Op dinsdag 4 november kiezen de inwoners van New York City (NYC) een opvolger voor de Democratische burgemeester Eric Adams. Gek genoeg, steunt Adams de officiële Democratische kandidaat niet, en hij is lang niet de enige binnen de partij.

De zopas 34-jarige Zohran Kwame Mamdani won afgelopen juni de voorverkiezingen (primaries) voor de Democratische burgemeesterskandidaat met duidelijke cijfers van Andrew Cuomo (56,39% tegenover 43,61%), de voormalige gouverneur van New York, die zich in de zomer van 2021 verplicht zag af te treden na meerdere beschuldigingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag.

De overwinning van Mamdani kwam voor de partijbonzen als een verrassing, aangezien tal van coryfeeën, waaronder ex-president Bill Clinton, zich uitgesproken hadden voor Cuomo en er een pak geld gepompt was in het kelderen van Mamdani’s kandidatuur. In de aanloop naar de voorverkiezingen stond Cuomo dan ook comfortabel op kop in de peilingen, maar in de laatste twee weken snelde Mamdani hem nog voorbij.    

Betaalbaar New York

Als immigrant -geboren in Oeganda, op jonge leeftijd verhuisd naar de VS en opgegroeid in New York- die zich als moslim identificeert en lid is van de ‘Democratic Socialists of America’, de kleine progressieve vleugel van de partij, is Mamdani niet de establishment-kandidaat waar de Democratische leiding en hun bedrijfssponsors op hadden gehoopt. Maar zijn campagne resoneert duidelijk bij een groot deel van de basis.

Nog voor hij de Democratische nominatie op zak had, verkreeg hij de steun van de weinige progressieve politieke boegbeelden in het land, zoals Democratisch Congreslid voor New York, Alexandra Ocasio-Cortez en de onafhankelijke senator Bernie Sanders. Voor de rest bleven de steunverklaringen binnen de eigen partij -ook na zijn overwinning in de voorverkiezingen- opvallend uit, of kwamen ze maar aarzelend traag op gang. Zo sprak de huidige Democratische gouverneur van New York, Kathy Hochul, haar steun voor Mamdani pas uit in september.

Tal van Mamdani’s partijgenoten sloegen in paniek en verschillenden schaarden zich zelfs openlijk achter Cuomo, die nadat hij de nominatie verloren had, alsnog de electorale strijd voor het hoogste ambt in NYC aanging als onafhankelijke kandidaat. Naast de huidige burgemeester Adams spraken bijvoorbeeld ook de voormalige gouverneur van New York David Paterson, en lid van de senaat van de staat New York, Jessica Ramos, zich uit voor Cuomo. Verschillende Democratische denktanks publiceerden ondertussen alarmistische waarschuwingen over de “extremistische” Mamdani.    

Die bouwde zijn hele, sterk grassroots-gebaseerde campagne op rond het betaalbaar maken van New York City voor de gewone werkende mensen. Zo wil hij een bevriezing van de huren, de constructie van meer betaalbare woningen, gesubsidieerde kinderopvang, gratis openbaar busvervoer, een verhoging van de minimumlonen, inzetten op hernieuwbare energie, enz. Om zijn doelstellingen te financieren, belooft hij de superrijken en grote bedrijven meer te belasten - een betrachting waarmee hij in bepaalde invloedrijke kringen geen vrienden maakt.

Volgens Forbes is NYC de hoofdverblijfplaats van zeker 111 miljardairs, en een rits andere miljardairs hebben er tweede verblijven en zakelijke eigendommen. Samen zijn deze 111 miljardairs 717 miljard dollar waard – zes keer het jaarlijkse budget van de miljoenenstad. Het is meer dan logisch dat Mamdani’s ideeën over een meer rechtvaardige belasting en herverdeling van de rijkdom aanslaan bij een aanzienlijk deel van het electoraat. Hij kan ook op de steun rekenen van tal van vakbonden, mensenrechtenorganisaties en andere sociaal-maatschappelijke groepen.    

Geld en polls

De NGO ‘Americans for Tax Fairness Action Fund’ (ATFAF) publiceerde onlangs een rapport waarin berekend werd dat tot op 14 oktober, 62 miljardairs meer dan een derde (37% of 18,7 miljoen dollar) hadden bijgedragen aan alle donaties verzameld voor de verkiezingsrace. Het overgrote deel van dit bedrag ging naar de campagne van Andrew Cuomo (98%): 58 van die 62 miljardairs doneerden in totaal 18,4 miljoen dollar aan Politieke Actiecomité’s (PAC) die de gerehabiliteerde ex-gouverneur steunen.

Het rapport benadrukt dat de voormalige burgemeester van NYC en mediamagnaat Michael Bloomberg -wiens vermogen ongeveer 109 miljard dollar bedraagt- het “anti-Mamdani-offensief” leidt. Hij doneerde persoonlijk 8,3 miljoen dollar aan de belangrijkste pro-Cuomo Super PAC. (PAC’s en Super PAC’s zijn formele organisaties die als specifiek doel hebben geld in te zamelen om te besteden aan het ondersteunen of tegenwerken van politieke kandidaten of standpunten.)

Na 14 oktober, is daar ongetwijfeld nog een pak financiële steun bijgekomen. In de laatste rechte lijn naar de stembusgang worden namelijk nog verwoede pogingen gedaan om de kiezers te beïnvloeden. Op 15 oktober meldde de 'Financial Times' bijvoorbeeld nog een donatie van 1 miljoen dollar van miljardair en hedgefondsbeheerder Bill Ackman aan een anti-Mamdani Super Pac.

