Vergeten is de onrust van afgelopen zomer. Destijds dreigde Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, met represailles tegen de Italianen als ze Giorgia Meloni aan de macht zouden brengen. Nu poseren de twee leiders, de ene rechts, de andere extreem-rechts, breed glimlachend voor de fotografen, wisselen ze vriendelijke beleefdheden uit op de sociale netwerken en gaan ze samen op reis naar Tunesië. In slechts een paar maanden tijd is de Italiaanse premier, die ooit werd beschreven als "populistisch", "onliberaal" en "post-fascistisch", een serieuze en redelijke partner geworden.
Mevrouw Meloni begreep al snel het recept om deze metamorfose te bewerkstelligen. Zodra ze geïnstalleerd was in het Palazzo Chigi (de zetel van de Italiaanse regering), stelde ze een bezuinigingsbegroting op, snoeide ze in de sociale uitgaven en zwakte ze haar kritiek op het door Brussel opgelegde keurslijf af - allemaal vereisten om het economisch relanceplan (191 miljard euro tussen nu en 2026) te kunnen verwezenlijken. Ze heeft haar gehechtheid aan de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) bevestigd, opgeroepen tot strengere sancties tegen Moskou en meer geavanceerde wapens voor Kiev. Kortom, ze heeft zich volledig genesteld in het dominante discours.
"Er is niemand militanter voor Europa en de euro dan Giorgia Meloni," looft de Franse essayist Alain Minc (FigaroVox, 8 juni 2023). "Tegenwoordig verdedigt ze Kiev hartstochtelijk in al haar toespraken. Je hoort haar geen kritiek meer uiten op de Europese Unie of de NAVO. In een paar maanden tijd heeft ze haar extremistische imago van zich afgeschud", looft de liberale politicoloog Dominique Reynié (Le Figaro, 11 juni 2023).
Dit is de manier waarop het Europese patent van respectabiliteit wordt verdiend. De kandidaat moet twee kardinale waarden respecteren: soberheid en Atlantisme. Eenmaal aan deze voorwaarden voldaan, kan mevrouw Meloni doorgaan met het maken van xenofobe opmerkingen, het stigmatiseren van lesbiennes, homo's, biseksuelen en transseksuelen (LGBT), het aanwakkeren van fantasieën over de ‘Grote Vervanging’, het beperken van de toegang tot abortus, het trachten om de grondwet in autoritaire richting te wijzigen, het in het gareel brengen van de media en het opdoeken van culturele instellingen. En de deuren blijven wagenwijd voor haar openstaan. In Parijs, waar ze op 20 juni hartelijk werd ontvangen door de Franse president, heeft de ontmoeting -zo verzekert het Élysée- "geholpen om convergenties te creëren".
Het Meloni-model, dat nationalistisch maar ook pro-Europees en pro-Atlantisch is, heeft zich sinds de Russische agressie tegen Oekraïne over het hele continent verspreid.
Gesterkt door het electorale succes, bestuurt extreemrechts al verschillende landen in coalities met de conservatieven - Italië, Zweden, Finland en misschien binnenkort Spanje. Deze allianties veroorzaken geen uitzonderlijke opschudding meer. In 2000, toen extreemrechtse ministers hun intrede deden in de Oostenrijkse regering, schortten de andere veertien EU-lidstaten alle officiële bilaterale contacten met Wenen op en beperkten ze de diplomatieke uitwisselingen tot technische zaken. De voorzitter van het parlement in Straatsburg, die is aangesloten bij de Europese Volkspartij (EVP), kondigde zelfs aan dat ze geen voet meer in Oostenrijk zou zetten zolang extreemrechts er aan de macht was. Sinds oktober 2022 heeft de huidige leider van de EVP, Manfred Weber, Rome al vijf keer bezocht om mevrouw Meloni, een belangrijke bondgenoot met het oog op de Europese verkiezingen van 2024, het hof te maken.
Radicalisering van rechts op het gebied van immigratie; het verrechtsen van extreemrechts op het gebied van economie en buitenlands beleid: dit is het gezicht van het nieuwe Europa...
Dit vertaalde artikel verscheen in het juli-nummer van 'Le Monde diplomatique'.
