Het leek wel een idylle tussen twee broederzielen, de Indiase premier Narendra Modi en VS-president Donald Trump. Tot Trump in mei pochte dat hij tussen de vijanden India en Pakistan een bestand had bedongen.
Modi ontkende prompt dat Trump een rol had gespeeld, terwijl Pakistan de VS-president even prompt voordroeg voor de Nobelprijs voor de Vrede. Het gevlei loonde, de Pakistaanse legerchef Asim Munir was in juni te gast op het Witte Huis.
Straffen
Daar bleef het niet bij. Trump maande vriend Modi aan te stoppen met zijn massale aankopen van Russische olie. Niet alleen om Moskou daarmee onder druk te zetten als ‘straf’ voor de oorlog in Oekraïne, maar ook om een concurrent op de Indiase markt uit te schakelen.
Modi boog niet, India heeft die goedkope olie nodig. Daarop verhoogde Trump de algemene invoertarieven voor Indiase producten van 25% naar 50% - hetzelfde percentage als voor Brazilië dat door de VS gestraft wordt voor het proces tegen ex-president en Trump-supporter Jair Bolsonaro.
Die 50% heeft niet uitsluitend met Russische olie te maken. De handelsgesprekken tussen de VS en India verliepen ook al zo moeilijk vanwege de Indiase 'heilige koe': de zuivelindustrie. Modi houdt het been stijf tegenover de VS-zuivelgiganten die op de Indiase markt azen. “We zullen nooit compromissen sluiten op de rug van onze boeren, veehouders en vissers”, zei een krijgshaftige Modi op 7 augustus, de dag nadat Tump zijn straftarief invoerde.
India is al tientallen jaren een zuivel-grootmacht. Een land met 200 miljoen koeien, waarvan 30% melkkoeien die gemolken worden door vele miljoenen uitbaters. Zwaar gesubsidieerd en beschermd door allerlei maatregelen tegen invoer, klagen zowel de VS als de EU. Modi wil al deze zuivelboeren tevreden houden.
De C van China
Het is Trump uiteraard ook niet alleen om olie, melk en boter te doen. Hij rolde wel de rode loper uit voor vriend Modi, die zes maanden geleden (februari) alweer met grote eer op het Witte Huis werd ontvangen. Show, zegden Indiase diplomaten, want achter de schermen was Trump nogal lomp tegenover zijn gast. Trump vindt het immers toch maar niets dat India deel uitmaakt van die gehate BRICS, die de suprematie van de VS-dollar en dus van de VS, bestrijdt. (De BRICS is een internationaal samenwerkingsverband tussen Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika -vandaar het acroniem- en inmiddels ook vijf andere lidstaten uit het Mondiale Zuiden, nvdr.)
De C in BRICS staat dus voor China, waartegen India een VS-bondgenoot moest zijn. De voorbije 30 jaar hebben de VS grote inspanningen gedaan om de best mogelijke relaties met New Delhi aan te knopen, in de eerste plaats om China’s invloed in Azië tegen te gaan. Het was ook met laatstgenoemde doel voor ogen dat er onder VS-president Barack Obama onderhandeld werd over het Trans-Pacifisch Partnerschap, een voorgesteld vrijhandelsverdrag tussen verschillende landen in de Aziatisch-Pacifische regio (India was hier niet bij betrokken), dat Trump na zijn eerste verkiezing opblies.
India is wel een van de vier landen die deel uitmaakt van Quad, een “strategisch partnerschap” met de VS, Japan en Australië. Trump bracht het in 2017 na een mislukte start weer tot leven om China in de regio in te dijken. “Een Aziatische Navo”, noemt Peking het, al stelt het in de praktijk niet veel voor. Zo belette het India niet om S400 raketten bij Rusland te bestellen. De Russen blijven veruit India’s grootste wapenleverancier.
India zit niet alleen met China en Rusland in BRICS, Modi reist eerstdaags ook naar China voor de top van de Shanghai Samenwerkingsorganisatie (SSO), waar Rusland eveneens deel van uitmaakt. Modi’s veiligheidsadviseur, Ajit Doval, is net terug van een bezoek aan de Russische president Poetin, terwijl New Delhi binnenkort bezoek krijgt van de Chinese minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi. Een diplomatieke drukte waarmee Modi zijn ‘vriend’ Trump een neus zet. Modi slaagde er tot nog toe in van alle ruiven te eten, maar dat vindt Trump nu even te gulzig.
Pakistan
De lunch van juni op het Witte Huis met de Pakistaanse legerchef Asim Munir, maakte Modi duidelijk dat Trump makkelijk van disgenoot kan wisselen. Het was een schok voor New Delhi, maar ook voor de Pakistaanse regering die het toch maar raar vindt dat niet premier, Shehbaz Sharif, was uitgenodigd, maar wel havik Munir. Trump geeft nu eenmaal de voorkeur aan autoritaire chefs, vermoeden ze in Islamabad.
De VS-president is sindsdien hoe dan ook vol lof over Pakistan, dat hij tijdens zijn eerste ambtstermijn vermaledijdde als "een nest van leugenaars". Trump heeft commerciële en materiële belangen op het oog in het land, crypto en mijnbouw, en daarnaast is er de samenwerking in de strijd tegen terrorisme. Islamitische Staat (IS) is erg actief in de regio en vorige week plaatste Washington het separatistische Beloetsjistan Bevrijdingsleger (BLA) nog op de VS-lijst van terroristische organisaties. Trump gaat er ook van uit dat de Pakistaanse militairen zeer goed op de hoogte zijn van wat er in hun buurland Iran gebeurt, evenals in Afghanistan, al is dat voor Washington een afgesloten hoofdstuk dat een zeer complexe samenwerking tussen Pakistaanse en VS-militairen vergde.
Maar grote liefde wordt het vanuit de VS niet. Pakistan werkt economisch en zeker militair zeer nauw samen met China. Op Pakistan hoeft Washington dus niet te rekenen voor zijn plannen om China’s invloed in te dijken.
Dit artikel verscheen eerder op Uitpers.