Enkele westerse leiders spoedden zich afgelopen woensdag naar Chişinău om er de Moldavische presidente Maia Sandu, op de nationale feestdag van Moldavië, een hart onder de riem te steken. Sandu heeft het hard nodig, want over een maand, 28 september, zijn er parlementsverkiezingen en het ziet er voor haar Actie en Solidariteit-partij (PAS) niet zo goed uit.
Russen op de loer
De Franse president Emmanuel Macron, de Duitse kanselier Friedrich Merz en de Poolse premier Donald Tusk lieten hun dringende interne problemen even achter zich, want “Monster Rusland” (de term van Macron) ligt op de loer. Sandu wil haar land de EU binnenloodsen, wat Moskou niet zint. Waar PAS vier jaar geleden nog 63 van de 101 parlementszetels haalde, lijkt een volstrekte meerderheid nu onwaarschijnlijk en komt aansluiting bij de EU in het gedrang.
Peilingen geven PAS nu rond een derde van de stemmen. Die peilingen gebeuren wel in Moldavië zelf, maar circa een vijfde van het kiezerskorps zit in de diaspora. Moldavië heeft nog zo’n 2,4 miljoen inwoners. In 1989 had de Sovjetrepubliek Moldavië er nog 4,3 miljoen. Er wonen ook ongeveer een half miljoen mensen in Transnistrië, een de facto afscheidingsrepubliek binnen het internationaal erkende grondgebied van Moldavië, waar de Roemeenstaligen in de minderheid zijn en waar Russische militairen gelegerd zijn. Moldavië zelf is overwegend etnisch Roemeens (de meerderheid van de Moldaviërs noemt zichzelf Moldavisch en stelt Moldavisch als moedertaal te hebben, al is Moldavisch dezelfde taal als Roemeens, te vergelijken met Vlaams en Nederlands, nvdr.)
Sandu heeft het aan de kiezers uit de diaspora te danken dat ze in oktober vorig jaar haar referendum over toetreding tot de EU won, met 50,3 %! In Moldavië zelf was er een beduidende meerderheid tegen toetreding. Vandaar de onrust in Parijs, Berlijn en Warschau over die verkiezingen in september. Als Sandu’s PAS geen meerderheid haalt, dreigt er politieke chaos en alleen Moskou kan daarvan profiteren, aldus de ter hulp snellende Macron, Merz en Tusk.
Alweer gas
De tanende populariteit van presidente Sandu wordt geweten aan Russische inmenging via TikTok en aan de valse beloften van de in Rusland wonende Moldavische oligarch Ilan Șor, die in Chişinău veroordeeld werd tot 15 jaar gevangenis voor diefstal van circa 1 miljard euro bij Moldavische banken. Vorige keer hebben Russischgezinden de stemmen van 130.000 kiezers gekocht en ze willen dat weer doen, aldus de regering van Moldavië. Het is een gemakkelijke dooddoener, Russische inmenging - alsof Macron en co zich hier zelf niet aan bezondigen, in overmaat. Diezelfde (niet bewezen) Russische inmenging was eind vorig jaar het voorwendsel om de tweede ronde van de Roemeense presidentsverkiezingen af te gelasten.
De impopulariteit van Sandu heeft veel te maken met levensduurte. Vooral de energieprijzen rijzen de pan uit, want goedkoop Russisch gas wordt zoveel mogelijk geruild voor veel duurdere energie. Daar speelt de oppositie fel op in. Die anti-Europese oppositie, dat is vooral het ‘Patriottisch Blok’, waarin ook socialisten en communisten zitten. Een van hun campagnethema’s is de aanval op homorechten, een gemene noemer voor alle Moskougezinde partijen in de Balkan.
De oppositie, dat is ook het ‘Alternatief Blok' van Ion Ceban, de ex-communistische burgemeester van Chişinău. Die stelt zich officieel pro-Europees op, maar mag buurland en EU-lidstaat Roemenië niet binnen omdat hij “een bedreiging vormt voor de nationale veiligheid”.
Ook vanuit Kiev worden de verkiezingen van 28 september nauwgezet gevolgd. Indien Moskou er winst boekt, is dat vijandig gebied erbij aan de westelijke grens van het land, in de buurt van de regio Odessa.
De Russische troepen gestationeerd in Transnistrië, bewaken er officieel de oude Sovjet-munitieopslagplaats van Cobasna, strategisch gelegen vlakbij de grens met Oekraïne. Een andere taak van Russische troepen is het bewaken van een bufferzone en het staakt-het-vuren dat volgde op de korte maar hevige Transnistrië-oorlog tussen Moldavische troepen en separatisten in 1992. De Russische aanwezigheid heeft niet veel om het lijf. Het gaat om tussen de 1000 en 1500 manschappen, onder wie vooral lokale werknemers met een contract. Dorin Recean (PAS), de premier van Moldavië, beweerde in juni dat Moskou in die regio tot 10.000 manschappen wil plaatsen om de verkiezingen te beïnvloeden.
Dit artikel verscheen eerder op Uitpers.