Image
Netanyahu

Netanyahu, 13/09/2022; shutterstock.com

Netanyahu’s extreemrechtse partners baren de VS zorgen
Artikel
5 minuten

VS-president Joe Biden feliciteerde de inkomende Israëlische premier Benjamin Netanyahu op 7 november, vier dagen nadat de definitieve verkiezingsresultaten de comeback bevestigden van de voormalige leider. Biden had al vroeger kunnen bellen zoals enkele andere buitenlandse leiders deden, maar hij herinnerde zich misschien hoe lang het Netanyahu kostte om hem op te bellen nadat hij Trump verslagen had in november 2020. Ze staan nu dus quitte wat dat betreft. 

Het acht minuten durende telefoontje was een typische beleefde conversatie tussen twee ervaren staatslieden die elkaar goed kennen. Dat was ook de toon van het statement van het Witte Huis, die de relatie tussen de VS en Israël prees als “een fundament van gedeelde democratische waarden”. Netanyahu vertelde aan Biden dat hij van plan is om bijkomende historische akkoorden te sluiten met Arabische staten (met duidelijke hint naar Saoedi-Arabië) - een referentie naar het normaliseringsproces dat hij lanceerde samen met Trump en bekend is als de Abraham-akkoorden. 

Ondanks de cordiale toon, moest Biden zich gerealiseerd hebben dat zijn gesprekspartner met alle macht hoopt op een Republikeinse overwinning tijdens de tussentijdse verkiezingen van 8 november in de VS, waarschijnlijk even fervent als Trump. De resultaten zullen voor een groot stuk Netanyahu’s vooruitzichten bepalen op het manipuleren van Biden, zoals hij zo handig heeft gedaan met diens Democratische voorganger Barack Obama. Een Republikeinse overname van beide Huizen van het Congres zou het veel moeilijker maken voor Biden om Netanyahu’s aankomende ultrareligieuze en ultranationalistische regering – de meest radicale die Israël ooit heeft gehad- in bedwang te houden.

Netanyahu is met zijn conservatieve opvattingen en persoonlijke banden veel closer met de Republikeinse Partij dan met de Democraten. Hij geniet de steun van belangrijke bastions van macht binnen de Republikeinse Partij. Een medewerker van Netanyahu die anoniem wenste te blijven zei aan de nieuwssite Al-Monitor: “Het enige wat Netanyahu moet doen is dat ene jaar [van de tussentijdse verkiezingen tot de start van de presidentiële campagne] uithouden, zonder significante schade toe te brengen aan de betrekkingen met de VS-administratie. Als de Democraten erin slagen de meerderheid in het Congres te behouden, zal Netanyahu’s taak uiteraard moeilijker zijn”. 

Netanyahu’s terugkeer naar het premierschap na ongeveer 18 maanden op de oppositiebanken is slecht nieuws voor de Biden-regering. Terwijl de twee mannen elkaar al decennia kennen en ooit vrienden waren, heeft te veel kwaad bloed hen van elkaar verwijderd. 

Biden herinnert zich nog goed zijn traumatische bezoek aan Israël in 2010 als vicepresident van Obama, toen de Israëlische regering de goedkeuring aankondigde van honderden wooneenheden in bezet Oost-Jeruzalem – een duidelijke klap in het gezicht van het VS-beleid. Netanyahu's openlijke steun voor Republikeinse kandidaten is Biden ook niet vergeten, met als duidelijkste voorbeeld zijn steun aan Mitt Romney boven Obama in de presidentiële verkiezingen van 2012.

Biden heeft echter grotere problemen dan Netanyahu. De nachtmerrie van het Witte Huis en de Democraten is de ongekende electorale steun voor de Religieuze Zionisme Partij, die Netanyahu dankzij een coalitie de overwinning schonk en dus prominent aanwezig zal zijn in zijn zesde regering. Partijleider Bezalel Smotrich staat in de rij voor een hoge ministerpost (misschien minister van Financiën) en coalitiepartner Itamar Ben-Gvir, de ultranationalistische voorzitter van de Joodse Macht Partij beoogt de post van minister van Openbare Veiligheid, een luciferdoos in de gespannen Joods-Arabische relatie binnen Israël.

