Dit artikel werd geschreven enkele dagen voor Israël het staakt-het-vuren in Gaza verbrak in de vroege ochtend van 18 maart, met minstens 400 doden tot gevolg, waaronder zeker 100 kinderen (nvdr.)     

De nieuwe garde van kleptocraten probeert snelle deals te sluiten met Gaza en Oekraïne, niet omdat ze vrede willen, maar omdat ze een betere manier hebben gevonden om zichzelf nog rijker te maken.

Iedereen die het beleid van de regering-Trump ten aanzien van Gaza probeert te begrijpen, zou ondertussen barstende koppijn moeten hebben.

Aanvankelijk riep VS-president Donald Trump op tot de massale verdrijving van de Palestijnen uit het kleine gebied dat het afgelopen anderhalf jaar door Israël is verwoest, zodat hij de “Rivièra van het Midden-Oosten” kon construeren op de verpulverde lichamen van de kinderen van Gaza.

Twee weken geleden volgde hij op met een expliciet genocidaal dreigement aan het adres van “de mensen van Gaza” - alle ruim twee miljoen van hen. Ze zullen “DOOD” zijn als de Israëlische gijzelaars die door Hamas worden vastgehouden niet snel worden vrijgelaten - een beslissing waarover de bevolking van Gaza uiteraard totaal geen controle heeft.

Om deze uitroeiingsbedreiging geloofwaardiger te maken, heeft zijn regering de transfer van nog eens 4 miljard dollar aan VS-wapens naar Israël versneld, zonder goedkeuring van het Congres. Deze wapens omvatten meer van de 2.000 pond zware bommen die door de regering Biden werden gestuurd en die Gaza in een “demolition site” veranderden, zoals Trump het zelf noemde.

Het Witte Huis knikte ook goedkeurend toen Israël op 2 maart opnieuw een blokkade invoerde die voedsel, water en brandstof naar de enclave heeft afgesneden - nog maar eens een bewijs van Israëls genocidale intentie. Maar terwijl dit allemaal gaande was, stuurde Trump ook een speciale gezant naar de regio, Adam Boehler, om te onderhandelen over de vrijlating van de enkele tientallen Israëlische gijzelaars die nog steeds in Gaza worden vastgehouden. Hij kreeg de toestemming om te breken met 30 jaar buitenlands beleid en rechtstreeks te spreken met Hamas, dat door Washington reeds lang als een terroristische organisatie wordt beschouwd.

“Aardige jongens”

De ontmoeting vond naar verluidt plaats zonder medeweten van Israël. Een Israëlische functionaris merkte op: “Je kunt niet aankondigen dat deze organisatie [Hamas] moet worden geëlimineerd en vernietigd, en Israël de volledige steun geven om dat te doen, en tegelijkertijd geheime en intieme contacten met de groep onderhouden.”

In een interview met CNN, zei Boehler over Hamas: “Ze hebben geen horens die uit hun hoofd groeien. Het zijn eigenlijk jongens zoals wij. Het zijn best aardige jongens.” In een volgende ongekende zet, gaf Boehler interviews aan Israëlische tv-zenders waarin hij zich rechtstreeks tot het Israëlische publiek kon richten - blijkbaar om te voorkomen dat de Israëlische premier, Benjamin Netanyahu, een andere voorstelling zou geven van de inhoud van zijn gesprekken met Hamas.

In één interview zei Boehler dat Hamas een wapenstilstand met Israël had voorgesteld voor een periode van vijf tot tien jaar. Gedurende die periode zou Hamas “de wapens neerleggen” en afzien van politieke macht in Gaza. Hij omschreef het voorstel als “geen slecht eerste aanbod”. In een ander interview verwees Boehler naar Palestijnse gevangenen als “gijzelaars”.

Zijn aanpak leidde tot een ziedend Israël, maar het was niet in staat om veel te zeggen uit angst om Trump tegen zich in het harnas te jagen.

Geen agent van Israël

Tegelijkertijd trok Trumps Midden-Oosten-gezant, Steve Witkoff -die Netanyahu naar verluidt al vroeg de wet voorschreef door hem te bevelen een vergadering bij te wonen op de sabbat- vorige week naar Doha om te proberen het staakt-het-vuren-akkoord te herstellen waarover hij eerder mee onderhandeld had. Hij leek vastbesloten om Israël te dwingen om de tweede fase van dat akkoord te respecteren, dat vereist dat het Israëlisch leger zich terugtrekt uit Gaza en er zijn oorlog beëindigt. Dit moet dan weer de weg vrijmaken voor een derde fase waarin Gaza wordt heropgebouwd. Witkoffs voorwaarden zijn, volgens berichtgeving, dat Hamas ermee instemt te demilitariseren en de strijders van de organisatie de enclave verlaten.

