Stel je voor: elk jaar stroomt er wereldwijd meer geld naar rentebetalingen dan naar onderwijs, gezondheidszorg of armoedebestrijding. Dat is geen toeval, maar een direct gevolg van hoe ons financiële systeem is opgebouwd. En dat systeem is niet alleen onrechtvaardig, het is ook een stille motor achter oorlog, ecologische vernietiging en sociale onrust.

Vrede gaat niet alleen over het stoppen van wapengeweld. Echte vrede betekent ook het aanpakken van de onderliggende structuren die leiden tot conflict, armoede en ecologische rampen. Dat is wat ‘systemisch vredeswerk’ kan worden genoemd: het onderzoeken én veranderen van de systemen die aan de basis liggen van onrecht en geweld.

Het verborgen bedrog in ons geldsysteem

Wat veel mensen niet weten, is dat er een fundamenteel probleem schuilt in de manier waarop ons mondiaal financieel systeem werkt. Banken creëren geld door het uit te lenen, maar ze vragen altijd méér terug dan ze uitlenen, via rente - de kost die wordt aangerekend om te lenen en rechtstreeks naar de geldverstrekker gaat als winst. Dat lijkt logisch, maar bij nader inzien, ontstaat er een wiskundige onmogelijkheid: er is nooit genoeg geld in omloop om alle schulden én alle rente terug te betalen. Iemand, ergens, zal altijd tekortkomen.

Dit tekort wordt verborgen door steeds meer leningen uit te geven. Het systeem vereist een voortdurende uitbreiding van de schuld om de bestaande rente-verplichtingen na te komen, waardoor een onhoudbare cyclus van exponentiële groei ontstaat. Maar die groei is niet oneindig mogelijk op een eindige planeet. Het systeem dwingt ons dus tot een steeds grotere uitbuiting en uitputting van mensen en natuur. Daarnaast verschuift het de rijkdom systematisch naar een kleine groep renteniers. De structurele ongelijkheid en ecologische schade die het systeem veroorzaakt is enorm.

- Feit: Meer dan 3 miljard mensen leven in landen die jaarlijks meer aan rente op schuldaflossingen betalen dan aan onderwijs.

-Feit: Ongeveer 15 biljoen euro aan jaarlijkse rentebetalingen vloeit van 
leners (vaak bevolkingen en naties met lage inkomens) naar financiële instellingen en de grootste vermogenden.

- Feit: Door de drang naar groei worden bossen gekapt, grondstoffen uitgeput en ecosystemen vernietigd.

- Feit: Dit systeem dwingt landen en mensen tegen elkaar op te concurreren, wat de voedingsbodem is voor conflicten en oorlogen.

Het echte bedrog zit in het feit dat deze logica zelden wordt uitgelegd aan het grote publiek. Op school leren we reeds ontkrachte economische theorieën, maar niet dat het hele systeem gebouwd is op een onmogelijke rekensom die altijd verliezers creëert. Door deze misleiding blijven we gevangen in een systeem dat fundamenteel onrechtvaardig is en vrede in de weg staat.

Waarom rentevrij geld vrede kan brengen

Wat als we het anders zouden doen? Wat als geld niet langer een instrument van uitbuiting was, maar van samenwerking? In rentevrije financiële systemen (zoals sommige coöperaties en lokale munten), circuleert geld zonder dat er alsmaar meer moet worden terugbetaald. Hierdoor kan de economie draaien zonder roofbouw op mens en planeet.
Stel je bijvoorbeeld voor dat een gemeenschap rentevrije leningen of een eigen rentevrije munt gebruikt om lokale projecten te financieren. Iedereen profiteert, en er ontstaat geen druk om steeds harder te groeien of anderen uit te buiten.

Systemisch vredeswerk betekent:

- De wortels van onrecht blootleggen (zoals het rente- en schuldsysteem, gebaseerd op misleiding).

- Alternatieven ontwikkelen die samenwerking, duurzaamheid en rechtvaardigheid centraal stellen.

- Samenwerken met burgers, beleidsmakers en organisaties om deze verandering mogelijk te maken.

Echte vrede vereist meer dan goede bedoelingen. Het vraagt de moed om de systemen te veranderen die onrecht en conflict in stand houden. Een hervorming van het mondiale financiële systeem, zou mee de weg kunnen vrijmaken voor een wereld waarin vrede niet herleid wordt tot de afwezigheid van oorlog, maar de aanwezigheid van rechtvaardigheid en welzijn voor iedereen.

Deze tekst is gebaseerd op een academisch artikel getiteld 'Eradicating Poverty Beyond Growth: Reforming the Global Financial Architecture for Ecological and Social Justice', gepubliceerd op 'Transcend Media Service'.