangedrongen om humanitaire hulp Gaza binnen te krijgen”.
Het intrekken van het VS-budget voor de belangrijkste hulporganisatie voor Palestijnse vluchtelingen zal er echter alleen maar toe bijdragen dat “onschuldige mensen verhongeren” en “heel wat onschuldige mensen sterven”. Niet alleen is de UNRWA momenteel cruciaal in Gaza, ze verstrekt hulp aan 5,9 miljoen Palestijnse vluchtelingen in heel het Midden-Oosten.
In Gaza verloren inmiddels al meer dan 150 UNRWA-medewerkers het leven. Terwijl een niet-bevestigde beschuldiging van betrokkenheid bij de Hamas-aanval tegen 12 UNRWA-medewerkers genoeg is om deze belangrijke hulporganisatie op droog zaad te zetten, zijn 28.000 vermoorde Palestijnen (waarvan de helft kinderen), niet genoeg om Israël wapens te ontzeggen.
Pot en ketel
Hoewel de irritatie over het VS-beleid ten aanzien van Israël van de Hoge vertegenwoordiger van de Unie terecht is, zou hij de hand toch ook in eigen boezem moeten steken. De Europese Unie is er tot nog toe evenmin in geslaagd om een gezamenlijk standpunt te produceren waarin de Israëlische militaire campagne in Gaza expliciet wordt veroordeeld en een onmiddellijk staakt-het-vuren wordt geëist.
Van een Europees militair embargo tegen Israël is al evenmin sprake. Duitsland heeft zijn leveringen van militair materiaal aan Israël sinds 7 oktober vorig jaar zelfs opgedreven. In Nederland moest de levering van F-35-onderdelen aan Israël onlangs tegengehouden worden door een rechtbank. Na een klacht van de NGO’s ‘Oxfam Novib’, ‘PAX’ en ‘The Rights Forum’ oordeelde het hof in Den Haag dat er “een duidelijk risico bestaat dat met de F-35-gevechtsvliegtuigen van Israël ernstige schendingen van het humanitair oorlogsrecht worden gepleegd in de Gazastrook".
Een ander instrument dat Europa zou kunnen inzetten om de oorlog in Gaza te helpen beëindigen, is het opschorten van de huidige innige economische samenwerking. Als blok is de EU de belangrijkste handelspartner van Israël – 31,9 procent van de Israëlische invoer kwam in 2022 uit de EU en 25,6 procent van de Israëlische uitvoer ging naar de EU.
De onderlinge handelsrelaties worden sinds 2000 geregeld door een Associatieverdrag dat Israël een geprivilegieerde positie geeft op de EU-markt. Het respect voor de mensenrechten staat expliciet in het handelsakkoord als een essentiële voorwaarde. De geprivilegieerde positie van Israël intrekken door de mensenrechtenclausule van het Associatieverdrag in te roepen, zou druk kunnen uitoefenen op het land. Maar zelfs dat is voor de meeste lidstaten al een brug te ver, laat staan dat er sancties op tafel liggen (zoals in het geval van de Russische invasie in Oekraïne in een mum van tijd het geval was).
De ministers van Buitenlandse Zaken van 16 EU-landen ontvingen gisteren een brief van mensenrechtengroeperingen in Europa, waarin ze worden aangespoord om alles te doen wat in hun macht ligt om ervoor te zorgen dat Israël zich houdt aan het voorlopig bevel van het Internationaal Gerechtshof (ICJ), dat van Israël eist dat het genocide in Gaza voorkomt.
Op maandag 19 februari om 17 uur voeren we alvast actie voor de Europese Raad in Brussel, om te eisen van de EU-leiders dat ze hun tandeloze houding laten varen. We vragen een einde aan de Europese medeplichtigheid bij het schenden van de basisrechten van de Palestijnen. We willen dat de EU een staakt-het-vuren eist, een militair embargo invoert en alle mogelijke steun en medewerking verleent bij de lopende onderzoeken van het Internationaal Gerechtshof en het Internationaal Strafhof.