Ben-Gvir is -zijn eigen protest ten spijt- de ideologische opvolger van de overleden ultranationalistische Rabbi Meir Kahane, die de 'Jewish Defense League' oprichtte in de Verenigde Staten en wiens Kach partij verboden werd en als terroristische organisatie werd gecategoriseerd in Israël. 

Ben-Gvir en Smotrich streven een uitgesproken radicaal rechtse agenda na, die het gebruik voorstaat van massaal geweld tegen de Palestijnen en grenst aan regelrecht racisme. Ze hebben ook een religieuze agenda en zullen naar verwachting maatregelen nemen die schadelijk zijn voor de rechten van minderheden en voor de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en het openbaar ministerie. Andere wetgeving op hun verlanglijstje is al even verontrustend. Het is onduidelijk hoe de VS zal omgaan met deze scenario’s, en of het zal reageren. 

Deze ontwikkelingen werpen een interessant licht op het post-electoraal telefoongesprek geïnitieerd  door de VS-ambassadeur in Israël, Thomas Nides, met de leider van de ultra-Orthodoxe Shas partij, Knesset-lid Aryeh Deri. Terwijl Biden zijn tijd nam om Netanyahu op te bellen, nam Nides snel contact op met Deri, waardoor een communicatiekanaal tot stand kwam dat naar verwachting zeer belangrijk zal zijn voor de handhaving van de strategische alliantie tussen Israël en de VS de komende jaren. 

Deri leidt een rechtse ultra-Orthodoxe partij, maar wordt door de VS beschouwd als een pragmaticus die afkerig is van militaire avonturen en terughoudender is in zijn standpunten dan zijn toekomstige coalitiepartners. Nides lijkt zijn huiswerk gedaan te hebben bij oudgedienden van de Israëlische veiligheidsdiensten, die Deri’s pragmatische aanpak als langdurig lid van verschillende veiligheidskabinetten bevestigen. 

“De Amerikanen zullen Deri beschouwen als een soort van verantwoordelijke volwassene”, stelt een hoge Israëlische functionaris. “Ze kennen hem. Ze bewonderen hem niet en sommige van de conservatieve waarden die hij aanhangt, vloeken met Westere democratische waarden, maar gezien de huidige stand van zaken, is hij de enige overblijvende hefboom die de VS-regering heeft in de inkomende Israëlische regering”. 

Netanyahu zelf zal weinig of geen manoeuvreerruimte hebben. In tegenstelling tot zijn vorige regeringen die hij zonder contestatie domineerde, zal hij deze keer gegijzeld worden door assertieve radicale partners. Hij is op zoek naar een geschikt persoon voor de zeer gevoelige positie van Israëls gezant in Washington, ter vervanging van ambassadeur Mike Herzog, die graag gezien is in het Witte Huis. Hij moet ook een nationale veiligheidsadviseur aanstellen. Het zijn deze twee sleutelposten die de meningsverschillen met Washington zullen moeten aanpakken wanneer Netanyahu’s regering problemen veroorzaakt. 

Een andere cruciale aanstelling is die van Defensieminister, aan het hoofd van de nauwe strategische relatie tussen het Israëlische en Amerikaanse defensie- en veiligheidsapparaat, inclusief inlichtingendiensten. Smotrich heeft al duidelijk gemaakt dat hij deze functie wil. Netanyahu beseft echter dat dit niet goed zou vallen in Washington. Netanyahu zou kunnen beslissen om de defensieportefeuille voorlopig voor zichzelf te houden, of Knesset-lid voor zijn Likud partij Yoav Galant te benoemen met het oog op het sussen van de VS-regering. Hoe dan ook zal de komende Israëlische regering -de meest radicale ooit- een aanzienlijke uitdaging vormen voor de belangrijke en gevoelige as VS-Israël.

Dit vertaalde artikel verscheen eerder op al-Monitor.


Iets fouts of onduidelijks gezien op deze pagina? Laat het ons weten!

Campagne

BDS

De Boycot, Desinvestering & Sancties-beweging (BDS) wil een einde brengen aan de internationale steun voor de Israëlische onderdrukking van de Palestijnen. Vrede vzw ondersteunt de BDS-beweging in België. 

Basisinfo

Nieuwsbrief

Schrijf je in op onze digitale nieuwsbrief.