Israël is fel gekant tegen een tweede fase. Het wil vasthouden aan fase één en alle resterende Israëli's die door Hamas worden vastgehouden ruilen tegen enkele van de vele duizenden Palestijnen die gevangenzitten in Israëlische martelkampen. Het idee is dat Israël na deze fase vrij zal zijn om de slachting te hervatten.

Boehler versterkte de boodschap van Witkoff door te zeggen dat het Witte Huis hoopt om de gesprekken “op gang te brengen” en dat de VS “geen agent is van Israël” - impliciet erkennend dat het daar decennialang wel degelijk op heeft geleken. Trump gaf vorige woensdag zelf aan van gedachten te zijn veranderd en vertelde verslaggevers in het Witte Huis: “Niemand zal de Palestijnen verdrijven.”

Zwaard van vergelding

Maar blijkbaar in tegenspraak met Boehlers bewering dat de VS in staat is om zijn eigen beslissingen te nemen wat betreft het Midden-Oosten, werd hij vorige donderdag door Trump af de kwestie van de gijzelaars gehaald na Israëlische bezwaren.

Ondertussen versnipperde Trump op luidruchtige wijze de bescherming van het Eerste Amendement op politieke meningsuiting, specifiek met betrekking tot Israël. Hij ondertekende een uitvoeringsbevel dat de VS-autoriteiten de bevoegdheid geeft om visumhouders die protesteren tegen Israëls slachting in Gaza -of wat het hoogste gerechtshof ter wereld onderzoekt als een “aannemelijke” genocide- te arresteren en te deporteren. 

Dit resulteerde al snel in de arrestatie van Mahmoud Khalil, een leider van de studentenprotesten van afgelopen lente aan de Columbia Universiteit in New York - een van de meest in het oog springende van de tientallen langdurige protestbewegingen op Amerikaanse campussen vorig jaar, die vaak werden beantwoord met politiegeweld.

Het ministerie van Binnenlandse Veiligheid beschuldigde Khalil van “activiteiten” -namelijk campusprotesten- “afgestemd op Hamas”. Deze protesten zouden zogenaamd een bedreiging vormen voor de “nationale veiligheid van de VS”. 

“Dit is de eerste arrestatie van vele die nog zullen volgen”, schreef Trump op sociale media. Hij verkondigde dat zijn regering achter iedereen aan zou gaan “die zich bezighoudt met pro-terroristische, antisemitische, anti-Amerikaanse activiteiten”. De nieuwssite Axios meldde vorige week dat minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio van plan is om AI te gebruiken om de sociale media-accounts van buitenlandse studenten te doorzoeken op indicaties van “terroristische” sympathieën.

Deze ontwikkelingen formaliseren de werkhypothese van Washington dat elke oppositie tegen het doden en verminken van tienduizenden Palestijnse kinderen door Israël, gelijk moet worden gesteld aan terrorisme - een opvatting die, zo lijkt het, steeds meer wordt gedeeld door de Britse en Europese autoriteiten.

Het Witte Huis kondigde onlangs aan dat het ongeveer 400 miljoen dollar aan federale subsidies en contracten aan de Columbia Universiteit introk vanwege haar “voortdurende passiviteit ten aanzien van de aanhoudende intimidatie van Joodse studenten”. Verwarrend genoeg was het universiteitsbestuur van Columbia een van de meest hardlijnige wat betreft het inschakelen van de de politie om de protesten tegen de genocide de kop in te drukken. Maar de financiële bestraffing had het beoogde effect: Columbia kondigde donderdag aan dat het strenge straffen zou opleggen, waaronder schorsingen en het intrekken van diploma's, aan studenten en afgestudeerden die vorig jaar hadden deelgenomen aan een sit-in op de campus.

Ongeveer 60 andere instellingen hebben naar verluidt brieven ontvangen waarin ze worden gewaarschuwd dat ze het risico lopen fondsen kwijt te spelen als ze de “Joodse studenten niet beschermen” - waarmee eigenlijk verwezen wordt naar degenen die de oorlogsmisdaden van Israël toejuichen. Dit komt er tegen een zware prijs voor andere studenten, waaronder ook veel Joodse studenten die gebruik hebben gemaakt van hun grondwettelijke recht om de misdaden van Israël te bekritiseren. 

