Volgens sommige berichten zou de koninklijke luchtmacht (RAF) van het Verenigd Koninkrijk recent en in het geheim een ongekend aantal B-61 12 thermonucleaire zwaartekrachtbommen ontvangen hebben uit de VS. Indien bevestigd, zou dit de eerste ontplooiing van VS-kernwapens op Britse bodem zijn sinds 2008.
Waarnemers baseren zich op een reeks aanwijzingen die zich sinds 2022 opstapelen. Op 17 juli 2025 arriveerde op de RAF-basis in Lakenheath, Suffolk, een C-17 transportvliegtuig vanuit het Nucleaire Wapens Centrum op de VS-luchtmachtbasis in Kirtland (New Mexico). De C17A Globemaster III 08-8200-vlucht werd, zeer ongebruikelijk, in de lucht bijgetankt boven de oostelijke kust van de VS, alvorens over de Atlantische Oceaan te vliegen. Het vliegtuig kwam eerder van de gezamenlijke militaire basis Lewis-McChord, in de staat Washington, waar de 62e 'Airlift Wing' verblijft, de enige eenheid van de VS-luchtmacht (USAF) die is goedgekeurd voor routine PNAF-missies, nl. zwaar beveiligde operaties die het luchttransport van kernwapens of kernwapenonderdelen omvat. Luchtvaartexperts merkten ook op dat de C-17 vlucht het label van hoge prioriteit, droeg: ‘Reach 4574’. Dit missielabel en het gebruik van tankvliegtuigen in de lucht komen overeen met eerdere vermoedelijke PNAF-missies naar militaire basissen in Europa waarvan men weet dat er B61-bommen liggen (waaronder het Belgisch-Limburgse Kleine-Brogel).
De Britse regering kondigde vorige maand bovendien aan dat het twaalf F-35A gevechtsvliegtuigen zou verwerven als reactie op “de groeiende nucleaire dreiging”. Premier Keir Starmer verklaarde daarbij: “We zullen deze vliegtuigen in staat stellen om kernwapens te dragen indien nodig”. Londen gaf ook aan dat het van plan was om zich opnieuw aan te sluiten bij de ‘nuclear sharing’-missie van de NAVO, wat inhoudt dat geallieerde vliegtuigen uitgerust kunnen worden met B61-kernbommen.
Voor 17 en 18 juli was er in de Britse county Suffolk een NOTAM ('Notice to Airmen') actief, die een totaalverbod oplegde voor alle vluchten onder de 600 meter hoogte in het luchtverkeersgebied (ATZ) van de RAF-luchtmachtbasis Lakenheath. De ATZ was van kracht voor een cirkel met een straal van 4,6 km rond de basis. Een bijkomende NOTAM, die van kracht is tot 26 juli, beperkt de activiteiten op het vliegveld tot uitsluitend vooraf goedgekeurde bewegingen. Passerend verkeer is niet toegestaan.
RAF Lakenheath is een door de VS-luchtmacht geopereerde basis die tijdens de Koude Oorlog bekend stond als een hub voor nucleaire wapens uit de VS. Van 1954 tot 2008 herbergde de basis tot ongeveer110 B61 nucleaire zwaartekrachtbommen. Ze waren opgeslagen in 33 ondergrondse bunkers, het zogenaamde ‘Weapons Storage and Security System’ (WS3). Deze atoombommen, ontworpen om afgeleverd te worden door het F-15E Strike Eagle gevechtsvliegtuig, vormden de hoeksteen van de nucleaire afschrikkingsstrategie van de NAVO in Europa. In 2008 trok de VS al zijn kernwapens terug uit Lakenheath, waardoor er voor het eerst sinds de jaren 1950 geen VS-kernwapens meer gestationeerd waren in het Verenigd Koninkrijk.
Sinds 2022 zijn er berichten dat er upgrade-werken gebeuren aan de WS3-bunkers van Lakenheath, die in staat zijn om zo’n 132 B61 bommen te herbergen. In september 2024 verraadde een aankondiging van overheidsopdracht in de VS dat er 924.000 dollar werd uitgetrokken om in RAF Lakenheath beschermingsfaciliteiten, meer bepaald versterkte beveiligingsbunkers tegen ballistische aanvallen, te construeren. De militaire basis is momenteel de thuisbasis USAF’s 48e 'Fighter Wing', de enige eenheid in Europa die zowel de F-15E Eagle en de F-35A Lighting II gevechtsvliegtuigen kan bedienen.
