Vandaag is het exact 80 jaar geleden dat de VS de eerste proef met een kernwapen uitvoerde, onder de codenaam Trinity. Het was de voorbode van de verwoestende atoomaanval enkele weken later op de Japanse steden Hiroshima (6 augustus) en Nagasaki (9 augustus), waarbij zeker 200.000 mensen omkwamen. Tienduizenden anderen stierven in de jaren erna aan de gevolgen van de radioactieve straling (nvdr.).    

De VS-wetenschappers die op 16 juli 1945 de eerste atoombom testten, namen het ultieme risico dat ze de atmosfeer in brand zouden steken en al het leven op aarde zouden vernietigen. Toen Robert Oppenheimer, de civiele directeur van het programma, zijn baas, de Nobelprijswinnaar natuurkunde Arthur Compton, informeerde over dit apocalyptische risico, was Compton geschokt. Zoals Toby Ord schreef in zijn boek 'The Precipice' (2020) besloot Compton: “Tenzij men stevig en betrouwbaar bewijs kan leveren dat onze atoombommen de lucht of de zee niet kunnen laten ontploffen, mogen deze bommen nooit gemaakt worden.” In zijn memoires 'Atomic Quest' (1956) herinnerde Compton zich dat hij dacht: “Dan liever de slavernij onder de nazi’s accepteren dan het risico lopen het finale doek over de mensheid te laten vallen!”

Generaal Leslie Groves, de militaire leider van de missie, verbood de test eveneens officieel, tenzij het risico voor de wereld tot nul herleid zou worden. Enrico Fermi, bekend als de “architect van de atoombom”, werkte koortsachtig aan de berekeningen en achtte atmosferische ontbranding “onwaarschijnlijk”, maar volgens The Precipice maakte hij zich onheilspellend zorgen over de vraag of er “onontdekte fenomenen waren die, onder de nieuwe omstandigheden van extreme hitte [50 miljoen graden Celsius], tot een onverwachte ramp zouden kunnen leiden”.

Ondanks dat de gerenommeerde natuurkundige Hans Bethe concludeerde dat er “een kleine mogelijkheid” op gevaar was, en onophoudelijke berekeningen het doemscenario niet konden uitsluiten, kwamen Compton en Groves om een of andere reden terug op hun eerdere standpunt en gaven ze alsnog het groen licht voor detonatie. De in het geheim door Oppenheimer bestelde studie over de gevaren, kon het risico op massale uitsterving uiteindelijk ook niet uitsluiten. Toch stak de “vernietiger der werelden” de lucifer aan.

Hoe kon zo'n spectaculair roekeloos gedrag worden geaccepteerd of ethisch worden verantwoord? Ik geloof niet dat dat kon. De kwaadaardige arrogantie om willens en wetens al het leven op aarde in gevaar te brengen, overtreft de kracht van de taal om ze zelfs maar te beschrijven. Gigantische grootheidswaanzin? Onmeetbare gevoelloosheid? Kolossale zelfingenomenheid? Woorden schieten tekort.

Op de dag van de test schatte Fermi de kans op wereldwijde vernietiging in op “ongeveer tien procent”. In zijn boek 'The Doomsday Machine' (2017) beschrijft Daniel Ellsberg dat generaal Groves, in plaats van de test af te blazen, een persbericht opstelde “voor het geval de explosie groter zou zijn dan verwacht en Oppenheimer en de andere waarnemers zou wegvagen”.

De voorzitter van de Harvard Universiteit, James Conant, woonde de test persoonlijk bij en vond de lichtflits veel langer en feller dan verwacht. De volgende dag schreef hij: “Mijn [eerste gedachte] was dat er iets mis was gegaan, en dat de thermonucleaire transformatie van de atmosfeer -waar eerder over gesproken en enkele minuten daarvoor nog grappend naar verwezen werd- daadwerkelijk had plaatsgevonden”. Meerdere ooggetuigenverslagen van de nachtelijke explosie vermelden dat Fermi met een knipoog weddenschappen aanbood op de kans dat de atoombom een catastrofe zou veroorzaken.

Sinds 16 juli 1945 werden extreme geheimhouding, eufemismen en officiële leugens gebruikt om de catastrofale werkelijkheid van kernexplosies te verhullen of te verzachten. President Truman verklaarde op 6 augustus 1945 ten onrechte dat Hiroshima “een militaire basis” was, gekozen als doelwit om een atoombom op te droppen “om het doden van burgers te vermijden”. De hedendaagse public relations-praatjes over kernwapens met een “lager vermogen” of kernwapens voor tactisch gebruik (zogenaamde ‘theater nuclear weapons’ die een minder ver bereik hebben) en ontworpen zouden zijn om “nevenschade te beperken”, zijn slechts variaties op Trumans bewuste misleiding.

Enige bezorgdheid om slachtoffers van nucleaire aanvallen heeft het ontwerp van kernwapens nooit belemmerd of beperkt. Hoe valt anders de Trident-ballistische raket te verklaren? Slechts één Trident-onderzeeër kan ongeveer 20 van deze ballistische raketten dragen die elk geladen kunnen worden met meerdere kernkoppen. Wereldwijd patrouilleren 14 dergelijke Trident-onderzeeërs. Elke kernkop die ze vervoeren heeft een kracht tot 475 kiloton - 31 keer de kracht van de bom die op Hiroshima werd geworpen (die was 15 kiloton en werd gedragen door één vliegtuig). Of wat met de ‘neutronenbom’, ontworpen om levende wezens te doden terwijl objecten intact blijven? Of het feit dat de VS momenteel een wereldwijde wapenwedloop aandrijft die op koers is om zo’n 2 biljoen dollar aan belastinggeld op te slokken voor de volledige heropbouw van het nucleaire wapen-complex van het land?

Als er werkelijk bezorgdheid voor het menselijk voortbestaan bestond binnen het nucleaire wapencomplex, dan zou de bom allang zijn afgeschaft. Het is immers een vaststaand gegeven dat kernwapens alleen massaslachtingen veroorzaken, door hun onbeheersbare, willekeurige, vernietigende drukgolven, orkaankrachtige winden, vuurstormen, en radioactieve brandwonden, vergiftiging en ziekten. 

Laat je in augustus niet opnieuw misleiden als het oude fabeltje dat de VS-atoombommen “levens hebben gered” voor de 80ste keer wordt herhaald. Geen enkele massavernietiging heeft ooit levens gered.

Om de wereld te herinneren aan de gruwel van deze massavernietigingswapens, worden in België verschillende Hiroshima-Nagasaki-herdenkingen georganiseerd: in Brugge op 6 & 9 augustus, in Leuven en Bergen op 9 augustus en in Gent op 10 augustus. 

In de week van 21 september, de Internationale Dag van de Vrede, roept de vredesbeweging in België iedereen op om de vredesvlag uit te hangen aan gevels, ramen, deuren en balkons. Toon zo je steun voor een kernwapenvrij België in een kernwapenvrije wereld.

Op 27 september organiseert de Belgische Coalitie tegen Kernwapens een nationale actie -een kleurrijke protestwandeling- tegen de VS-kernwapens op Belgische bodem, aan de luchtmachtbasis van Kleine-Brogel (Limburg).