Er hangt nu een zwaard van vergelding boven elk publiek gefinancierde instelling voor hoger onderwijs in de VS: verpletter elk teken van oppositie tegen Israëls vernietiging van Gaza, of draag de zware financiële gevolgen.

Verbijsterende retoriek

Komt dit alles neer op een duidelijke strategie? Slaat het ergens op? Deze tegenstrijdige boodschappen passen in een patroon van de Trump regering. Haar bredere strategie is, zoals Francesca Albanese, de Speciale Rapporteur van de Verenigde Naties voor de Bezette Gebieden, het noemt: psychologische overweldiging. “Ons elke dag bestoken met XXL dosissen verbijsterende retoriek en grillig beleid dient om 'het script te beheersen', ons af te leiden en te desoriënteren, het absurde te normaliseren, terwijl de wereldwijde stabiliteit wordt verstoord (en de controle van de VS wordt geconsolideerd)”.

Het Witte Huis doet iets gelijkaardigs met betrekking tot Oekraïne. Het praat nu rechtstreeks met Rusland, sluit de deur voor NAVO-lidmaatschap voor Oekraïne, vernedert de Oekraïense president publiekelijk en dreigt tegelijk met meer sancties en tarieven voor Moskou als het niet instemt met een snel staakt-het-vuren. Het doel van de regering Trump is om haar inconsistenties, hypocrisie, leugens en misleidingen te normaliseren, zodat ze totaal onopvallend worden. Verzet tegen de wil van Washington -een wil die van dag tot dag of van week tot week kan veranderen- wordt beschouwd als verraad. De enige veilige reactie in dergelijke omstandigheden is berusting, passiviteit en stilte.

In het tumultueuze politieke landschap dat Trump heeft gecreëerd, is de enige constante het kritiekloos toejuichen van de oorlogsindustrieën van het Westen door de westerse media.

Neem de regering Biden. De strengste kritiek die Washington te verduren kreeg van de media ging niet over de verwoesting die het aanrichtte in Afghanistan tijdens zijn 20-jarige bezetting, maar voor het beëindigen van de oorlog - een oorlog die het land in puin en de officiële vijand, de Taliban, sterker dan ooit achterliet. Vergelijk dat met de resoluut gedempte reactie van de VS-media op Bidens 15 maanden durende bewapening van Israëls genocide in Gaza. Daarbij schoven ze gretig hun vermeende humanitaire bezorgdheden opzij, inclusief hun rituele knikjes naar de wereldorde van na de Tweede Wereldoorlog en het internationaal recht. 

Op dezelfde manier zijn de media openlijk kritisch geweest over de toenaderingen van Trump tot Rusland over Oekraïne, en hebben ze de kant gekozen van de Europese leiders die volhouden dat de oorlog tot het bittere einde moet doorgaan - ongeacht hoeveel meer Oekraïners en Russen daardoor zullen sterven.

En zoals verwacht hebben de VS-media ook hun uiterste best gedaan om Trumps Israël-ondersteunende, openlijk genocidale retoriek en acties ten aanzien van Gaza te accommoderen.

Het was verbazingwekkend hoe mediakanalen die Trump regelmatig afschilderen als een bedreiging voor de democratie zich in alle bochten wrongen om zijn expliciete oproep om “het volk van Gaza” uit te roeien indien de gijzelaars niet onmiddellijk zouden worden vrijgelaten, goed te praten. In plaats van kritiek te geven, suggereerden ze op leugenachtige wijze dat hij alleen verwees naar het leiderschap van Hamas. Het zijn niet alleen Trump en zijn team die goed geoefend zijn in de zwarte kunst van de misleiding.

De illegitimiteitsval

De Trump-regering mag dan wel een loopje nemen met de politieke cultuur van Washington, ze houdt zich grotendeels aan het traditionele script van het Westen met betrekking tot Israël en Palestina.

Witkoff en Boehler passen een welbekende strategie toe en lokken de Palestijnen in wat je een illegitimiteitsval zou kunnen noemen. Vervloekt als je het doet; vervloekt als je het niet doet. Wat de Palestijnen ook kiezen -hoezeer ze ook onteigend en gebrutaliseerd worden- zij, en iedereen die hen steunt, worden als de slechteriken gezien. De misdadigers. De onderdrukkers. De Jodenhaters. De terroristen. Dit geldt niet alleen voor Hamas, maar ook voor de Israël-accomoderende Fatah.

