Dinsdagochtend 25 juli publiceerden drie Israëlische dagbladen een totaal zwarte voorpagina, met de titel “een zwarte dag voor de Israëlische democratie”. Het maandenlange hevige protest in de straten -dat al even hevig onderdrukt werd- heeft niet kunnen voorkomen dat de Knesset (het Israëlisch parlement) op maandagnamiddag een eerste belangrijke schijf in het pakket van juridisch-politieke hervormingen van de ultra-nationalistische en extreemrechtse regering Netanyahu goedkeurde.

De grootste maatschappelijke protestbeweging in de geschiedenis van Israël was er in maart in geslaagd de regering te dwingen om een eerste stemming over de invoering van haar voorstellen uit te stellen en een dialoog aan te gaan met de oppositie. Maar nadat deze gesprekken vorige maand afsprongen, besloot de regering om toch tot een eerste parlementaire stemming over te gaan. 

De minister van Nationale Veiligheid, Itamar Ben-Gvir, de racistische leider van de extreemrechtse partij Joodse Macht, noemde de overwinning van de regering in de Knesset “goed nieuws [...] maar het is nog maar het begin”. In een televisietoespraak op maandagavond beschreef de van een recente hartoperatie recupererende premier Benjamin Netanyahu het wetsvoorstel als "een noodzakelijke democratische daad" die "een zekere mate van evenwicht zou herstellen tussen de takken van de regering". Hij riep ook op tot een nieuwe dialoog met de oppositie en tot ‘nationale eenheid’. In werkelijkheid hoopt Netanyahu dankzij de ingrepen in het gerechtelijk systeem te ontsnappen aan vervolging voor corruptie.  

De goedgekeurde hervormingen perken de macht van het Israëlisch Hooggerechtshof in.

De goedgekeurde hervormingen perken de macht van het Israëlisch Hooggerechtshof aanzienlijk in. Zo werd bijvoorbeeld de bevoegdheid van het Hof ingetrokken om regeringsbesluiten te herroepen op basis van ‘de redelijkheid’. Omgekeerd zou een gewone meerderheid in de Knesset kunnen volstaan om beslissingen van het Hooggerechtshof te schrappen. Politici krijgen ook meer controle over de benoemingen van de rechters. 

De totale annexatie van de bezette Westelijke Jordaanoever, de versterking van de religieuze wetgeving, de inperking van de vrijheid van meningsuiting en de terugdringing van de rechten van vrouwen en die van LGBTQ- en Arabische gemeenschappen staan allemaal op de agenda van de regerende coalitie. Het verzwakken van het Hooggerechtshof, dat een sleutelrol speelt in een land zonder Grondwet als het gaat om rechten, is essentieel om die doelen te bereiken. 

Na de recente stemming in de Knesset, die door alle leden van de oppositie werd geboycot, dreigt nu een ware crisis. Er zijn al verschillende petities ingediend bij het Hooggerechtshof met het verzoek om te wegen op de legitimiteit van de wetgeving die zijn eigen bevoegdheden inperkt. 

Het maatschappelijk protest is niet gaan liggen, integendeel. Toen het resultaat van de stemming ter ore kwam van de zeker 20.000 demonstranten die zich maandag verzameld hadden in de straten rond het parlementsgebouw in Jeruzalem (een deel van hen na een dagenlange protestmars), weerklonk er gejammer en geschreeuw, maar werd ook onmiddellijk “Wij zullen niet opgeven!” geroepen.

Op maandagnacht waren er verschillende confrontaties tussen demonstranten en de politie die waterkanonnen en stinkdiergas inzette. De Israëlische Medische Vereniging kondigde een 24-urenstaking aan en er worden meer stakingen en wijdverspreide protesten verwacht. Het hoofd van de grootste vakbond van Israël zei dat hij andere vakbondsfunctionarissen zou ontmoeten om de mogelijkheid van een algemene staking te bespreken – vergelijkbaar met de staking in maart die het land tot stilstand bracht en de premier dwong om de invoering van zijn hervormingspakket tijdelijk te bevriezen. 

In aanloop naar de stemming van maandag hadden meer dan 10.000 militaire reservisten gezworen zich niet meer aan te melden voor dienst als het wetsvoorstel werd aangenomen. Indien zij dit effectief doen, kan dit een grote impact hebben op de operationele capaciteiten van het Israëlisch leger (wat op zich misschien niet slecht is voor de Palestijnen). 

Israëls eeuwige bondgenoot, de VS, omschreef de ontwikkelingen in de Knesset als "ongelukkig" en dringt er bij de Israëlische regering op aan "om via politieke dialoog naar consensus te streven". Sommige commentatoren geloven echter dat Israël zich zelfs aan de rand van een burgeroorlog bevindt. 

Het maatschappelijk conflict speelt zich voornamelijk af tussen twee soorten zionisme, het zionisme van voor en het zionisme van na 1967.

Het maatschappelijk conflict speelt zich voornamelijk af tussen twee soorten zionisme, het zionisme van voor en het zionisme van na 1967 (bezetting van de Palestijnse gebieden), of tussen het meer liberale en seculiere zionisme en het meer fanatieke en fascistische zionisme. Het steeds verder doorgedreven bezettings- en apartheidsregime gebaseerd op joodse suprematie heeft echter een enorme impuls gegeven aan de extreme elementen binnen de Israëlische samenleving, wat ook geleid heeft tot de huidige meest extreemrechtse, orthodoxe en ultrazionistische regering in de geschiedenis van het land, die vastbesloten is om de rechterlijke macht te onderwerpen aan haar parlementaire meerderheid. 

De meer seculiere en minder fanatieke Israëli's die de straten momenteel vullen zijn echter niet bereid of niet in staat om het verband te zien tussen de zich verdiepende apartheid en het steeds verder uitbreidende ultrafanatisme. Ze insisteren dat Israël seculier, liberaal en democratisch kan en moet zijn, terwijl het joods karakter van de staat en de onderdrukkende bezetting van Palestina gehandhaafd wordt. 

Sinds de invoering van de Joodse Natiestaatwet in 2018, wordt het nationale zelfbeschikkingsrecht enkel (“uniek”) toegekend aan het joodse volk. De Palestijnen en druzen, die een vijfde van de bevolking uitmaken en over een Israëlisch paspoort beschikken, zijn sindsdien wettelijk tweederangsburgers. Zij stonden in 2018 alleen in hun protest tegen deze hervorming, want de joodse middenklasse die nu op straat komt in naam van de democratie stuurde toen haar kat.

Terwijl alle ogen van de media sinds het aantreden van de nieuwe regering Netanyahu gericht zijn op de ontwikkelingen binnen Israël, worden de Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever onderworpen aan een verdere opdrijving van het aantal dodelijke raids in steden en dorpen, de uitbreiding van nieuwe illegale nederzettingen, dagelijks kolonistengeweld, enzovoort.   

Een van de gevolgen hiervan is de uitbreiding van de gewapende Palestijnse opstand. Het fenomeen van gewapende strijd is nu al een paar jaren aan het groeien over heel de bezette Westelijke Jordaanoever, waar een jonge nieuwe generatie de inertie van de klassieke Palestijnse vertegenwoordiging grondig beu is. De pogingen van Israël om dit verzet met streng militair geweld te onderdrukken hebben alleen een averechts effect en veroorzaken een vicieuze cirkel van geweld en tegengeweld. Sinds het begin van dit jaar werden op de Westelijke Jordaanoever al zeker 133 Palestijnen gedood door Israëli’s.