De Britse vredesorganisatie 'Campaign for Nuclear Disarmament' (CND) ontdekte in april 2022 in vrijgegeven documenten van het Britse Ministerie van Defensie dat bezoekende VS-troepen in het VK voortaan een vrijstelling kregen van de Britse nucleaire veiligheidsvoorschriften. Deze vrijstelling betekent in de praktijk dat lokale overheden in het land nooit op de hoogte worden gesteld van de eventuele aanwezigheid van kernwapens op militaire basissen op hun grondgebied. Ze zijn daarom evenmin verplicht om eigen noodplannen op te stellen voor het geval van een nucleair/radiologisch ongeval.
Nucleaire verantwoording
In haar Nationale Veiligheidsstrategie 2025, uitgebracht op juni, waarschuwt de regering dat het Verenigd Koninkrijk zich moet voorbereiden op mogelijke aanvallen op zijn grondgebied. Volgens dit document betekenen Ruslands militaire opbouw en “nucleaire retoriek”, en “Irans toenemende vijandige activiteiten op Britse bodem” dat “we ons voor het eerst in jaren actief moet voorbereiden op de mogelijkheid dat het Britse thuisland rechtstreeks wordt bedreigd, potentieel met een oorlogsscenario”. Deze waarschuwing weerspiegelt de opmerkingen van NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte dat zonder een stijging van de militaire uitgaven we allemaal “beter Russisch leren spreken”.
“Sommige tegenstanders zijn de fundamenten aan het leggen voor toekomstig conflict, zich snel positionerend om grote verstoringen in onze energie- en/of toeleveringsketens te veroorzaken, om ons ervan te weerhouden ons tegen hun agressie te verzetten”, aldus de Nationale Veiligheidsstrategie.
“De onafhankelijke nucleaire afschrikking van het VK” -d.w.z. het eigen Britse nucleaire arsenaal- wordt in het regeringsdocument beschouwd als “onze allerbelangrijkste nationale capaciteit”. Verder lezen we: “We zullen onze ‘triple lock’-verbintenis handhaven”, d.w.z. het garanderen van een continue aanwezigheid -24/7 en het hele jaar door- van ten minste één nucleair bewapende onderzeeër op zee, het construeren van nieuwe nucleaire onderzeeërs en het upgraden van de nucleaire vloot. En onder de op 10 juli ondertekende bilaterale Northwood Verklaring heeft het VK beloofd dat het “de nucleaire samenwerking en coördinatie” met Frankrijk zal “verdiepen”.
Ook met Duitsland werd zopas (17 juli) een veiligheidspact gesloten, als onderdeel van het allereerste ‘vriendschapsverdrag’ tussen de twee landen. Daarin werd overeengekomen dat beide landen gezamenlijk de export van militaire goederen, waaronder Boxer-gepantserde voertuigen en Typhoon-straaljagers, zullen opkrikken, wat volgens de regering Starmer moet leiden tot “miljarden ponden aan extra bestellingen”. Beide landen zouden zich in het komende decennium ook engageren om samen een precisie-aanvalsraket met een bereik van meer dan 2000 km te ontwikkelen.
Geheimdoenerij
Samen met andere Britse vredesorganisaties roept CND de regering al sinds 2022 op om open kaart te spelen over de terugkeer van VS-kernwapens in het VK. "Het is volstrekt ongepast dat het publiek via berichten in Britse kranten en de beoordelingen van veiligheidsexperts op de hoogte moet raken van zo'n grote escalatie van het nucleair gevaar. Starmer moet een publieke verklaring afleggen over deze ingrijpende verandering in de Britse veiligheidsvoorzieningen en hierover een transparant en democratisch debat mogelijk maken in het parlement. Het moet gedaan zijn met het 'gaslighten' en het verschuilen achter nationale veiligheid – het publiek verdient de waarheid!"
De opeenvolgende Britse regeringen blokkeren elk debat over de ontplooiing van VS-kernwapens in het land -net zoals ook het nut van het eigen nucleair arsenaal nooit in vraag wordt gesteld. Daarbij wordt systematisch verschuild achter zogenaamde 'nationale veiligheidsbelangen'. Maar de nieuwe VS-atoombommen zullen de burgers in het VK niet beschermen. In plaats daarvan vergroten ze het risico op een nucleaire oorlog omdat de VS de B61-12's specifiek heeft ontworpen voor gebruik op het slagveld, naast conventionele wapens. Dit plaatst de Britten in de nucleaire frontlinie van Donald Trumps mondiale oorlogen.
Uit een peiling van mei 2025 bleek dat 61% van de Britse bevolking tegen de aanwezigheid van VS-kernwapens in het VK is. Het is een zoveelste schandalig voorbeeld van hoe de regering haar agenda erdoor drukt, zonder transparantie en zonder overleg met het publiek, terwijl ze net geacht wordt de wensen van het publiek te vertegenwoordigen.