Geconfronteerd met meedogenloze onteigening door de decennialange Israëlische kolonisatie, reageerden de Palestijnse facties op de enige twee manieren die hen ter beschikking stonden. De ene manier was de weg inslaan die in het internationaal recht is vastgelegd als het recht van alle bezette volkeren: gewapend verzet. Dat is de weg die Hamas is ingeslagen bij het besturen van het concentratiekamp dat Gaza is. 

Elke VS-regering, ook de huidige, heeft onderhandelingen over een eigen staat echter verbonden aan de voorwaarde dat de Palestijnen van bij aanvang afzien van gewapend verzet. Hun internationaal bepaald recht wordt weggezet als louter terrorisme. Dat is de reden waarom Hamas, tot nu, altijd uitgesloten werd van onderhandelingen. De gesprekken -die zonder Hamas- hebben plaatsgevonden, gaan ervan uit dat de organisatie moet ontwapenen alvorens van Israël enige toegevingen worden verwacht. Hamas moet vrijwillig de wapens neerleggen -tegen een tot de tanden bewapende tegenstander, wiens kwade trouw in onderhandelingen legendarisch is- of het zal onder dwang ontwapend worden door Israël of zijn Palestijnse rivaal, Fatah. 

Met andere woorden, vrede met Israël is geënt op een burgeroorlog voor de Palestijnen. Dat lijkt de koers te zijn die de regering Trump zal nastreven. Voorlopig eist ze dat Hamas vrijwillig “demilitariseert”. Als dat niet lukt, is Hamas terug bij af.

Eindeloze inschikkelijkheid

Geconfronteerd met het plan van Trump om de Palestijnen in Gaza etnisch te zuiveren, heeft Hamas geen enkele reden om te ontwapenen. Sterker nog, er is nog een extra reden om dit niet te doen. Fatah zit maar al te zichtbaar gevangen in zijn eigen, nog dodelijkere, illegitimiteitsval.

De factie van Mahmoud Abbas, Fatah, die de Palestijnse Autoriteit (PA) op de Westelijke Jordaanoever leidt, heeft gekozen voor het alternatief voor gewapend verzet: diplomatie en eindeloze politieke inschikkelijkheid. Het probleem is dat Israël nooit de minste interesse heeft getoond om de Palestijnen -zelfs de “gematigden” van Fatah- effectief een staat te gunnen.

Zelfs het zogenaamde hoogtepunt van het vredesproces, de Oslo-akkoorden van de jaren 1990, hebben nooit gewag gemaakt van een Palestijnse staat. Oslo was gewoon een vaag proces waarin Israël verondersteld werd zich geleidelijk terug te trekken uit de bezette gebieden, terwijl de Palestijnse leiders er de verantwoordelijkheid op zich namen voor het handhaven van de “veiligheid” - wat in de praktijk neerkwam op de veiligheid van Israël. Kortom, het Oslo-concept van “vrede” verschilde weinig van de catastrofale status quo in Gaza voordat de genocide begon. 

Tijdens de zogenaamde 'disengagement' in 2005 trok Israël zijn soldaten terug naar versterkte kordons en controleerde van daaruit alle beweging en handel in en uit de enclaves. In de vrijgekomen ruimte liet Israël alleen een veredelde lokale overheid toe, die de scholen beheerde, de vuilnisbakken leegde en optrad als een veiligheidsonderaannemer voor Israël tegen zij die niet bereid waren om dit als hun permanente lot te accepteren. 

Hamas weigerde het spel mee te spelen. De PA van Abbas daarentegen aanvaardde dit model voor een serie kantons op de Westelijke Jordaanoever -in de veronderstelling dat gehoorzaamheid uiteindelijk vruchten zou afwerpen. Dat was niet het geval.

Nu maakt Israël zich op om het grootste deel van de Westelijke Jordaanoever formeel te annexeren, daarbij gesteund door de regering Trump. Achter de schermen probeert het Witte Huis de steun te krijgen van de Golfstaten. Fatah kan zich net zomin als Hamas bevrijden uit de illegitimiteitsval die Washington en Europa hebben opgezet.

Vastklampen aan de oude orde

Paradoxaal genoeg doen critici in Washington -gesteund door de media en de Europese elites- Trumps stappen met betrekking tot Oekraïne af als het faciliteren van een vermeend herlevend Russisch imperialisme, in plaats van als vredesstichting. Dezelfde critici zijn net zo ontstemd over de ontmoetingen van de Trump-regering met Hamas. Er wordt gebroken met de decennialange consensus in Washington, die dicteert wie de goeden zijn en wie de slechten, wie de wetshandhavers en wie de terroristen. Op typische wijze verstoort Trump de zekerheden van voorheen.

