De opkomst van rechts-conservatieve christelijken in de VS-maatschappij is al tientallen jaren aan de gang, maar dankzij Donald Trump maken ze een grote opmars. 

Tijdens zijn vorige verkiezingscampagne maakte Trump met succes de evangelische christenen het hof, die in de VS sterk verbonden zijn met christelijk rechts en neoconservatisme. Hij bedankte hen voor hun electorale steun door tijdens zijn ambtstermijn een aantal conservatieve christenen aan te duiden als rechters in het federaal Hooggerechtshof, dat nu een conservatieve meerderheid telt van zes tegenover drie.

Voor de campagne van 2024 is Trump nu ook een openlijke alliantie aangegaan met de nog radicalere christelijke nationalisten, die zich specifiek focussen op het vergroten van de rol van religie in het politieke en sociale leven. Christelijke nationalisten geloven dat het land is gesticht als een christelijke natie en dat christelijke waarden prioriteit moeten krijgen binnen de overheid en in het openbaar leven.

Ze streven naar burgerlijke wetten en strafwetten die de stempel van hun fundamentalistisch christelijke visie stevig drukken op de samenleving, om deze ‘te redden’ van secularisme en diversiteit. De pluralistische democratie zien deze ultraconservatieve christenen immers als een grote bedreiging. Ze geloven in ‘natuurlijke rechten’, d.w.z. universele regels die afkomstig zijn van god in plaats van opgelegd door de overheid of rechters. Abortus, LGBTQ+-rechten en anticonceptie, maken uiteraard geen deel uit van die natuurlijke rechten.

Trump belooft de christelijke nationalisten en andere christelijke fundamentalisten alvast een ongekende macht, indien hij verkozen wordt. Dat verklaarde hij donderdag 22 februari voor de verzamelde conservatieve radiostations en mediakanalen op de conventie van de ‘National Religious Broadcasters’ (NRB) in Nashville. Hij herhaalde de boodschap vorige week zaterdag op de ‘Conservative Political Action Conference’ (CPAC), de jaarlijkse politieke conferentie van rechts-conservatieve activisten en functionarissen uit het hele land, waar hij een zeer geëerde gast was.

Op de NRB-conventie beweerde Trump -overigens zelf geen toonbeeld van christelijke moraal- dat religie "het grootste gemis" is in de Verenigde Staten en dat de christelijke omroepen worden "belegerd" door links en de "fascistische" regering van Biden. Dat christelijke waarden vandaag aangevallen zouden worden, is een typisch standpunt van christelijk rechts. Trump omarmt dit standpunt nu en belooft om een einde te maken aan de imaginaire vervolging van de rechtse christenen door een linkse overheid “geïnfiltreerd door marxisten, communisten en fascisten”.  

In een campagnetoespraak in Iowa verklaarde Trump: "Bij mijn aantreden zal ik een nieuwe federale taskforce oprichten om antichristelijke vooroordelen te bestrijden onder leiding van een volledig hervormd ministerie van Justitie dat eerlijk en rechtvaardig is", en dat "alle vormen van illegale discriminatie tegen christelijke Amerikanen zal onderzoeken". Hij liet ook een bizarre video los op de sociale media die suggereert dat zijn campagne eigenlijk een missie van god is. Verder beloofde Trump dat zijn regering meer christelijke rechters zal aanstellen en zich specifiek zal richten tegen transgender personen.

Een leidende denktank achter de infusie van christelijk-nationalistische ideeën in Trumps verkiezingscampagne, is het ‘Center for Renewing America’ (CRA). De voorzitter van deze denktank is Russell Vought, die tijdens Trumps eerste termijn directeur was van zijn ‘Office of Management and Budget’ en getipt wordt als zijn potentiële stafchef als hij opnieuw in het Witte Huis belandt.

Ook de Heritage Foundation, de conservatieve denktank die van oudsher de meeste invloed heeft op het Republikeins overheidsbeleid in de VS, is uitgegroeid tot een bastion van christelijk nationalisme. In 2022 lanceerde het samen met zo'n 100 conservatieve partners 'Project 2025', een plan om de uitvoerende macht van de federale overheid volledig om te vormen in het geval van een Republikeinse overwinning bij de presidentsverkiezingen van 2024.