Mamdani zelf kreeg de steun van slechts twee miljardairs, die samen 270.000 dollar hebben bijgedragen aan PAC's die zijn kandidatuur promoten. Het overgrote deel van zijn campagnegeld haalt hij uit de vele tienduizenden kleine donaties van gewone mensen (de meeste daarvan lager dan 100 dollar). Het totaalbedrag van zijn campagne stond op 15 oktober op iets minder dan 19,7 miljoen dollar, tegenover 42,9 miljoen dollar voor de Cuomo-campagne.  

Hoewel Cuomo een bekende naam is en gesteund wordt door miljardairs, stond Mamdani vrij consistent voor in de peilingen voor de stembusgang van 4 november, zij het vaak met een niet al te grote marge. Maar een recente uitgebreide poll van de ‘Quinnipiac University’ (29 oktober) plaatst Zohran Mamdani op 43%, Andrew Cuomo op 33%, en de Republikeinse kandidaat, Curtis Sliwa op 14%. Zo’n 6% van de ondervraagden was nog onbeslist (en 3% weigerde te antwoorden).

De peiling toont dat Mamdani de uitgesproken favoriet is bij de jongere kiezers – in de categorie van de 18- tot 34-jarigen geeft 64% aan op de progressieve kandidaat te willen stemmen. Cuomo is dan weer de favoriet bij de vijftigplussers. Hoewel Sliwa het ook beter doet bij de oudere generaties, blijft hij in alle leeftijdsgroepen een verre derde. Zelfs onder de Republikeinse kiezers wordt volgens de Quinnipiac-peiling een minimale voorkeur gegeven aan Cuomo. 

Gisteren werden twee nieuwe verkiezingspeilingen wereldkundig gemaakt die Mamdani respectievelijk 48% (tegenover 32% voor Cuomo) en 50% (tegenover 25% voor Cuomo en 21% voor een opzettende Sliwa) geven.          

"Communistische gek"

Het spreekt vanzelf dat de huidige regering geen goed woord over heeft voor Mamdani, die zich ook duidelijk wil verzetten tegen de koers die Trump vaart. Zo beloofde hij als burgemeester geen medewerking te zullen verlenen aan de ICE-operaties in het kader van Trumps agressieve anti-immigratiebeleid. De president reageerde daarop door Mamdani met arrestatie te bedreigen. Hij dreigde er eveneens mee de federale financiering voor NYC in te trekken en troepen naar de metropool te sturen als Mamdani wint.

Verder viseert Trump de Democratische burgemeesterskandidaat met persoonlijke beledigingen (hij “ziet er vreselijk uit”, heeft een “raspende stem”, is "niet al te snugger", enz), noemt hij hem steevast een “communist" of "communistische gek”, en herhaalt hij regelmatig dat Mamdani “niet eens een echte Amerikaan” is, al heeft die het VS-burgerschap. Deze valse beweringen worden gretig overgenomen door de conservatieve mediakanalen. Maar ook de liberale pers, zoals ‘The New York Times’, toont maar weinig enthousiasme voor de te radicaal en politiek onervaren geachte Mamdani (hij zetelt sinds 2021 in het Huis van Afgevaardigden van de staat New York).

Gedurende zijn verkiezingscampagne is Mamdani onophoudelijk geconfronteerd met islamofobe en racistische verbale aanvallen, doodsbedreigingen en oproepen om hem te deporteren – zeker niet uitsluitend vanuit Republikeinse hoek.

Een andere terugkerende beschuldiging is dat hij een jodenhater zou zijn. Mamdani spreekt zich nochtans consistent uit tegen antisemitisme, maar hij is het mikpunt van extreemrechtse activisten, invloedrijke joodse Democraten op Capitol Hill en zionistische actiegroepen omwille van zijn kritiek op het koloniale beleid van de Israëlische regering in de bezette Palestijnse gebieden, en zijn uitdrukkelijke veroordeling van de genocide in Gaza, evenals de VS-financiering ervan. New York is de stad met het grootste aantal joden in het land, maar het gaat om een diverse gemeenschap, en ondanks de vele verschillende meningen, staat Mamdani ook onder de joodse kiezers aan de leiding in de polls. 

Vooral bij de jongere generaties joden zou zijn sociale agenda goed aanslaan. Daarnaast is de verontwaardiging over wat Netanyahu heeft aangericht in Gaza bij heel wat joden groot. Een coalitie van progressieve Joodse organisaties, onder leiding van 'Jewish Voice for Peace Action' en 'The Jewish Vote', heeft zijn achterban officieel aangeraden om dinsdag op Zohran Mamdani te stemmen.

In het verleden is al gebleken dat peilingen niet onfeilbaar zijn, maar behoudens een onverwachte wending lijkt de overwinning van Mamdani volgende dinsdag vast te staan. De schrik van de centrum-Democraten en de waarlijke duivel volgens de Republikeinen zou dan aan het hoofd komen te staan van de grootste stad in de VS. Indien hij de kans krijgt om een deel van zijn programma te verwezenlijken, zou de gemiddelde New Yorker daar wel bij kunnen varen, maar het valt af te wachten hoeveel ademruimte hij zal krijgen. Zowel het politiek establishment over de partijgrenzen heen, de vijandige federale regering, als de economische oligarchie zullen hem op allerlei manieren stokken in de wielen willen steken.