Ongeveer twee jaar geleden lanceerde het Nucleair Forum in België een grootscheepse campagne voor de promotie van civiele nucleaire energie. Er verschenen grote advertenties in de kranten, op televisie en in het straatbeeld. 'U bent voor kernenergie, want u denkt aan de toekomst', 'U bent tegen kernenergie, want u denkt aan het verleden'. De huidige nucleaire ramp die zich ontwikkelt in Japan legt nog maar eens de gevaren bloot van kernenergie in het heden. Hier vindt u het opiniestuk waarmee de vredesbeweging argumenteerde dat kernenergie helemaal geen schone energie is en bovendien onlosmakelijk gelinkt is met kernwapens.
U bent voor kernenergie want u bent voor kernwapens!
Amper een week nadat NIRAS (Nationale Instelling voor Radioactief Afval en verrijkte Splijtstoffen) het zogenaamde maatschappelijk debat lanceerde over de opslag van kernafval in de Belgische bodem, startte het Nucleair Forum op 3 februari 2009 met haar campagne rond kernenergie. In het straatbeeld kan je grote affiches aantreffen die twee eenvoudige stellingen poneren zoals: ‘ik ben tegen kernenergie want daar komen problemen van’ of ‘ik ben voor kernenergie want daar komen oplossingen van’. In de kranten vind je gelijkaardige paginagrote reclames terug. Voor deze campagne heeft het Nucleair Forum duidelijk niet op een euro gekeken. Waarom deze campagne en waarom is een deel van de argumentatie manifest onwaar?
De campagne van het Nucleair Forum past in een wereldwijde heropleving van de kernenergiesector. Toch heeft de industrie duidelijk nood aan publieke steun. Die was volledig verdwenen na de Tsjernobyl ramp in 1986. Ban Ki-moon, de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, uitte recentelijk zijn bezorgdheid omtrent deze 'nucleaire renaissance'. Momenteel zijn er zo’n 439 kerncentrales in 30 landen. Het Internationaal Atoom Energie Agentschap (IAEA) stelt vast dat er 34 nieuwe kerncentrales in aanbouw zijn, het merendeel in Azië (India, China, Rusland, Zuid-Korea, Iran en Japan). Sommige landen zoals België lijken hun kerncentrales langer open te zullen houden dan wettelijk vastgelegd.
Het Nucleair Forum vertegenwoordigt dan ook in grote mate de commerciële belangen van deze sector. Het Nucleair Forum wil een zogenaamd objectief debat openen en profileert zich als neutraal, maar het vormt overduidelijk een lobbyinitiatief. Drie leden komen rechtstreeks uit de Franse energiegroep Suez: Electrabel, Tractebel en Synatom. Electrabel, dat zich tegenwoordig profileert als promotor van energiebesparen en groene energie, wil nu zo snel mogelijk het 'debat' openen en in haar voordeel beslissen. Verder is er ook Areva (een Frans bedrijf en zowat de grootste wereldspeler in de kernindustrie) en het Amerikaanse Westinghouse Electric Company, een producent van kerncentrales.
Er springen twee zaken uit de argumentatie van het Nucleair Forum, want ze zijn klinkklare onzin: ‘kernenergie maakt deel uit van de oplossing van verminderde uitstoot van broeikasgassen’ en ‘met civiele kernenergie kan men geen kernwapens maken’.
Wil kernenergie niet rommelen in de marge maar een significante impact hebben op de wereldwijde CO2-besparing dan moet die toch minstens een derde van de elektriciteitsproductie kunnen leveren (een tweevoud van haar huidige aandeel) en daarvoor zouden meer dan 2500 nieuwe kerncentrales nodig zijn tegen 2075. Zelfs al zou een ambitieus nucleair constructie-programma onmiddellijk van start gaan, dan nog zouden de reducties van broeikasgassen pas merkbaar zijn binnen 15 tot 30 jaar, terwijl de meeste wetenschappers stellen dat we nog slechts 4 tot 10 jaar hebben om de toename van broeikasgassen een halt toe te roepen. Kernenergie is ook allesbehalve CO2 neutraal, met de uitstoot via de ontginning en verrijking van uranium, de constructie van kerncentrales, en de bewaring van afval voor duizenden jaren. Wanneer de totale levenscyclus van kernenergie bekeken wordt, dan presteert die slechter dan de meeste vormen van hernieuwbare energie, zelfs de meer geavanceerde vormen van warmtekoppeling en elektriciteitsproductie uit gas kunnen de vergelijking met kernenergie doorstaan. Met andere woorden, qua CO2-besparing zou kernenergie “too little, too late” zijn.
Maar wat met de gevaren van kernenergie? Uranium is nodig als brandstof voor kerncentrales, maar er zijn momenteel onvoldoende reserves wereldwijd voor een langdurige en grootschalige uitbreiding. Om te voorkomen dat de sector tegen 2030 met uraniumtekorten te maken krijgt, kijkt de industrie naar de uitbreiding van uraniumontginning in meer en meer onstabiele landen, vooral in centraal Afrika. Dit is geen manier om de energiebevoorrading te garanderen. Een andere piste is de herverwerking van gebruikte kernbrandstof tot plutonium, dat bruikbaar zal zijn als brandstof voor de zogenaamde vierde generatie kernreactoren. Maar plutonium vormt nu net het basisingrediënt voor kernbommen. En daar is er, zelfs zonder de nieuwe generatie kernreactoren, reeds een verontrustend grote voorraad van opgebouwd: 250 ton militair plutonium en 215 ton plutonium als gevolg van het herverwerken van kernafval (La Hague en Sellafield) uit de civiele nucleaire sector. Ter vergelijking: de kernbom die Nagasaki verwoestte bevatte 6 kg plutonium.
De uitbreiding van de civiele nucleaire industrie ging in het verleden altijd hand in hand met de ontwikkeling van nucleaire wapens. Dat was het geval in de Verenigde Staten en Groot-Brittannië, en dat was ook het geval voor België waarbij uranium uit haar toenmalige kolonie Congo gebruikt werd om de eerste nucleaire wapens mee te produceren. Dat was het geval voor Pakistan en India (die hun nucleaire technologie van het Westen ontvingen langs legale en illegale weg) en dat is nu ook waar Iran van verdacht wordt door de internationale gemeenschap. Een wereldwijde expansie van nucleaire energie kan het gevaar dat verrijkt uranium of plutonium zijn weg zal vinden naar nucleaire wapens, alleen maar vergroten.
Kernenergie verder blijven omarmen lijkt ons daarom zinloos én gevaarlijk: het heeft geen betekenisvolle invloed op de bestrijding van de broeikasgassen en verhoogt bovendien het gevaar op proliferatie van kernwapens.
Vrede vzw, Friends of the Earth, Bond Beter Leefmilieu, Vredesactie, Links Ecologisch Forum
(verscheen op 6 maart 2009 in De Morgen)
meer lezen? zeer interessant rapport (2007) van Oxford Research Group. Too hot to handle. The future of civil nuclear power.
