De Arms Export Control Act (AECA) vereist dat het ministerie van Buitenlandse Zaken, het Congres vooraf op de hoogte stelt van de verkoop van militair materieel aan buitenlandse regeringen. Die kennisgeving is bedoeld om het Congres de kans te bieden vragen te stellen of bezwaren op te werpen voordat de verkoop is afgerond. 

De AECA bevat wel een vrijstelling van deze congressionele toezichtsplicht als de minister van Buitenlandse Zaken, in naam van de president, verkondigt dat er sprake is van een "noodsituatie". In de praktijk is dit echter zeer ongebruikelijk. Sinds de AECA in 1976 in werking trad, werd deze procedure om het Congres te omzeilen nog maar 18 keer toegepast.

In de context van de huidige genocidale oorlog in Gaza, gebeurde dit reeds twee maal. Een eerste keer op 9 december 2023, toen VS-minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken het Congres op de hoogte stelde van zijn noodbesluit om 13.000 rondes tankmunitie te leveren aan Israël. En een tweede keer op 29 december 2023, toen Blinken "de dringende defensieve behoeften van Israël", aanhaalde om de noodverkoop zonder toezicht van het Congres van 147,5 miljoen dollar aan militair materiaal te rechtvaardigen.

Waarom vindt de Biden-regering het nodig om het Congres te omzeilen? De grote meerderheid van de wetgevers is immers tegen een staakt-het-vuren en staat achter de militaire acties van Israël. Maar Biden en Blinken willen absoluut niet gehinderd worden door enige vertragingen of pertinente vragen. 

Een groep van 19 Democratische Congresleden eist nu uitleg over de twee niet-goedgekeurde wapentransfers naar Israël. Maandag richtten ze, op initiatief van senator Elizabeth Warren en vertegenwoordiger Jim McGovern, een brief aan Blinken waarin wordt gevraagd hoe het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft bepaald dat er sprake was van een noodsituatie, of het zich heeft gehouden aan zijn eigen beleid voor de overdracht van wapens en welke maatregelen er zijn genomen om de risico's voor burgers te beperken.

De verkoop van wapens aan Israël gaat alvast in tegen de AECA zelf. Die vereist namelijk dat internationale regeringen de VS-wapens die ze ontvangen, gebruiken voor legitieme zelfverdediging. Daarnaast moet o.a. ook worden afgewogen of een verkoop de uitbraak of escalatie van conflicten kan vergroten. De Leahy-wetten stellen dan weer duidelijk dat de VS geen hulp mag verlenen aan buitenlandse veiligheidstroepen als er geloofwaardige beschuldigingen zijn dat een eenheid een "grove schending van de mensenrechten" heeft begaan. In Gaza zijn ondertussen al vele tienduizenden burgers gedood en gewond geraakt door wapens afkomstig van de VS, en Israël wordt zelfs aangeklaagd bij het Internationaal Gerechtshof voor schendingen van zijn verplichtingen onder het Genocideverdrag.  

"Het Congres en het Amerikaanse publiek verdienen grondige antwoorden over hoe dit beleid werd toegepast voor deze twee noodtransfers", schrijven de wetgevers in hun brief aan Blinken. Het gebruik van een vrijstelling van Congressioneel toezicht, door een noodsituatie uit te roepen, “ontslaat de regering niet van de plicht om te beoordelen of wapenverkopen in overeenstemming zijn met de eigen wetgeving”.

Tijdens een persconferentie reageerde de woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken door te stellen dat Blinken de procedure gevolgd heeft die de wet voorschrijft. Zijn handen, net als die van al zijn collega's in de Biden-regering, zijn ondertussen gedrenkt in Palestijns bloed.