De geruststellende, voorspelbare reactie is om een kant te kiezen. Of Trump is een normbreker die een nieuwe vorm geeft aan de disfunctionele wereldorde. Of hij is een fascist in wording, die de ineenstorting van de gevestigde wereldorde zal bespoedigen en deze op onze hoofden zal doen neerstorten. De waarheid is dat hij beide is.

Er zit een consistentie in Trumps benadering van zowel Oekraïne als Gaza - ondanks de schijnbare tegenstrijdigheid. In beide gevallen lijkt hij vastbesloten om een einde te maken aan een falende status quo. In het eerste geval wil hij een einde maken aan oorlog en vernietiging door de overgave van Oekraïne af te dwingen. In het tweede geval wil hij een einde maken aan de etterende situatie van een Palestijns concentratiekamp, door zijn inwoners gedwongen te verwijderen.

De oudere orde, waarin de elite van Washington oneindige oorlogen tegen afgeschilderde duivels bestendigde, wordt vervangen. Deze oorlogen rechtvaardigden het overhevelen van nationale rijkdom naar de oorlogsindustrieën waar het vermogen van die elite afhankelijk van was. 

De voorwendselen voor de eeuwige oorlogen waren zo versleten en zo destabiliserend geworden in een wereld met steeds schaarser wordende grondstoffen, dat de elites achter die oorlogen volledig in diskrediet geraakten. Extreemrechts, en dan vooral Trump, werd groot dankzij deze golf van desillusie. En zijn succes komt juist voort uit het breken van regels, door zich voor te doen als de nieuwe bezem die de oude garde van aan bedrijven verbonden oorlogsmakers wegveegt. Hoe dieper de Bidens, Starmers, Macrons en Von der Leyens wegzakken in het moeras, hoe wanhopiger ze zich vastklampen aan een afbrokkelend systeem. De ontwrichting veroorzaakt door Trump werkt tegen hen.

Geld opstrijken

Maar de nieuwe garde waardeert vrede niet meer dan de oude, zoals Gaza duidelijk maakt. Ze is gewoon op zoek naar nieuwe manieren om zaken te doen - nieuwe deals die nog steeds nationale rijkdom wegsluizen van gewone mensen naar de zakken van miljardairs. 

Trump sluit liever lucratieve deals met Vladimir Poetin in Rusland over grondstoffen -zowel in Rusland als in Oekraïne- dan dat hij nog meer geld steekt in een zinloze oorlog die het enorme winstpotentieel van de regio blokkeert. En hij zou liever een einde maken aan de decennialange status van Gaza als verboden gebied, als een detentiecentrum voor Palestijnen, terwijl het in plaats daarvan zou kunnen worden omgevormd tot een speeltuin voor de rijken, waar de enorme offshore gasreserves eindelijk geëxploiteerd zouden kunnen worden.  

De nieuwe garde kleptocraten is minder geïnteresseerd in oneindige oorlogen - niet omdat ze van vrede houden, maar omdat ze geloven dat ze een betere manier hebben gevonden om zichzelf nog rijker te maken.  

Deze nieuwe openheid om “dingen anders te doen” heeft een aantrekkingskracht, vooral na tientallen jaren waarin dezelfde cynische elites dezelfde cynische oorlogen hebben gevoerd.

Maar vergis u niet: de fundamenten blijven onveranderd. De rijken zorgen nog steeds voor zichzelf. Ze zijn nog steeds bezig hun eigen nest te vullen, niet het jouwe. Ze zien de wereld nog steeds als hun speeltje, waar mindere mensen -jij en ik- vervangbaar zijn. 

Als hij dat kan, zal Trump een einde maken aan de oorlog in Oekraïne door over het hoofd van Kiev heen een geldverslindende deal met Rusland te sluiten. Als hij dat kan, zal Trump een einde maken aan de slachting in Gaza door een deal te sluiten met Israël en de Golfstaten, over de hoofden van Hamas en Fatah heen, die de Palestijnen etnisch zal zuiveren van hun thuisland. En als hij ermee weg kan komen, is Trump ook klaar voor iets anders. Hij is bereid om thuis koppen te breken om ervoor te zorgen dat zijn critici hem en zijn miljardairsvriendjes er niet van zullen kunnen weerhouden hun zin te krijgen. 

Dit artikel verscheen eerder in 'Middle East Eye'.