Deze week werd de kaap van 34.000 geregistreerde doden in Gaza officieel overschreden, werd er een massagraf ontdekt in de stad Khan Younis, en waarschuwde Amnesty International voor een piek in dodelijk kolonistengeweld tegen Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever. Geen van deze berichten weerhield het VS-Congres ervan om een extra militair hulppakket van vele miljarden dollars voor Israël goed te keuren.    

Nadat het wetsvoorstel maandenlang had vastgezeten op dit politiek niveau, nam het Huis van Afgevaardigden vorige zaterdag de extra ‘veiligheidsbijstand’ voor Israël aan. De volgende stap ter invoering van de wetgeving was de goedkeuring in de Senaat. Die horde werd dinsdagavond 23 april genomen. Na een finale handtekening van president Biden kan de extra steun van de VS nu onbelemmerd naar de regering van premier Netanyahu en zijn leger vloeien.

Het totale bijstandspakket voor Israël behelst 26,38 miljard dollar, waarvan ongeveer 17 miljard aan militaire steun, maar ook 9 miljard dollar voor zogenaamde humanitaire noden, onder meer in Gaza en de Westelijke Jordaanoever. Vermits Israël de humanitaire hulp naar Gaza systematisch belemmert, is niet duidelijk hoe en waaraan dat geld zal worden besteed. In de wetgeving staat alvast gestipuleerd dat de humanitaire fondsen niet gebruikt mogen worden om de VN-Vluchtelingenorganisatie voor Palestijnen in het Midden-Oosten (UNRWA) te steunen. Dat verbod kadert in de beslissing die Washington eind januari nam om de financiering voor UNRWA -de belangrijkste bron van water, voedsel, medicijnen en onderdak voor de Palestijnen in Gaza- op te schorten, op grond van vage en onbewezen beschuldigingen vanwege Israël dat een aantal (inmiddels ontslagen) UNRWA-personeelsleden banden zouden hebben met Hamas.  

Huis van Afgevaardigden

In het Huis van Afgevaardigden stemden uiteindelijk 366 leden voor het extra hulppakket aan Israël en 58 tegen, waarvan 37 Democraten en 21 Republikeinen (drie Democratische Congresleden onthielden zich). In de afgelopen weken was er vanuit Democratische hoek eindelijk nochtans wat meer kritiek gekomen op Israël en de onvoorwaardelijke VS-steun aan Netanyahu.  

Op 5 april richtten 39 Democratische Congresleden nog een brief aan president Biden en minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken, waarin erop werd aangedrongen om de geplande transfer van wapens naar Israël op te schorten tot er een onderzoek was ingesteld naar de dood in Gaza van zeven medewerkers van ‘World Central Kitchen’ (WCK), een NGO uit de VS die maaltijden levert in situaties van humanitaire crisis. De zeven, waaronder een man met VS-burgerschap, werden op 1 april het slachtoffer van een bloedige Israëlische drone-aanval die een konvooi WCK-voertuigen viseerde.

Het viel pijnlijk op hoe de dood van deze westerse hulpverleners (slechts één van de zeven slachtoffers was een Palestijn) een algemene verontwaardiging opwekte in de VS die de tot dan toe meer dan 32.600 Palestijnse doden in Gaza (waarvan meer dan de helft vrouwen en kinderen), niet te beurt was gevallen.

In de brief van de Democratische Congresleden wordt de VS-regering verzocht om de wapenleveringen tegen te houden als Israël er niet in slaagt om de schade aan onschuldige burgers in Gaza, waaronder hulpverleners, voldoende te beperken, en als het verzuimt om het transport en de levering van humanitaire hulp in Gaza te faciliteren – of het arbitrair weigert of beperkt. De brief verwijst specifiek naar het militair hulppakket aan Israël dat deze week in het Congres werd goedgekeurd.

Een opvallende vaststelling is dat 20 van de Congresleden die de brief van 5 april ondertekenden, afgelopen zaterdag toch voor de extra militaire steun stemden. Dat het Congres (zowel in het Lager Huis als de Senaat) traditioneel onvoorwaardelijk pro-Israëlisch is – mede dankzij de rijkelijke financiële steun aan politici van de machtige Israël-lobby – is geweten. Slechts een aantal progressieve Democraten durfden zich van bij het begin kritisch opstellen tegenover de acties van Israël in Gaza. Zelfs al werd het naarmate de weken en maanden verstreken alsmaar moeilijker te negeren hoe moorddadig en buitenproportioneel deze acties waren en zelfs al bleef het protest tegen het Israëlisch beleid in de VS toenemen (met een enorme inbreng van de Amerikaans-Joodse gemeenschap), in het Congres bewoog er amper iets – tot de aanval tegen het WCK-konvooi op 1 april.      

Wisselende houdingen

Maar net zoals de Israëlische aanval op de westerse hulpverleners de gemoederen van sommige VS-politici zodanig kon beroeren dat ze plots een brief met kritiek op Israël durfden te ondertekenen, deed de aanval van Iran op Israël de sympathieën en de retoriek terug omslaan. In een reactie op een dodelijke Israëlische luchtaanval tegen het Iraans consulaat in Damascus, lanceerde Teheran in de nacht van 13 april een tegenaanval met drones en kruisraketten op militaire doelwitten in Israël.    

