Biden heeft gelijk dat hij de eeuwige oorlog in Afghanistan beëindigde. Nu moet hij ook de bijbehorende eeuwige gevangenis sluiten.

Ik was een universiteitsstudent op 9/11. De daaropvolgende ‘Oorlog tegen Terreur’ -verankerd door de bombardementen op en de VS-bezetting van Afghanistan- is sindsdien een constante geweest, bijna heel mijn volwassen leven lang. 

President Biden had gelijk toen hij een einde maakte aan de oorlog in Afghanistan door een deal op te volgen die zijn voorganger Donald Trump onderhandeld had met de Taliban. Zoals Biden uitlegde: “Na 20 jaren heb ik op de harde manier geleerd dat er nooit een goed moment was om de troepen terug te trekken”. 

Hoewel het strijden in Amerika’s langste oorlog misschien beëindigd is, moet Biden de slepende wonden van de oorlog voor de bevolking van Afghanistan en voor de idealen van gerechtigheid en de rechtsstaat van de VS, aanpakken. 

Eerst en vooral moet de VS adequate humanitaire hulp bieden en inspanningen ondersteunen voor de hervestiging van vluchtelingen. Het Afghaanse volk droeg ongetwijfeld het zwaarste deel van de kost van de oorlog. Bijna 50.000 burgers werden gedood en armoede is wijdverspreid – 90% van de bevolking leeft van minder dan 2 dollar per dag.

Een ander overblijfsel van de oorlog ligt ver van Afghanistan, aan de zuidoostelijke kant van Cuba. De gevangenis op de militaire VS-basis van Guantánamo Baai (Gitmo) is een in het oog springende herinnering aan mensenrechtenschendingen en schade aan de rechtsorde, in het kader van de oorlog.

Toenmalig president Bush creëerde de gevangenis in januari 2002 om er uitsluitend islamitische mannen opgepakt tijdens de ‘Oorlog tegen Terreur’ in op te sluiten.

Zoals met de Afghanistan-oorlog, moet Biden er voor zorgen dat de gevangenis nooit haar 20ste verjaardag haalt. De onbeperkte opsluiting van gevangenen in Gitmo, zonder aanklacht of proces, en hun gedocumenteerde foltering en mishandeling, tasten wereldwijd de reputatie van Amerika aan.

“Guantánamo werd ontworpen om de Grondwet en het Amerikaans strafrechtsysteem te omzeilen”, schrijft Omar Ashmawy, een voormalig militair aanklager voor Gitmo. Het open houden is geen optie. 

Tijdens de oorlog hield de VS ongeveer 220 Afghanen vast in Gitmo, samen met bijna 600 andere gevangenen. Velen van hen werden naar daar getransfereerd vanuit de beruchte VS-gevangenis op de Bagram-vliegbasis in Afghanistan.

Van de ongeveer 800 oorspronkelijke gedetineerden worden de 39 die nu nog overschieten bijna allemaal al 15 jaar of langer gevangen gehouden. Tegen slechts 7 van hen zijn er actieve aanklachten. The New York Times heeft berekend dat elke Gitmo-gevangene 13 miljoen dollar per jaar kost. 

Ashmawy heeft opgeroepen -net zoals meer dan 100 mensenrechtenorganisaties, 24 VS-senatoren en 75 leden van het Huis van Afgevaardigden- tot de sluiting van de gevangenis.

De overblijvende gevangenen kunnen berecht worden in federale rechtbanken en zij die al goedgekeurd zijn voor vrijlating moeten indien mogelijk gerepatrieerd worden naar hun thuislanden of hervestigd worden in derde landen met veiligheidsgaranties.

Wanneer ik mijn bachelor-cursus Internationaal Recht doceer, zijn mijn studenten altijd verbijsterd en geschokt over de talloze mensenrechtenschendingen in Gitmo en vragen ze zich terecht af waarom de faciliteit open blijft. 

Ze leren dat het Hooggerechtshof het ontzeggen aan de gedetineerden van hun fundamenteel recht op een eerlijk proces meerdere malen veroordeeld heeft – onder meer in het vonnis van 2006 in de zaak Hamdan v. Rumsfeld. Daarin wordt o.a. gesteld dat de militaire commissies die gebruikt worden om de gevangenen te berechten zowel het Amerikaans recht als de vier Conventies van Genève schenden. 

De brutale oorlog en de daaropvolgende barbaarse behandeling van Guantánamo-gedetineerden hebben mij ertoe gedreven mijn carrière te wijden aan de promotie van mensenrechten. Ik hoop dat anderen er ook toe aangezet worden om zich uit te spreken. Terwijl de verjaardagen van deze “eeuwige oorlog” en zijn “eeuwige gevangenen” naderen, moeten we lessen trekken uit de voorbije twee decennia en Amerika’s menselijkheid terug opeisen. 

Dit artikel verscheen eerder op OtherWords.