Officieel is het project niet verbonden aan één specifieke Republikeinse kandidaat, maar veel participanten hebben nauwe banden met Trump en zijn verkiezingscampagne. Naast de eerder vernoemde CRA van Russell Vought, is er bijvoorbeeld ‘Turning Point USA’ onder leiding van de politieke activist Charlie Kirk, die eveneens voorzitter is van ‘Students for Trump’; het ‘Conservative Partnership Institute’, waaraan o.a Mark Meadows, Trumps voormalige Stafchef van het Witte Huis, verbonden is; en ‘America First Legal’ dat onder leiding staat van de voormalige senior adviseur van Trump, Stephen Miller.

Een van de doelen van het conservatief consortium dat achter de schermen een tweede termijn van Trump voorbereidt, is het rekruteren van tienduizenden conservatieven om de bestaande federale ambtenaren -bestempeld door Project 2025 als de “deep state”- te vervangen, met het oog op het maximaliseren van de greep van de president op de uitvoerende macht en het bevorderen van rechts-conservatieve maatschappelijke doelstellingen.

Paul Dans, directeur van Project 2025 -en eveneens een voormalig ambtenaar van de Trump-regering- zei in september 2023 dat het project: "systematische voorbereidingen treft” om het overheidsapparaat “binnen te marcheren met een nieuw leger van uitgelijnde, getrainde en in wezen bewapende conservatieven, klaar om de strijd aan te gaan met de diepe staat".

Waar rechts-conservatieven traditioneel hebben geprobeerd om de federale overheid in te perken door de federale belastingen en uitgaven te verlagen, willen de coalitiepartners van Project 2025 de "administratieve staat" nu van binnenuit strippen, door federale werknemers te ontslaan waarvan zij denken dat ze de agenda van de president in de weg staan, en hen te vervangen door rekruten die meer bereid zijn de conservatieve visie van een sterkere presidentiële macht te vervullen. “Dag Eén van de president zal een sloopkogel zijn voor de bestuurlijke staat", voorspelt Vought.

Project 2025, omvat een bijna 1000 pagina’s tellende beleidsgids, bestaande uit een hele resem aanbevelingen voor de nieuwe Republikeinse president. Ze binden de strijd aan met de zogenaamde “woke-agenda” ingebed in de staatsintsellingen en voorziet de uitgebreide deconstructie van alle sectoren van de federale overheid, onder meer de inkrimping van de financiering van het Ministerie van Justitie (DOJ), de afschaffing van de bestrijding van desinformatie, de inperking van de regelgeving op het gebied van milieu en klimaatverandering ten gunste van de productie van fossiele brandstoffen, de eliminering van het ministerie van Onderwijs, enzovoort. 

Op basis van een anonieme bron meldde de Washington Post dat Project 2025 beroep wil doen op de ‘Insurrection Act’, een wet uit 1807, om het leger te kunnen inzetten voor binnenlandse ordehandhaving, en het DOJ de opdracht wil geven om tegenstanders van de president te vervolgen. 

De uitvoering van (zelfs maar een klein deel van) de aanbevelingen samengebracht in Project 2025, stuwt de VS in de richting van een meer autocratisch en zelfs theocratisch bewind – “Vrijheid wordt gedefinieerd door God, niet door de mens”, zo staat immers te lezen in Project 2025, dat doorspekt is met apocalyptische verwijzingen.

Ondanks de verschillende aanwijzingen dat Trump wordt gegroomed door christelijke nationalisten, blijft zijn kamp herhalen dat alleen hij en zijn campagne verantwoordelijk zijn voor het samenstellen van een beleidsplatform en de personeelsbezetting van een toekomstige regering. 

Het staat in ieder geval vast dat Trump alles uit de kast haalt om de conservatieve christenen achter zich te scharen. "Tijdens mijn eerste termijn heb ik harder voor christenen gevochten dan eender welke president ooit eerder heeft gedaan", zei Trump op de NRB-conventie. "En ik zal nog harder vechten voor christenen met nog vier jaar in het Witte Huis.” Zijn toespraak in Nashville bood hem de kans om zichzelf voor te stellen aan honderden christelijke mediafiguren, wier goedkeuring en bereidheid om zijn boodschap uit te zenden, kunnen zorgen voor een aanzienlijke opkomst in zijn voordeel tijdens de aankomende verkiezingen.

In hoeverre de Trump-campagne de fundamentalistische christenen naar de mond praat om een overwinning te verzekeren is niet duidelijk. Of en hoe het rechts-christelijk electoraat zal worden beloond voor zijn steun in het geval van een overwinning, valt ook af te wachten. Wat wel vaststaat, is dat een tweede termijn voor Trump niet alleen nare gevolgen zal hebben voor grote segmenten van de bevolking in het land, maar ook voor de democratie, die in de VS sowieso al een aantal mankementen vertoont.