"Iran is een terroristische natie. Ze hebben zojuist een buitenproportionele terroristische aanval uitgevoerd op onze bondgenoot Israël. De vrije wereld en de Verenigde Staten zullen zich verzetten tegen deze terroristische natie en de tirannie die ze voorstaat", fulmineerde het Democratisch congreslid voor Texas, Sheila Jackson Lee, op X. "We moeten nu de aanvullende financiering van Biden goedkeuren...". Jackson Lee was lang niet de enige die de brief van 5 april ondertekend had, maar tegen afgelopen zaterdag 180 graden van gedachte was veranderd.

Sommigen probeerden hun gewijzigde houding te rechtvaardigen door te wijzen op de 9 miljard dollar voor humanitaire doelen die in het Israëlisch hulppakket vervat zit. “Terwijl ik diep bezorgd ben over verdere militaire assistentie aan Israël, kon ik niet naar eer en geweten stemmen tegen deze levensreddende humanitaire assistentie”, verklaarde Democratisch Congreslid voor Californië Sara Jacobs. Ze bekritiseerde expliciet de inclusie van fondsen voor offensieve wapens, maar beweerde dat de eveneens in de wetgeving voorziene fondsen voor defensieve wapens en de humanitaire hulp, noodzakelijk waren.

Andere Democratische draaikonten die de brief van 5 april ondertekend hadden, lieten hun recente stem voor extra militaire bijstand aan Israël wel gepaard gaan met oproepen aan Biden om Netanyahu onder druk te zetten om het internationaal recht te respecteren, burgers te beschermen en/of humanitaire hulp toe te laten in Gaza – allemaal boten die reeds gemist zijn. Mondeling bezwaren uiten tegen een beleid, maar het tegelijkertijd honoreren met pakken extra geld en diplomatieke steun, is natuurlijk een maat voor niets. Dat is ook de redenering van verschillende Congresleden die tegen het hulppakket aan Israël stemden.        

Negentien Democratische tegenstanders brachten voor de stemming in het Huis van Afgevaardigden een gezamenlijk statement uit: “Als het Congres stemt om de toevoer van offensieve militaire hulp voort te zetten, maken we onszelf medeplichtig aan deze tragedie”. De nadruk wordt hierbij expliciet gelegd op de verwerping van de levering van wapens voor offensieve doeleinden. Er wordt immers niet getwijfeld aan “Israëls recht op zelfverdediging” en wapenleveringen die daartoe dienen (zoals de versterking van het raketafweersysteem), worden wel goed bevonden. "Onze stemmen tegen, ... zijn stemmen tegen het leveren van meer offensieve wapens die kunnen leiden tot meer moorden op burgers in Rafah en elders”. Het is ook voornamelijk om “een soevereine en veilige toekomst van Israël” te verzekeren dat deze groep van 19 tegenstemmers gelooft dat “de VS moeten helpen een staakt-het-vuren te bereiken, waardoor gijzelaars kunnen worden bevrijd, humanitaire hulp kan worden geleverd en vredesbesprekingen kunnen beginnen”.

Senaat  

De extra militaire steun aan Israël zit eigenlijk vervat in een breder wetgevingspakket, ter waarde van in totaal 95 miljard dollar, dat ook ‘veiligheidsbijstand’ moet verlenen aan Oekraïne en partners in Azië en de Stille Oceaan, meer bepaald Taiwan. Voor Oekraïne voorziet het maar liefst 60,84 miljard dollar (waarvan slechts 8 miljard dollar ‘niet-militaire hulp’).

In tegenstelling tot het Huis van Afgevaardigden, waar het wetgevingspakket werd opgesplitst voor de stemming, werd het geheel in de Senaat in één keer voorgelegd. Sommige Democratische senatoren die zich kritisch durven uitlaten over Israël stemden voor, en verschuilden zich achter de noodzaak om Kiev militair te blijven voeden. Daarover heerst onder Democraten een vrij grote consensus, ondanks het feit dat de bloedige en destructieve oorlog in Oekraïne zich al lange tijd in een uitzichtloze impasse bevindt, die dringend behoefte heeft aan diplomatie in plaats van aan meer aanvalswapens, met het gevaar op nucleaire escalatie.

"Ik heb gezegd dat ik het pakket zal steunen omdat het essentieel is om militaire bijstand te geven aan de bevolking van Oekraïne in hun strijd tegen Poetin", bevestigde de Democratische Senator voor Maryland, Chris Van Hollen, bijvoorbeeld. De man drukte nochtans al meermaals zijn “grote bezorgdheid” uit over de acties van de regering Netanyahu, evenals zijn steun voor een “wederzijds staakt-het-vuren”.  

Op dinsdag 23 april keurde de Senaat het militair steunpakket integraal goed, met 79 stemmen voor en 18 tegen – slechts 3 van de 18 tegenstanders waren Democraten. Senator Bernie Sanders (Vermont) probeerde nog twee amendementen door te voeren - één om alle offensieve militaire hulp aan Israël te schrappen en een ander om de VS-financiering voor UNRWA te herstellen. Zijn inspanningen waren echter tevergeefs. 

Als het erop aankwam stemde niemand voor zijn amendementen – ook niet Sanders’ Democratische collega's die zich de afgelopen weken duidelijker openlijk bezorgd toonden om het enorm aantal burgerdoden en de belemmering van de humanitaire hulp in Gaza. "Ik vind het niet te geloven!”, reageerde Sanders. “Op een moment dat de meerderheid van het Amerikaanse volk Netanyahu's oorlogsmachine die vrouwen en kinderen afslacht in Gaza, niet wil blijven steunen”. In de Senaat verklaarde hij: “We zijn medeplichtig aan de vernietiging van het Palestijnse volk”.